Jerzy Rebeta urodził się 14 kwietnia 1932 roku w Częstochowie jako syn Stanisława i Marii z d. Jagoda.
W 1951 roku złożył egzamin maturalny w Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie a następnie rozpoczął studia na Wydziale Filozofii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1957 roku uzyskał stopień magistra filozofii w zakresie filozofii praktycznej.
Pracę magisterską napisał pod kierunkiem Profesora Pawła Czartoryskiego. Pod Jego też kierunkiem pisał rozprawę doktorską. Od czasu przejścia Profesora Czartoryskiego do PAN-u promotorem doktoratu zgodziła się zostać Profesor Hanna Waśkiewicz, kierownik Katedry Prawa, w której Profesor Rebeta był zatrudniony.
W październiku 1957 roku został zatrudniony w Katedrze Socjologii, działającej wówczas na Wydziale Filozofii. W Katolickim Uniwersytecie Lubelskim przepracował 49 lat jako asystent, adiunkt, docent i profesor nadzwyczajny.
16 stycznia 1968 roku uchwałą Rady Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL uzyskał stopień doktora, na podstawie rozprawy pt. Komentarz Pawła z Worczyna do Etyki Nikomachejskiej Arystotelesa z 1424 r. Zarys problematyki filozoficzno-społecznej (wydana w 1970 r. we Wrocławiu nakładem Ossolineum). Publikacja ta, jak i inne książki i artykuły, oparte były na wynikach przebadanych w różnym zakresie w kilkuset rękopisach, zachowanych w bibliotekach polskich i zagranicznych.
Stopień naukowy doktora habilitowanego został nadany 29 marca 1984 roku decyzją Rady Wydziału Nauk Społecznych. Podstawą tego wniosku był bogaty dorobek naukowy oraz rozprawa habilitacyjna pt. Początki nauk społecznych w Polsce. Podstawy metodologiczne (wydana w 1988 r. we Wrocławiu nakładem Ossolineum). Recenzentami w przewodzie habilitacyjnym byli: prof. dr hab. Hanna Waśkiewicz, prof. dr hab. Paweł Czartoryski i prof. dr hab. Juliusz Domański.
Na podstawie aprobującej oceny dorobku naukowego Profesora, Senat Akademicki KUL 28 marca 1992 r. mianował Go na stanowisko profesora nadzwyczajnego.
Od samego początku pracy naukowej Profesor był cenionym badaczem. Wykazywał się twórczym podejściem do problematyki filozoficznej, społecznej i politycznej, zarówno w perspektywie historycznej, jak i współczesnej. Był jednym z pierwszych badaczy, który w oryginalny i zupełnie nowy sposób podjął badania nad grupami nacisku. Według Jego własnego podziału, grupy nacisku (interesu, lobby) dzielą się na instytucjonalne (m.in. związki zawodowe, kościoły) i okazjonalne (strajki, manifestacje).
Był ceniony zarówno w KUL, jak i poza nim. Brał czynny udział w ogólnopolskim i zagranicznym życiu naukowym. Uczestniczył w krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych. Ściśle współpracował z Polską Akademią Nauk. Był członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych (PTNP). Wielokrotnie, nie bez trudu związanego z problemami paszportowymi, wyjeżdżał na staże, stypendia i badania zagraniczne. Szczególnie bliskie były relacje z placówkami badawczymi (miesięczne stypendia) w Belgii i Holandii (zwłaszcza Katholieke Universiteit Leuven i Université Catholique de Louvain). Korzystał ze stypendiów w Watykanie i Londynie. Wyjeżdżał do Trnavy z wykładami.
Aktywność dydaktyczna obejmowała różne przedmioty. Profesor prowadził zajęcia m.in. z zakresu historii filozofii społecznej, filozofii prawa, elementów nauk politycznych, historii myśli politycznej i społecznej, wstępu do nauk politycznych. Prowadzone zajęcia zawsze cechował wysoki poziom merytoryczny, a wiedza, jaką posiadał budziła niezwykły podziw i szacunek. Profesor był przyjaznym, choć niezwykle wymagającym wykładowcą. Z niezwykłą pasją potrafił prezentować i wyjaśniać zawiłe, niejednokrotnie problemy społeczno-polityczne. Zdecydowanie uczył i wymagał od studentów twórczego myślenia i konkretnego formułowania i rozwiązywania problemów. Owa nieustępliwość w egzekwowaniu „umiejętności myślenia” przydaje się zarówno podczas studiów, jak i w życiu zawodowym. Udzielane odpowiedzi musiała cechować konkretność i precyzja. Jako przykład takiego podejścia do wiedzy można podać słynne i zawsze obecne w kanonie zajęć i egzaminów Profesora pytanie o różnicę między partią a grupą nacisku. Nie oczekiwał przy tym wyszukanej i rozbudowanej odpowiedzi. Wystarczało konkretne i celne stwierdzenie, że inny jest cel obu podmiotów! Zajęcia nie były również pozbawione słynnego i szlachetnie uszczypliwego humoru. Co więcej, cechą charakterystyczną była inteligentna ironia i subtelne piętnowanie nierozsądku. Wypromował, w ramach seminarium z politologii, 7 doktorów, jest promotorem także wielu prac magisterskich. W części z nich, w tym w kilkudziesięciu w Stalowej Woli, seminarzyści Profesora podejmowali istotne i nowatorskie analizy związane z problematyką grup nacisku.
