Dzieje niderlandystyki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II

Na tle kontaktów akademickich Uczelni z Belgią i Niderlandami

 

• Ks. Idzi Radziszewski (1871-1922) studiuje filozofię na Katolickim Uniwersytecie w Leuven (Lowanium, Louvain) w Belgii. Nawiązuje kontakt ze środowiskiem akademickim Leuven. Inspiruje się ideą nowoczesnego uniwersytetu katolickiego, łączącego wiarę z poszukiwaniami naukowymi.

Ks. prof. Idzi Radziszewski (fot. KUL)

• 1908 - ks. dr Idzi Radziszewski publikuje książkę Wszechnica katolicka w Lowanium (Louvain). W tej pracy naukowej późniejszy Rektor KUL omawia koncepcję uczelni katolickiej, ale także poświęca uwagę złożonej sytuacji społeczno-kulturowej w Belgii. Zauważa obecność flamandzkich studentów posługujących się językiem niderlandzkim, podkreśla ich działalność społeczną i organizacyjną. Przytacza też (po niderlandzku!) nazwy flamandzkich stowarzyszeń oraz czasopism.

Ks. dr Idzi Radziszewski, Wszechnica katolicka w Lowanium (Louvain) (Polona)

• 1908-1909 W Leuven ks. dr Antoni Szymański, późniejszy Rektor KUL, następca Idziego Radziszewskiego, publikuje pod pseudonimem swój doktorat o chrześcijańskiej demokracji we Francji.
• 1920 - Do Polski przybywa o. dr Gommar Michiels, znawca prawa kanonicznego, Belg (Flamand). Rozpoczyna wykłady na KULu, a w wolnym czasie podróżuje po Polsce, poznając język, kulturę i obyczaje.

O. prof. Gommar Michiels w latach 20 XX w. (Archiwum Uniwersyteckie KUL)

• 1923 - Na łamach krakowskiego Przeglądu współczesnego, czasopisma poświęconego relacjom międzynarodowym, dyplomacji i ekonomii, o. dr Gommar Michiels publikuje artykuł pt. Ruch flamandzki w Belgii. Jest to pierwszy tekst naukowy o tematyce stricte niderlandystycznej autorstwa badacza związanego z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Gommar Michiels omawia różnorakie aspekty socjolingwistyczne (granica językowa w Belgii, definicja języka niderlandzkiego, jego znaczenie kulturowe), dowodzi słuszności postulatów Ruchu Flamandzkiego, dążącego na drodze pokojowej do suwerenności kulturowej Flamandów w Belgii. Swój tekst kończy hasłem flamandzkiego ruchu narodowego: "Wszystko dla Flandrii - Flandria dla Chrystusa!"

   Pierwsza strona artykułu o. prof. Gommara Michielsa (Małopolska Biblioteka Cyfrowa)

• Ok. 1924-1930 - Gommar Michiels wygłasza w Radomiu (a prawdopodobnie w Lublinie i być może też w innych polskich miastach) prelekcje o Ruchu Flamandzkim i katolickim ruchu społecznym w Belgii.

Afisz reklamujący wystąpienie o. prof. Gommara Michielsa o Belgii, lata 30 XX w. (Polona)

• 1931 - ks. dr Stefan Wyszyński, późniejszy Prymas Polski i Wielki Kanclerz KUL, publikuje wyniki swojej podróży studyjnej po krajach Europy Zachodniej w książce pt. Główne typy Akcji Katolickiej za granicą. Dwa rozdziały poświęca ocenie działalności organizacji katolickich w Belgii i Niderlandach, zwracając uwagę na problematykę społeczną i kulturową tych krajów.

• 1951 - Norbert Morciniec, późniejszy wybitny badacz języka niderlandzkiego, podejmuje studia germanistyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Nie może ich jednak ukończyć z powodu zamknięcia przez władze PRL germanistyki na KULu, przenosi się więc w 1955 roku na Uniwersytet Warszawski. W późniejszych latach prof. Morciniec zwiąże swoje losy zawodowe z Uniwersytetem Wrocławskim, współtworząc Katedrę Filologii Niderlandzkiej im. Erazma z Rotterdamu.
• 1957 - Kardynał Stefan Wyszyński spotyka się w Rzymie z rektorem KU Leuven, ks. bp. H. van Waeyenberg, otwierając drogę do wznowienia wzajemnych kontaktów. Leuven odwiedza Rektor KUL, ks. prof. Marian Rechowicz. 
• 1959 - KUL odwiedziła grupa przedstawicieli Katolickiego Uniwersytetu w Nijmegen, przywożąc w darze dla Uczelni autobus.

(Het geheugen/Delpher, Katholiek Documentatie Centrum Nijmegen)

• 1959 - Katolicki Uniwersytet w Lowanium odwiedza prof. Jerzy Kłoczowski, zapoczątkowując współpracę historyków z KUL ze środowiskiem akademickim Leuven. Ze strony belgijskiej uczestniczy w niej aktywnie historyk Kościoła w średniowieczu, ks. prof. Jozef Maria de Smet (1916-1996).

Ks. prof. Jozef Maria de Smet

(z księgozbioru filologii niderlandzkiej KUL)

• 1971 - Podczas spotkania pomiędzy przedstawicielami KUL i Katolickich Uniwersytetów Leuven oraz Louvain, w którym ze strony polskiej uczestniczy m.in. prof. Jerzy Kłoczowski, ówczesny dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych, dochodzi do podpisania umów o wymianie akademickiej. Leuven reprezentują ks. prof. Jozef Maria de Smet i prof. L. Génicot. W latach 1971-1977 uczestniczy w nich prawie 100 polskich badaczy, pracowników KUL.

