EN:
Units of Methodological Analysis in Science |
|||
Źódło/source: |
Roczniki Filozoficzne, 66 (2018), nr 2 |
||
Strony/pages: | 9-22 |
http://dx.doi.org/10.18290/rf.2018.66.2-1
Streszczenie
W artykule jest suponowana opozycja między statyką i dynamiką nauki. Przez naukę rozumiemy głównie nauki empiryczne, zwłaszcza przyrodnicze, lub nauki ścisłe (sciences), inaczej: matematyczne przyrodoznawstwo. Przy doborze kategorii jako przedmiotu podjętych analiz kierowano się racjami badawczymi oraz odwołującymi się do praktyki naukowej i metanaukowej. Kontekstowe objaśnienia tych obiektów relatywizowano do sytuacji poznawczej potencjalnych odbiorców. Uwzględniano zarówno adeptów, jak i profesjonalnie zainteresowanych refleksją nad czynnościowo i wytworowo ujmowaną nauką. Podjęte zagadnienia są rozpatrywane poprzez stopniowe dyskusje aspektywnie wyselekcjonowanych problemów. W rozpatrywanej perspektywie należą do nich: ramowe stanowiska; terminy-klucze; statyka/dynamika nauki; rewolucje w filozofii nauki; dwa konteksty; nowa filozofia nauki; nurt normatywny i deskryptywny; kategoria rewolucji naukowych; super-, supra- i maksiteorie jako jednostki ponadteoretyczne; problematyka aksjologiczna; pluralizm filozofii nauki; problem/teoria problemu; wartość — kategoria z zakresu aksjologii epistemicznej; dalsze zagadnienia filozofii nauki; charakterystyka opracowania.
Summary
The opposition between statics and dynamics of science in the entire content of the paper is supposed. We understand science as natural science(s). The selection of categories as an object of examining is directed by reasons generated through scientific and metascientific practice. Contextual elucidations are related to actual situation of potential receivers. Among them are so students as well as professional scientists interested in solving scientific problems. To do so the following questions, namely: background standpoints; key-terms; statics/dynamics of science; revolutions in the philosophy of science; two contexts; new philosophy of science; descriptive and normative trends; scientific revolutions category; super-, supra- and maxitheories; problems of epistemic axiology; philosophy of science pluralism; problem/theory of problem; value — category of epistemic axiology; other questions of the philosophy of science; characteristic of the entire elaboration is subsequently discussed.
Słowa kluczowe: nauka; nauki empiryczne; statyka i dynamika nauki; metodologia nauk; kategorie metodologiczne; struktury metodologiczne; struktury.
Key words: science; natural sciences; statics and dynamics of science; scientific methodology; methodological categories; units of methodological analysis; structures.
Bibliografia/References:
-
Hajduk, Zygmunt. 1984. „Kontrowersyjność strukturalizmu Wolfganga Stegmüllera”. Roczniki Filozoficzne 32, z. 3: 127–147.
-
Hajduk, Zygmunt. 1986. „Problemowa koncepcja badania naukowego. Część I”. Roczniki Filozoficzne 34, z. 3: 39–85.
-
Hajduk, Zygmunt. 1987/1988. „Problemowa koncepcja badania naukowego. Część II”. Roczniki Filozoficzne 35–36, z. 3: 5–47.
-
Hajduk, Zygmunt. 2004a. „Z ogólnej teorii związków inter- oraz intrateoretycznych”. W: Zbigniew Liana i Alicja Michalik, red. Filozofia a nauka w myśli Księdza Kazimierza Kłósaka, 131–157. Kraków, Tarnów: OBI.
-
Hajduk, Zygmunt. 2004b „Wartościowanie i wartości w nauce”. Studia Philosophiae Christianae 40, nr 2: 13–38.
-
Hajduk, Zygmunt. 2005. „Z teorii epistemicznego wartościowania: logika wartościowania”. Zagadnienia Naukoznawstwa 1 (163): 15–24.
-
Hajduk, Zygmunt. 2007. „Metodologiczna charakterystyka związków między odniesionymi do antropogenezy zdaniami dziedzin naukowych i pozanaukowych”. W: Grzegorz Bugajak i Jacek Tomczyk, red. Kontrowersje wokół początków człowieka, 130–150. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
-
Hajduk, Zygmunt. 2008. „Wartości epistemiczne: aktualne kontrowersje w aksjologii nauki”. W: Kazimierz Popielski, red. Wartości dla życia, 117–133. Lublin: Wydawnictwo KUL.
-
Hajduk, Zygmunt. 2011a. Zarys filozofii nauk formalnych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
-
Hajduk, Zygmunt. 2011b. Nauka a wartości — Aksjologia nauki — Aksjologia epistemiczna. Wyd. 2. Lublin: TN KUL.
-
Hajduk, Zygmunt. 2012. Filozofia nauk przyrodniczych. Uaktualniony wybór elementarnych kwestii, Lublin: Wydawnictwo KUL.
-
Machamer, Peter. 1998. „Philosophy of Science. An Overview for Educators”. Science and Education 7: 1–11.
-
Sneed, Joseph. 1971. The Logical Structure of Mathematical Physics. Dordrecht: Reidel Publishing Company.
Informacja o autorze/Information about Author:
Prof. dr hab. Zygmunt Hajduk SDS — emerytowany profesor Wydziału Filozofii KUL; adres do korespondencji: al. Jana Matejki 4, 50–333 Wrocław; e-mail: zhajduk@kul.lublin.pl
Cytowanie/Citation information:
Hajduk, Zygmunt. 2018. Struktury metodologiczne w nauce. "Roczniki Filozoficzne" 66, 2: 9-22, DOI: 10.18290/rf.2018.66.2-1.
Ostatnia aktualizacja: 29.06.2018, godz. 18:32 - Anna Karczewska