Profesor Jerzy Rebeta był prekursorem badań politologicznych w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Był długoletnim pracownikiem Instytutu Socjologii KUL, którego przez pewien czas był również kierownikiem (wtedy Instytut nosił nazwę sekcja społeczna). Rozwój badań politologicznych w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II był możliwy dzięki szerokiej formule studiów socjologicznych najpierw w ramach Wydziału Filozofii a później w szczególności w ramach sekcji społecznej istniejącej w powstałym w 1980 r. Wydziale Nauk Społecznych. Z uwagi na uwarunkowania polityczne (czasy PRL-u) niemożliwe było kształcenie politologów w KUL stąd przedmioty politologiczne były wykładane w ramach sekcji społecznej, po której można było uzyskać tytuł zawodowy magistra socjologii. Wynikało to ze sporego pokrewieństwa pomiędzy socjologią a politologią, gdyż w różny sposób próbują one wyjaśnić skomplikowaną naturę rzeczywistości społecznej, w tym politycznej.
Profesor Jerzy Rebeta angażował się w prace organizacyjne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Szczególnie ważne, wymagające odpowiednich zabiegów, związane były z ogólnopolską sesją kopernikowską, zorganizowaną przez władze Uniwersytetu z okazji 500 rocznicy urodzin astronoma oraz z wyjazdami społeczności uniwersyteckiej na spotkania z Janem Pawłem II w Częstochowie i Warszawie. W 1989 roku został mianowany kierownikiem powstałej z Jego inspiracji Katedry Historii Myśli Społecznej i Politycznej, przemianowanej decyzją Senatu Akademickiego KUL z 30 czerwca 1993 r. na Katedrę Politologii. Powstała ona w wyniku starań Prof. Jerzego Rebety, który był jej pierwszym Kierownikiem. Została ona utworzona na Wydziale Nauk Społecznych decyzją Senatu Akademickiego KUL 30 czerwca 1993 r. w wyniku przekształcenia z Katedry Historii Myśli Społecznej i Politycznej powstałej w 1989 r. Badania prowadzone w Katedrze Politologii miały niezwykle istotne znaczenie w wyjaśnieniu zjawisk występujących w wymiarze globalnym, regionalnym i w odniesieniu do Polski. Były one odpowiedzią na dynamiczną transformację porządku międzynarodowego, czyli środowiska, w którym funkcjonuje Polska. Od samego początku istnienia Katedry Politologii jej pracownicy mieli za zadanie rozwijanie badań z zakresu socjologii polityki oraz doprowadzenie do powołanie odrębnego kierunku studiów „politologia”. Wobec tego w związku z powstaniem 1 września 2009 r. Instytutu Politologii Katedra Politologii zmieniła nazwę na Katedrę Stosunków Międzynarodowych i stała się częścią nowego Instytutu. Wniósł także wkład w rozwój specjalizacji Menedżersko-Związkowej. Wykładał, prowadził proseminarium i seminarium w Stalowej Woli.
Profesor Jerzy Rebeta umiejętnie prowadził zawiłe sprawy, również z zakresu administracyjnego. Wykazywał się przy tym dokładnością i opiekuńczością, zarówno nad studentami, jak i pracownikami. W tym miejscu znów wypada przywołać opinię Profesor Hanny Waśkiewicz z 1992 roku jednoznacznie doceniającą pracę organizacyjną, która podkreślała, że: nieraz w trudnych okolicznościach, wykazując dużą wyrozumiałość i dyplomatyczny talent w przezwyciężaniu trudności.
18 lipca 1959 r. Jerzy Rebeta zawarł związek małżeński z Alicją Romualdą Pabin. Ma córki Katarzynę Cedro, Magdalenę Postępską i syna ks. dr Wojciecha oraz dwie wnuczki i sześciu wnuków.
Profesor Jerzy Rebeta był przez kilka lat członkiem i sekretarzem redakcji czasopism w KUL. Skutecznie wywiązywał się z zadań, zwłaszcza bardzo trudnych związanych z ingerencjami cenzury. Przez kilka lat wchodził w skład redakcji naukowej „Acta Mediaevalia”.
Z pracą na Uniwersytecie, liczącą bez mała pół wieku, wiązały się działania i poglądy polityczne Profesora, dotyczące różnych podówczas wydarzeń w kraju i zagranicą. Do nich należał fakt podpisania przez Niego znanego protestującego listu „101”, a przede wszystkim udział w najwcześniejszym okresie „Solidarności”.
Dla swoich uczniów pozostanie w życzliwej pamięci jako Mistrz i wzór naukowo-dydaktyczny.
Opracowanie: Wojciech Gizicki
Ostatnia aktualizacja: 13.11.2018, godz. 15:48 - Maria Mazurek-Olszowa