PL:
Locke i Leibniz o percepcji |
|||
Źódło/source: |
Roczniki Filozoficzne, 65 (2017), nr 2 |
||
Strony/pages: | 167-183 |
http://dx.doi.org/10.18290/rf.2017.65.2-8
Summary
In his critique of the Lockean concept of perception as presented in Nouveaux essais, Leibniz reproaches Locke for neglecting the role of minute perceptions in experience and reducing all mental operations to the sphere of consciousness. However, the critique seems to be the result of the differences of their philosophical standpoints: Leibniz’s idealistic metaphysics, and Locke’s commonsensical empiricism rather than of the different understanding of perception itself. The descriptions of the process of perceiving provided by them seem to be surprisingly similar, whilst the difference between their stances is for the most part no more than terminological. The dispute is rooted in their different approaches to the role of psychological investigations, which for Locke are autonomous and quite independent from the claims of metaphysics.
Streszczenie
W swej krytyce Locke’owskiego pojęcia percepcji, przedstawionej w Nouveaux essais, Leibniz zarzuca angielskiemu filozofowi, że nie uwzględnił istnienia “minute perceptions” i redukuje wszystkie operacje mentalne jedynie do sfery świadomości. Wydaje się jednak, że krytyka ta wynika z odmienności stanowisk filozoficznych—idealistycznej metafizyki i zdoroworozsądkowego empiryzmu—a nie z różnicy w rozumieniu samej percepcji. Przedstawiony przez obu filozofów psychologiczny opis procesu percypowania wydaje się być zaskakująco podobny, różnica zaś stanowisk ma charakter w dużej mierze terminologiczny, a spór wynika zarówno z faktu, że w przeciwieństwie do Leibniza Locke traktuje opis psychologiczny w sposób do pewnego stopnia autonomiczny i uniezależnia go od twierdzeń metafizyki.
Key words: Leibniz; Locke; perception; idealism; empiricism; early modern philosophy.
Słowa kluczowe: Leibniz; Locke; percepcja; idealizm; empiryzm; filozofia nowożytna.
Bibliografia/References:
-
Anstey, Peter. John Locke and Natural Philosophy. Oxford–New York: Oxford University Press, 2011.
-
Dewhurst, Kenneth. “Locke’s Contribution to Boyle’s Researches on the Air and on Human Blood.” Notes and Records of the Royal Society of London 17 (1962): 198–206.
-
Grzeliński, Adam. “John Locke and the Royal Society of London.” In Znaczenie filozofii Oświecenia. Człowiek wśród ludzi, edited by Barbara Grabowska, Adam Grzeliński, and Jolanta Żelazna, 255–278. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2016.
-
Jolley, Nicolas. “Causality and Creation in Leibniz.” In idem. Causality and Mind. Essays on Early Modern Philosophy. Oxford-New York: Oxford University Press, 2013.
-
Leibniz, Gottfried Wilhelm. Monadology (1720). Translated by Robert Latta, revised by Donald Rutherford, 1997. On-line version. Accessed 30 March 2017. http://philosophyfaculty.ucsd.edu/ faculty/rutherford/Leibniz/ translations/Monadology.pdf.
-
Leibniz, Gottfried Wilhelm. New Essays Concerning Human Understanding. Translated by Alfred Gideon Langley. London: MacMillan Company, 1896.
-
Leibniz, Gottfried Wilhelm. The Shorter Leibniz Texts. Translated by Lloyd Strickland. London, New York: Continuum, 2006.
-
Locke, John. An Essay concerning Human Understanding. In The Works of John Locke. Vol. 1–2. London: Rivington, 1824.
-
Locke, John. Questions concerning the Law of Nature, edited and translated by Robert Horwitz, Jenny Strauss Clay, and Diskin Clay, Ithaca, London: Cornell University Press, 1990.
-
Lodge, Paul, and Benjamin Crowe. “Leibniz, Bayle, and Locke on Faith and Reason.” American Catholic Philosophical Quarterly 76 (2002), 4: 575–600.
-
Look, Brandon C. Leibniz and Locke on Natural Kinds. On-line. Accessed 30 March 2017. https://www.uky.edu/~look/Leibniz&Locke.pdf.
-
Mijuskovic, Ben Lazari. “Locke and Leibniz on Personal Identity.” The Southern Journal of Philosophy 13 (1975), 2: 205–214.
-
Primary and Secondary Qualities, edited by Lawrence Nolan. Oxford, New York: Oxford University Press, 2011.
-
Rey, Anne-Lise. “Perception and Individuality in Leibnizian Conception of Substance.” In Locke and Leibniz on Substance, edited by Paul Lodge and Tom Stoneham. New York: Routledge, 2015.
Informacja o autorze/Information about Author:
Prof. Dr. hab. Adam Grzeliński—Director of the Institute of Philosophy at the Department of Humanities of the Nicolaus Copernicus University in Toruń; address for correspondence; ul. Fosa Staromiejska 1a, PL 87–100 Toruń; e-mail: Adam.Grzelinski@ umk.pl
Cytowanie/Citation information:
Grzeliński, Adam. 2017. Locke and Leibniz on Perception. "Roczniki Filozoficzne" 65, 2: 167-183, DOI: 10.18290/rf.2017.65.2-8.
Ostatnia aktualizacja: 30.06.2017, godz. 12:39 - Anna Karczewska