Prezentowane opracowanie filozofii XVII w. stara się urzeczywistnić ideał integralnie pojętej historii filozofii, stosującej różne współczesne metody jej opracowania: od jej filozoficznej koncepcji, badającej teksty wieku XVII jako element aktualnego dyskursu filozoficznego, przez badania genetyczno-komparatystyczne, aż po historię kultury intelektualnej, bliską historii idei, kultury czy historii kultury intelektualnej („intellectual history”). W aspekcie treściowym stara się więc na równi potraktować zarówno prace uznanych dziś klasyków XVII wieku, jak Descartes, Malebranche, Hobbes, Spinoza, Leibniz i Pascal, czy autorów tworzących w kręgu tej złożonej tradycji (np. Geulincx), jak też typowy dla ówczesnego szkolnictwa uniwersyteckiego i średniego tzw. nowożytny arystotelizm chrześcijański (tzw. druga scholastyka). Równocześnie starano się pokazać zestaw typowych tematów podejmowanych przez wszystkie ówczesne dyscypliny filozoficzne od metafizyki i epistemologii przez antropologię i etykę po filozofię społeczną i estetykę, a nawet filozofię matematyki i ekologię. Starano się też ukazać ważny styk refleksji filozoficznej z przyrodniczą w ramach konstytuującej się wówczas idei nowożytnej nauki, z jednej strony zrywającej z filozofią, ale z drugiej strony wykorzystującej dalej kategorie filozofii i kopiującej jej ambicje systemotwórcze.
Punktem wyjścia w przygotowaniu niniejszego tomu była konferencja zorganizowana na KUL-u 17-18 września 2007 r., w ramach cyklu ogólnopolskich spotkań poświęconych filozofii wieku XVII, oraz jej antycypacjom i kontynuacjom. Materiał konferencyjny jednak poważnie poszerzono, a nadto tom wzbogacono w dwójnasób o teksty, które nie były prezentowane w Lublinie. Zabieg ten posłużył poszerzeniu pola badawczego, by przez bogactwo tematyczne i metod badawczych ukazać pełniej tytułowe „Oblicza filozofii XVII wieku”, z nadzieją że te aspektywne oglądy otworzą perspektywę dalszych poszukiwań przybliżających polską integralną wizję filozofii tego okresu.
Spis treści
Przedmowa
Od epistemologii do metafizyki
Renata Ziemińska, Medytacje Kartezjusza w dziejach sceptycyzmu
Zbigniew Drozdowicz, Bóg w filozofii Kartezjusza
Jan Czerkawski, Zagadnienie punktu wyjścia w filozofii N. Malebranche'a
Bogusław Paź, Problem „criterium veritatis” w filozofii leibnizjańsko-wolffiańskiej
Piotr K. Szalek, O genezie Berkeleyowskiej definicji „istnienia"
Zbigniew Ogonowski, Socynianizm i wielcy aktorzy sceny filozoficznej u schyłku XVII i na początku XVIII wieku: Spinoza, Leibniz, Bayle, Locke, Newton
Od antropologii do etyki i estetyki
Alfred Marek Wierzbicki, Egzystencjalizm religijny francuskiej filozofii XVII wieku w interpretacji Augusta Del Nocego
Jan Kłos, Religia jako indywidualny wybór (Refleksja w kontekście filozofii XVII wieku
Stefania Lubańska, Wiara i rozum w filozofii Pascala
Robert Piotrowski, Fizykalna antropologia Hobbesa
Jolanta Żelazna, O czym traktuje Spinozjańska teoria afektów?
Przemysław Gut, Jak możliwa jest wolność (Leibniz)
Włodzimierz Tyburski, Pojęcie cnoty i klasyfikacje cnót w staropolskiej myśli etycznej
Joanna Usakiewicz, Rozterki filozofa z „Quaestiones quodlibeticae” Arnolda Geulincxa
Henryk Kiereś, Tradycja czy nowatorstwo? Spór o tragedię w klasycyzmie francuskim XVII wieku
Filozofia społeczno-polityczna
Justyna Miklaszewska, Koncepcja demokracji w dziełach Spinozy i w teorii publicznego wyboru
Halina Swięczkowska, Leibnizjańskie “Unvorgreiffliche Gedancken” jako traktat polityczny
Honorata Jakuszko, Utopia ewangeliczna - Johann Valentin Andreae Christianopolis (1619)
Filozofia matematyki
Lech Gruszecki, Filozofia matematyki Błażeja Pascala
Radosław Kuliniak, Tomasz Małysz, XVII i XVIII-wieczne popularne podręczniki studiowania matematyki. Ze szczególnym uwzględnieniem Christiana Wolffa „Krótkiego wykładu o matematycznej metodzie nauczania”
Między filozofią a przyrodoznawstwem
Jerzy Kopania, Ekologia kartezjańska. Wprowadzenie do problemu
Tomasz Śliwiński, Teologiczne i antropologiczne podstawy fizyki Kartezjusza
Marian Wnuk, XVII-wieczne początki upadku doktryny „generatio spontanea”
Zenon E. Roskal, „Proteus caelestis” XVII-wiecznej astronomii
Zygmunt Hajduk, Racjonalna rekonstrukcja filozofii przyrody Isaaca Newtona
Elżbieta Jung, Dlaczego Newton przypisywał swoje prawa dynamiki Galileuszowi? Walter Charleton i jego „Fizjologia”
Janusz Sytnik-Czetwertyński, Immanuela Kanta postkartezjańskie rozważania protofizyczne
Filozofia szkolna
Stanisław Janeczek, Geneza nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego
Stanisław Ziemiański SJ, Czy Franciszek Suarez był esencjalistą?
Kazimierz Gryżenia SDB, Koncepcja substancjalności Boga w szkole jezuickiej
Roman Darowski SJ, Łukasz Załuski SJ (1604-1673) i jego filozofia
Bogdan Lisiak SJ, Inspiracje filozofii Wojciecha Tylkowskiego SJ
Indeks nazwisk
Oblicza filozofii XVII wieku. Wydawnictwo KUL. Red. S. Janeczek. Lublin 2008, s.. 576 (ISBN: 978-83-7363-786-3)
Ostatnia aktualizacja: 17.11.2013, godz. 00:23 - Anna Starościc