WYKŁAD Z OGÓLNEJ METODOLOGII NAUKI
(filozofia I semestr)
*UWAGI WSTĘPNE
1) Tradycja, charakter i określenie wykładu
- logika jako narzędzie (Organon)
- logika ogólna
- logika pragmatyczna
- logika praktyczna
- ogólna metodologia nauki (S.Kamiński)2) Główne części wykładu
część I: Ogólnologiczne zagadnienia wiedzotwórcze (I. semestr)
część II: Filozofia i teoria nauki (II. semestr)
*SEMIOTYKA
*Współczesne zainteresowania językiem
a)"Zwrot w kierunku" języka (linguistic turn - R. Rorty)
b) Typy nauk o języku1) Humanistyczne
- lingwistyka
- filologia
- językoznawstwo: ogólne i szczegółowe2) Formalne
- semiologia F.de Saussure'a
- semiotyka (Ch.Morrisa)
- semantyka
- logika formalna3) Filozoficzne
- współczesna filozofia języka
- kontynentalna i anglosaska filozofia języka
- klasyczna filozofia języka4) Przyrodnicze
Dzieje badań nad językiem
- starożytność
- średniowiecze
- nowożytność
- czasy współczesne
* 1) Semiotyka jako formalna (logiczna) teoria języka
a) Geneza i pojęcie semiotyki (Ch.Peirce, Ch.Morris)
b) Działy semiotyki i główne jej kategorie1) Syntaktyka
2) Semantyka
3) Pragmatyka
* 2) Język
a) Definicja i struktura języka
- pojęcie znaku w filozofii klasycznej
b) Semiotyczna charakterystyka znaku1) Definicja znaku
2) Natura znaku (3 teorie)3) Rodzaje znaków
- znaki instrumentalne i formalne4) Reguły używania znaków
c) Typy języków
d) Funkcje języka
3) Kategorie językowe (wyrażeniowe, syntaktyczne)
- podział ze względu na funkcję:
a) Pragmatyczną
b) Semantyczną
c) Syntaktyczną
- inne podziały
4) Funkcje wyrażeń językowych
a) Funkcje pragmatyczne
b) Funkcje semantyczne
c) Funkcje syntaktyczne
- funkcja znaczenia
5) Wybrane kategorie syntaktyczne
a) Zdanie
1) Definicja zdania (sądu) w sensie logicznym
2) Natura zdania
3) Znaczenie zdania
4) Podziały zdań
5) Wartość logiczna tzw. zdań praktycznychb) Nazwa
1) Definicja nazwy (pojęcia)
2) Zakres i treść nazwy
3) Deskrypcja
4) Podziały nazw
5) Stosunki między zakresami i teściami nazw
6) Działania na treściach i zakresach nazw (zob. II)
7) Teoria sztywnych desygnatorów S.Kripkego i H.Putnamac) Funktor, operator i funkcja wyrażeniowa
*UPORZĄDKOWANIE RZECZOWE I LOGICZNE PEWNEJ DZIEDZINY
a) Porządkowanie pewnej dziedziny jako czynność wiedzotwórcza
b) Podział logiczny jako operacja na zakresach nazw
c) Typologia
d) Różnica i odróżnianie (dystynkcja)
*ELEMENTY TEORII DEFINICJI
a) Określenie ("definicja" definicji)
b) Wiedzotwórcza (naukotwórcza) rola (funkcja) definicji
- w życiu potocznym
- w naucec) Typy definicji i ich struktura
d) - tzw. definicja klasyczna
- definicje w naukach formalnyche) Metody urabiania trafnych definicji sprawozdawczych
f) Granice definiowania
g) Eksplikacja znaczenia terminu (R.Carnap)
h) Typowe błędy definicji
*ELEMENTY TEORII PYTAŃ
a) Wiedzotwórcza rola pytań
b) Budowa pytania
c) Typy pytańd) Warunki stawiania pytań
- co to są tzw. pseudoproblemy?
*ELEMENTY TEORII ROZUMOWAŃ
a) Miejsce rozumowania wśród innych czynności poznawczych
- źródła przekonańb) Pojęcie, geneza i struktura
c) Związki rozumowań
- związki psychologiczne, rzeczowe i logiczned) Typy rozumowań
1) Rozumowania o jednej przesłance
- konwersja, obwersja i kontrapozycja
2) Rozumowania na podstawie praw kwadratu logicznego
3) Rozumowania o dwu przesłankach (sylogizm)
4) Rozumowania niezawodne i uprawdopodobniające
5) Tradycyjne i współczesne pojęcie dedukcji i indukcji
6) Rozumowania proste i złożone
e) Błędy rozumowań (zob. erystyka nr 4)
*PROBLEM ANTYNOMI
- jako problem granic poznania
a) Pojęcie
b) Typy
c) Unikanie
*ERYSTYKA
a) Określenie
b) Postacie
c) Zasady dyskusji naukowej
d) Błędy rozumowań i chwyty erystyczne
*JĘZYK NAUKOWY
a) Błędy językowe
b) Charakterystyka języka naukowego
c) Język nauk humanistycznych a przyrodniczych
Ostatnia aktualizacja: 15.03.2006, godz. 12:14 - Andrzej Bronk