Lublin, 29 września 2011.

Życie i działalność Przełożonego Generalnego Towarzystwa Salezjańskiego

Ksiądz Pascual Chávez urodził się 20 XII 1947 r. w Real de Catorce (stan San Luis de Potosì), w północnej części Meksyku. Następnie z rodziną przeniósł się do Saltillo, gdzie uczęszczał do szkoły salezjańskiej „Colegio Mexico”. Tam też zrodziło się jego powołanie i dojrzał zamiar pójścia drogą wyznaczoną przez świętego Jana Bosko. W 1963 r. wstąpił do nowicjatu Zgromadzenia Salezjańskiego w Coacalco, gdzie 16 sierpnia 1964 r. złożył swoje pierwsze śluby zakonne, a w 1970 r. w Guadalajara złożył śluby wieczyste. Studia filozoficzno-teologiczne w Jalisco, podczas których otrzymał solidną formację intelektualną, duszpasterską i duchową, uwieńczył 8 grudnia 1973 r. przyjęciem święceń kapłańskich.

Przez pierwsze lata kapłaństwa posługiwał w formacyjnej wspólnocie salezjanów w Chapalita (Guadalajara). W latach 1975-1977 studiował w Instytucie Biblijnym w Rzymie, otrzymując stopień naukowy licencjata z Pisma Świętego. W 1975 roku przez pewien czas przebywał w Ziemi Świętej i pobyt w miejscach świętych w Betlejem i w Jerozolimie wywarł znaczący wpływ na jego dalszą osobistą formację.

Od 1980 do 1988 roku był docentem i dyrektorem Instytutu Teologicznego św. Piotra w Tlaquepaque. Jako wychowawca, profesor i dyrektor studentów teologii, z pasją poświęcał się formowaniu młodych współbraci. Od 1984 do 1994 pełnił funkcję Inspektora salezjanów w Meksyku-Guadalajara. W ciągu tych pięciu lat, konsolidował i umacniał dzieło oratoriów przygranicznych, odpowiadających na potrzeby tamtejszej młodzieży. Pod koniec kadencji w Salamance sfinalizował doktorat z teologii biblijnej na podstawie rozprawy: La inculturación del evangelio: opción por el hombre, opción por el pobre: aplicación a la teología Amerindia (Inkulturacja Ewangelii: opcja na rzecz człowieka, opcja na rzecz ubogich: zastosowanie w teologii latynoamerykańskiej), poświęconej relacjom między kulturą przesłaniem ewangelicznym.

Od 1996 do 2002 roku pełnił funkcję Radcy Regionalnego dla Ameryki. Region ten skupia narody z północy i centrum Ameryki, z Karaibów, a także z obszaru Ameryki Południowej. Ks. Chávez animował pracę salezjanów w 14 inspektoriach, różnorodnych pod względem kultury, tradycji, standardu życiowego i życia religijnego.

W dniu 3 kwietnia 2002 roku XXV Kapituła Generalna wybrała Księdza Cháveza Przełożonym Generalnym Zgromadzenia Salezjańskiego. Po sześciu latach (25 III 2008 roku) został ponownie wybrany na to stanowisko na kolejny okres posługi (2008-2014). Urząd ten sprawuje jako dziewiąty następca św. Jana Bosko.

Strona 1 z 5 :: Idź do strony: [1] 2 3 4 5

Jest członkiem Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. Jest doktorem honoris causa 4 uniwersytetów: w Turynie (2004), w Campo Grande w Brazylii (2005), w Genui (2007), oraz w Santiago de Chile (b.d.). Od 2006 roku sprawuje funkcję Przewodniczącego Unii Wyższych Przełożonych.

Pascual Chávez Villanueva jest moderatorem działań o wymiarze światowym, podejmowanych na rzecz dzieci i młodzieży najbardziej ubogich i marginalizowanych. Troszcząc się o integralny rozwój młodych ludzi oraz podzielając zaufanie do wychowania, ma zwyczaj rozpoczynania pracy wychowawczej od najbardziej potrzebujących pomocy i wsparcia. Promuje inicjatywy w zakresie edukacji dla rozwoju społecznego nowego pokolenia, nie pomniejszając przy tym i nie zaniedbując wymiaru naukowego.

Działalność duszpastersko-wychowawcza i naukowa

Ks. Chávez, żyje swoją wiarą i działa dla dobra innych w sposób niezwykle ofiarny i charyzmatyczny. Czyni to za przykładem świętego Jana Bosko. Założyciela Zgromadzenia nazywa ojcem, patriarchą wiary salezjanów i stałym punktem odniesienia. Widzi w nim swojego przewodnika i wzór, z którym chce się identyfikować. Naśladuje jego miłość do młodych ludzi, zwłaszcza ubogich, opuszczonych i marginalizowanych.

Jako Przełożony Generalny dostrzega ryzyko załamywania się więzi, które jednoczą salezjanów z Księdzem Bosko. Jest dla niego jasne, że minione pokolenia miały z nim bliski kontakt i że z czasem zwiększa się odległość od Założyciela, nie tylko chronologiczna i geograficzna, ale także kulturowa; osłabia się atmosfera duchowa i psychologiczna bliskość, które ułatwiałyby spontaniczne odniesienie do Księdza Bosko i jego ducha. Chávez wzywa salezjanów do radykalnej dyspozycyjności w odniesieniu do rzeczywistości młodzieży. Wszystko inne zaleca odstawić na bok i uczynić co tylko konieczne dla dzieci i młodzieży, dając im do dyspozycji wszelkie zasoby Zgromadzenia. W ten sposób zachęca braci nie tyle do działań dobroczynnych i społecznych, ale do realizowania misji przeżywanej według ducha Założyciela.