Dedykacja dla prof. Kłoczowskiego w jubileuszowym albumie Katolickiego Uniwersytetu w Lowanium (z księgozbioru filologii niderlandzkiej KUL)

• Lata 1970-1980 - Ks. prof. Jozef Maria de Smet zakłada w Belgii Towarzystwo Przyjaciół KUL oraz fundusz stypendialny dla przyjeżdżających z Polski uczonych z KUL. Prowadzi zbiórki darów dla KUL, w okresie po 1980 także pomocy humanitarnej dla Polski. 
• 1977 - Na KUL powstaje Ośrodek Kultury Niderlandzkiej. Założycielem oraz pierwszym dyrektorem był prof. Michał Kaczmarkowski (1934-2003), językoznawca i filolog klasyczny. W latach 1979-1983 dyrektorem Ośrodka Kultury Niderlandzkiej KUL jest historyk i mediewista, prof. Eugeniusz Wiśniowski, następnie stanowisko to obejmuje Michał Kaczmarkowski.

• 1977 - Na KUL odbywa się polsko-belgijska konferencja naukowa (Belgia-Polska) zorganizowana we współpracy z Katolickim Uniwersytetem w Leuven oraz Université Catholique de Louvain. Konferencja odbyła się w nawiązaniu do wizyty w Polsce króla Boduena I i królowej Fabioli w październiku 1977. W 1988 roku ukaże się książka pod red. Jerzego Rebety; w gronie autorów są tacy wybitni uczeni jak Leopold Génicot, Andrzej Borowski, Jacek Woźniakowski, Reginald de Schryver, Henri Fassbender, Marcel Janssens, Mieczysław Albert Krąpiec czy Jerzy Kłoczowski.

• 1982 - KUL przyznaje ks. prof. Jozefowi Marii de Smet doktorat honoris causa w uznaniu jego zasług dla Uczelni.
• 1995 - Doktorat honoris causa KUL otrzymuje prof. Marcel Janssens, literaturoznawca i niderlandysta.
• Lata 1980-2015 - Badania nad dziejami kontaktów polsko-belgijskich w literaturze prowadzi prof. Maria Barbara Styk, polonistka, zasłużona badaczka teatru polskiego. Owocem jej prac są liczne publikacje, w tym antologia Belgia w relacjach Polaków (1999).

   

• 2002 - Ośrodkiem Kultury Niderlandzkiej kieruje prof. dr hab. Andrzej Budzisz, w latach 1998-2004 prorektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Dzięki jego pracy następuje dalszy rozwój i usamodzielnienie jednostki, która oferuje zajęcia z języka niderlandzkiego, organizuje spotkania, a także gromadzi znaczny księgozbiór.

 

• 2008 - powstaje Katedra Literatury i Języka Niderlandzkiego. Na jej pierwszego kierownika zostaje powołany prof. dr  Maarten Klein, wieloletni pracownik Uniwersytetu Radbouda w Nijmegen, językoznawca i badacz twórczości Louisa Couperusa.

 

• 2008-2013 Ważną rolę w kształtowaniu podstaw programu filologii niderlandzkiej mają prof. dr Koen Jaspaert (1956-2017), językoznawca,  profesor Katolickiego Uniwersytetu w Leuven, oraz dr Rinaldo Neels. Prof. Jaspaert współpracuje z KUL na podstawie umowy bilateralnej z Katolickim Uniwersytetem w Leuven.

Prof. dr Koen Jaspaert (Taalunie)

• Lata 1990-obecnie - niderlandystykę KUL odwiedzają z wykładami uczeni z krajów niderlandzkojęzycznych. Był wśród nich m.in. prof. Flip Droste (1928-2020), związany z KU Leuven badacz, pisarz i publicysta.

Flip Droste, fot. Stefanie Bogaerts (archiwum kierunku filologia niderlandzka KUL)

 

 

• 2008 - W pierwszych latach na niderlandystyce są zatrudnieni prof. dr Maarten Klein, prof. dr Koen Jaspaert, mgr Rinaldo Neels, dr Agnieszka Flor-Górecka, dr hab. Marcin Polkowski, dr Joanna Włodarczyk-Kaziród, dr hab. Muriel Waterlot. Przez kilka lat pracownikiem Katedry jest prof. dr Ludo Jongen, literaturoznawca pracujący również w Uniwersytecie w Lejdzie.

• 2008 - studia rozpoczynają pierwsi studenci kierunku filologia niderlandzka (studia I stopnia).

• 2013 - kierownikiem Katedry Literatury i Języka Niderlandzkiego zostaje prof. dr hab. Wilken Engelbrecht, językoznawca z Uniwersytetu w Ołomuńcu. Otwarte zostają studia II stopnia na kierunku filologia niderlandzka.

• 2018 - w wyniku reformy systemu szkolnictwa wyższego w Polsce (tzw. Ustawa 2.0) następuje podział na dwie katedry: Katedrę Języka Niderlandzkiego (kierownik: prof. dr hab. Wilken Engelbrecht) i Katedrę Literatury Niderlandzkiej (kierownik: dr hab. Marcin Polkowski, prof. KUL). Koordynatorkami kolegium j. niderlandzkiego są dr Agnieszka Flor-Górecka (2018-2024) i dr Kamila Tomaka (2024-).