Definicja pola badawczego

We współczesnych badaniach historycznoliterackich coraz częściej akcentuje się znaczenie autorów (oraz ich twórczości) piszących w języku polskim, a wywodzących się z różnych kręgów kulturowych. Szczególne miejsce na owej wielokulturowej literackiej mapie Rzeczpospolitej zajmują Żydzi, zamieszkujący jej obszary od początku (X w.), a od wieku XIX aktywnie obecni w dziejach piśmiennictwa polskiego . Wielu Żydów (i to nie tylko zasymilowanych) stało się w wieku XIX i XX współtwórcami kultury i literatury polskiej.
Od prawie dwudziestu lat coraz częściej postuluje się w pracach literaturoznawczych rozszerzenie pola badawczego o tzw. literaturę polsko-żydowską. Przy jej definiowaniu bierze się pod uwagę trzy zasadnicze kryteria klasyfikacji:

 

1. tematyczne - autorzy mieszczący się w tym kręgu tworzą w języku polskim, natomiast tematyka ich dzieł dotyczy świata żydowskiego;
2. biograficzne (narodowej i kulturowej identyfikacji twórców) - autorzy mieszczący się w tym kręgu tworzą w języku polskim i określają się w swej twórczości jako Żydzi, manifestując w ten sposób swój związek z kulturą żydowską ;
3. występowania topiki judaistycznej - autorzy mieszczący się w tym kręgu tworzą w języku polskim, zapisując w swej twórczości w sposób często nie do końca uświadomiony toposy wywodzące się z mozaizmu (tradycja Tory, Talmudu i Kabały).
Znaczącą cechą autorów należących do kręgu pisarzy polsko-żydowskich jest ich wielojęzyczność - twórcy ci zapisywali swe doświadczenia nie tylko w języku polskim, ale również w jidysz (żydowskim) oraz hebrajskim.


Cele

Pracownia Literatury Polsko-Żydowskiej będzie instytucją naukowo-badawczą ulokowaną przy Instytucie Filologii Polskiej KUL. Celem jej działalności jest prowadzenie badań:
- o charakterze historycznoliterackim nad literaturą polsko-żydowską XIX i XX wieku przy uwzględnieniu powyższych kryteriów;
- o charakterze historycznoliterackim nad literaturą języka polskiego powstającą od lat 30. XX w. w Izraelu;
- o charakterze kulturoznawczym, a szczególnie religioznawczym nad literaturą polsko-żydowską (ze szczególnym uwzględnieniem problematyki Zagłady); 
- o charakterze komparatystycznym (literatura języka polskiego, staro- i nowohebrajskiego, jidysz oraz aramejskiego - z uwzględnieniem źródeł topicznych).


Pracownia ta ma także ambicje przygotowania programu zajęć dydaktycznych dla studentów filologii polskiej oraz innych zainteresowanych tą problematyką


Zadania


Do głównych zadań Pracowni Literatury Polsko-Żydowskiej należeć będą:

- prowadzenie prac badawczych opisanych powyżej;
- prowadzenie zajęć dydaktycznych zasygnalizowanych powyżej;
- gromadzenie i opracowywanie materiałów badawczych i dokumentów z Polski, Ukrainy, Białorusi, Litwy, Łotwy, Estonii, Słowacji, Mołdawii, Czech, Niemiec, Francji, Stanów Zjednoczonych oraz Izraela, dotyczących autorów polsko-żydowskich i ich spuścizny literackiej;
- gromadzenie księgozbioru z zakresu tematyki badawczej;
- prowadzenie kwerend oraz innych prac badawczych do „Leksykonu pisarzy polsko-żydowskich";
- prowadzenie krajowych oraz międzynarodowych seminariów studenckich poświęconych tej problematyce;
- wymiana międzynarodowa studentów oraz pracowników naukowych z Polski, Europy, Stanów Zjednoczonych oraz Izraela;
- organizowanie w Polsce staży dla pracowników naukowych z zagranicy;
- przygotowanie krajowych i międzynarodowych konferencji na temat literatury polsko- żydowskiej i kultury żydowskiej w Polsce;
- uczestnictwo w europejskich i krajowych działaniach praktycznych (projektach), organizacjach i stowarzyszeniach wspierających ideę dialogu polsko-żydowskiego i chrześcijańsko-żydowskiego;
- przygotowywanie i redagowanie serii wydawniczej „W kręgu pisarzy polsko-żydowskich XX wieku".


Instytucje współpracujące

Docelowymi instytucjami, z którymi Pracownia Literatury Polsko-Żydowskiej zamierza prowadzić ścisłą współpracę należą:

- Międzynarodowy Ośrodek Badań nad Historią i Dziedzictwem Kulturowym Żydów Europy Środkowej i Wschodniej;

- Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego;
- Zakład Kultury i Historii Żydów UMCS;
- Ośrodek „Brama Grodzka-Teatr NN" w Lublinie;
- Centrum Badań nad Zagładą Żydów. Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk;
- Zakład Studiów Żydowskich przy Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego;
- Żydowski Instytut Historyczny;
- Notre Dame University (Stany Zjednoczone);
- Universität Augsburg (Niemcy);
- Stowarzyszenie Autorów Piszących po Polsku w Izraelu;
- Katedra Literatury Polskiej na Uniwersytecie Hebrajskim (Izrael);
- Katholieke Universiteit Leuven (Belgia).


Programy badawcze

 - „W kręgu pisarzy polsko-żydowskich XX wieku" - seria wydawnicza o charakterze krytycznoliterackim obejmująca dzieła zebrane poszczególnych twórców polsko-żydowskich (m.in.: Arnold Słucki, Stanisław Wygodzki, Leo Lipski, Ida Fink).
- „Literatura polska jako miejsce dialogu chrześcijańsko-żydowskiego" (seria konferencji i publikacji poświęcona relacjom chrześcijańsko-żydowskim opisanym w literaturze).
- „Leksykon autorów polsko-żydowskich" (zestaw opracowywanych artykułów hasłowych)

 Pracownicy

Pracownikami Pracowni Literatury Polsko-Żydowskiej są:
prof. dr hab.  Sławomir Jacek Żurek - kierownik;

 


Źródła finansowania

 - Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
- Granty badawcze

Prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek



Autor: Leszek Wojtowicz
Ostatnia aktualizacja: 19.02.2021, godz. 13:40 - Leszek Wojtowicz