Wspomnienie - PU 1 (123)
Kazimierz Przybyłko
Wspomniam nasza Koleżankę z okresu studiów śp. Krystyny Marszałek – romanistki, dziennikarki, publicystki, tłumaczki i działaczki społecznej, posłanki na Sejm IV-VIII kadencji, Członka Rady Państwa. Urodzona 9 kwietnia 1930 r. w Białymstoku, zmarła 22 grudnia 2007 r. w Warszawie, pogrzeb odbył się na Cmentarzu Miejskim w Białymstoku.
Krystyna Marszałek urodziła się i wychowała się w Białymstoku, w rodzinie patriotycznej i religijnej, nastawionej na czynienie dobra wobec innych. Ojciec Józef pochodził z Marklowic Górnych w powiecie cieszyńskim koło Zebrzydowic, w 1919 roku uczestniczył w I Powstaniu Śląskim. Zawsze podkreślał swoją odrębność mówiąc: „Śląsk to Śląsk”. Matka – Anna z domu Zdunko pochodziła z Białegostoku i zajmowała się domem.
Krysia Marszałek przeżyła dwie okupacje: po 17. września okupację sowiecką oraz w czerwcu 1941 r. okupację niemiecką, kiedy władze hitlerowskie przyłączyły Okręg Białostocki do Prus Wschodnich.
Szkołę średnią – Państwowe Żeńskie Gimnazjum i Liceum Nr 2 (dawne im. Księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej), ukończyła w roku 1950 w Białymstoku. Grono pedagogiczne tej szkoły tworzyli doświadczeni nauczyciele, świetnie przygotowani do swego zawodu.
W szkole panowały przedwojenne dobre zwyczaje: obowiązkowe mundurki i tarcze z nazwą szkoły na rękawach, codzienny apel i modlitwa w klasie przed i po lekcjach, w klasie humanistycznej odmawiane po łacinie „Ojcze nasz”, a co niedziela czwórkami i w zwartym szyku uczniowie pod nadzorem nauczyciela udawali się do kościoła.
Szkoła wpajała młodzieży dewizę łacińską: Non solum nobis nati sumus (nie narodziliśmy się tylko dla siebie). To hasło miało być im drogowskazem w dorosłym życiu. Druga maksyma, to hasło widniejące na sztandarze szkolnym Wszystko dla Ciebie, Polsko.
Po uzyskaniu matury w 1950 roku Krystyna Marszałek ubiegała się o przyjęcie na Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Jednak pomimo zdanego egzaminu nie została przyjęta z przyczyn pozamerytorycznych. Było ich kilka: rodzice pracowali w zakonnym Ośrodku Pomocy Społecznej „Dobrego Pasterza”, a ojciec był organistą, więc córka otrzymała etykietkę klerykałki. Ponadto kandydatka na prawnika nie uzyskała politycznego poparcia komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej. W tej sprawie nie pomógł nawet sam Minister Sprawiedliwości prof. Henryk Świątkowski, który zaproponował jej wprawdzie roczną szkołę prokuratorów im. Duracza, ale tym razem to Krysia zdecydowanie odmówiła.
W taki to sposób Krystyna Marszałek, razem z będącymi w podobnej sytuacji koleżankami szkolnymi: Haliną Kownacką i Aliną Tarasiewicz, została przyjęta na Wydział Nauk Humanistycznych KUL, podejmując studia na filologii romańskiej.
W czasie studiów wykazywała wielką aktywność zarówno w działalności naukowej, jak i społecznej. Szczególne zaangażowanie wykazywała w pracy na rzecz Stowarzyszenia „Chór Akademicki” studentów KUL, którego była prezesem. W tym czasie była to swoista wizytówka uczelni – jako jedyna organizacja studencka, która mogła względnie swobodnie pokazywać się na zewnątrz. Uczelnia utrzymywała się ze składek społeczności wiernych, dlatego chór często występował w kościołach lubelskich, dając wyraz wdzięczności społeczeństwu za ofiary składane na rzecz KUL. Trzeba tu przypomnieć, że były to lata 1950-1956 dla Uczelni okres bardzo szczególny – czas izolacji, ostrych restrykcji i prześladowań. Ale równocześnie czas największej integracji wewnętrznej w której realizowała się idea universitas jako comunitas, nauczających i studentów.
Krystyna Marszałek, mimo wielu aktywności, nie zaniedbywała studiów romanistycznych. Pracę dyplomową na temat: „Kobiety w powieściach Juliusza i Edmunda Goncourtów” napisała pod kierunkiem prof. Kaliksta Morawskiego. Magisterium uzyskała 19 lutego 1955 roku. Otrzymała od prof. Morawskiego propozycję pracy na uczelni, jednak ze względu na specyficzne warunki materialne i rodzinne, tej propozycji nie przyjęła i powróciła do Białegostoku.
Tu w latach 1955-1968 pracowała jako dziennikarka w prasie codziennej i społeczno-kulturalnej („Życie Białostockie”, „Życie Warszawy”, „Gazeta Białostocka”).
W latach 1968-1974 była redaktorem naczelnym białostockiego miesięcznika społeczno-kulturalnego „Kontrasty”.
Od 1965 do 1985 była posłem na Sejm (IV-VIII kadencji), członkiem Sejmowej Komisji Pracy i Spraw Socjalnych, Kultury i Sztuki oraz Komisji Spraw Zagranicznych, a w VIII kadencji Sejmu – przewodniczącą Komisji Kultury i Sztuki.
W okresie 1984-1986 była Radcą Kulturalnym Ambasady i dyrektorem Instytutu Polskiego w Paryżu.
W latach 1986-1990 była Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki.
W 1991 formalnie przeszła na emeryturę i nadal kontynuowała pracę społeczną.
Od 1990 była prezydentem Rady Fundacji Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, od 1994 redaktorem naczelnym pisma „Pro Memoria” wydawanego przez Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Krystyna Marszałek za swoją pracę i działalność otrzymała Złoty Krzyż Zasługi, Krzyże Kawalerski i Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, a także Chevatier de L’Ordere des Palmes Academiques.
Zawsze czuła się absolwentką KUL i była związana z ideałami uczelni, które świadomie przyjęła, a które były kontynuacją tego, co już wyniosła z domu rodzinnego i patriotycznej szkoły.
Za te Jej wysiłki na różnych płaszczyznach, za postawę, za kulturę bycia i współdziałania jesteśmy Jej wdzięczni. Szczególnie dziś w chwilach zadumy i refleksji przemijania pamiętamy o Niej i Jej wytrwałości w czynieniu dobra.
Abiit non obiit – bo nie umiera ten kto trwa w pamięci jego przyjaciół i bliźnich.