Zdaje sobie sprawę z tego, że życie zakonne jest powołaniem do dawania świadectwa, do bycia znakiem, ukazywaniem obecności Boga w świecie, a nie tylko działalnością społeczną. Szczególną uwagę zwraca na słuszną perspektywę życia konsekrowanego widzianą ontologicznie, a nie funkcjonalistycznie. Jest przekonany, że tożsamość salezjańskiego charyzmatu, wyrażająca się w byciu konsekrowanymi apostołami, całkowicie poświęconymi Bogu i oddanymi misji, jest łaską jedności. W związku z tym podkreśla ważność integralnej formacji salezjanów, jakiej sam doświadczył w latach swojej młodości. Jego zdaniem należałoby mówić o czterech głównych obszarach formacji. Pierwszy dotyczy formacji intelektualnej, szczególnie ważnej podczas formacji początkowej (z filozofii i teologii), a także podczas formacji permanentnej. Drugi dotyczy formacji pastoralnej, która daje do zrozumienia, co konkretnie znaczy być salezjaninem i pozwala powołanym rozwijać się w tym kierunku. Kolejny wymiar formacji upatruje w doświadczeniu związanym z życiem wspólnotowym. Mówi, że formacja w dziedzinie życia duchowego obejmuje nie tylko życie modlitwy osobistej i wspólnotowej, ale przede wszystkim zdolność doświadczania Boga i przyzwolenia, aby Duch Święty kierował własnym życiem powołanego i stopniowo je przekształcał.

Ksiądz Chávez w swojej działalności jest osobą sumienną, która odczuwa potrzebę ciągłego odnawiania autentycznego charyzmatu salezjańskiego. Pragnienie wprowadzania salezjanów na duchowy poziom życia opartego na głębokiej wierze i duchowej tożsamości, towarzyszy mu w jego osobistej historii wzrastania w wierności swemu powołaniu. Na tej drodze bardzo ważną rolę odgrywa rozwijanie formacji teologiczno-biblijnej. Przynależność do Zgromadzenia, która głęboko naznacza jego życie, misję i duchowość, uważa za największy dar. Głębokie przekonanie, że istnieje jedność między Słowem Bożym i ludzką egzystencją, wydaje się być myślą przewodnią jego formacji teologicznej. Poglądy te są ściśle związane z jego poznaniem osoby Jezusa Chrystusa i Jego Ewangelii, gdzie znajduje paradygmaty życia autentycznie chrześcijańskiego i klucz do ludzkich relacji oraz do głębokiej transformacji wszystkich kultur. Jest przekonany, że Ewangelia może wcielać się we wszystkie kultury, przemieniając je od wewnątrz. W Ewangelii widzi także klucz do odczytywania aktualnych problemów społecznych. Nie umniejsza w ten sposób zasług nauk społecznych, politycznych i ekonomicznych, a Boże objawienie uważa za najpełniejszą manifestację ludzkiej rzeczywistości.

Strona 2 z 5 :: Idź do strony: 1 [2] 3 4 5

Przełożony Generalny salezjanów także na poziomie naukowym w swoich pismach o charakterze pedagogicznym ujawnia stałe zainteresowanie kwestiami związanymi z globalizacją, różnorodnością międzykulturową, wychowaniem do pokoju i do współżycia obywatelskiego. Zainteresowania te pokazują, jak szeroka jest perspektywa wykonywanych przez niego zadań.

Doktorat honoris causa z nauk pedagogicznych, przyznany Księdzu Chávezowi przez Uniwersytet w Genui 23 kwietnia 2007 roku, jest jednym ze znaków potwierdzających wyjątkowe wyczucie wychowawcze tego znakomitego pedagoga. Z tej okazji w laudacji profesor Renza Cerri wyróżniła jego wielką umiejętność czytania i interpretowania wyzwań czasów obecnych, przejawiającą się w trafnym nazwaniu po imieniu pojawiających się zagadnień społecznych, wychowawczych i kulturalnych. Profesor Cerri ujawniła też jego wyjątkową zdolność rozumienia człowieka w rzeczywistości codziennej i umiejętność wypracowania antropologicznych kategorii wcielania i inkulturacji niezbędnych do pojęciowego, emocjonalnego i etycznego odczytywania znaków czasu.

Główne cechy, które charakteryzują sposób bycia Pascual’a Cháveza można streścić w czterech wymiarach: wiara, charyzma, życie konsekrowane, zaangażowanie społeczno-wychowawczo-kulturalne i ich wzajemne przenikanie się.

W roku 2002, w którym Chávez rozpoczynał swoją służbę jako Przełożony Generalny, Jan Paweł II zaprosił wszystkich chrześcijan do świętości i przebudzenia ewangelicznego. Rok ten jest początkiem drogi duchowej i pastoralnej przedstawionej w Liście Apostolskim Novo Millennio Ineunte. W centrum tej drogi, według Novo Millennio Ineunte, jest spotkanie z Chrystusem kontemplowane i przeżywane z odnowionym entuzjazmem, które odbywa się poprzez odkrycie na nowo daru i zadania świętości wszystkich chrześcijan, by żyli sztuką modlitwy, uczestniczyli w niedzielnej Eucharystii i doceniali niedzielę jako dzień Pański, praktykowali sakrament pojednania, pozwalali na to, aby prowadziła ich łaska Boża, słuchali i głosili Słowo, byli świadkami miłości, czyniąc Kościół domem i szkołą komunii. Stwierdzenia te są nie tylko prostą listą propozycji, ale jak pisze sam Chávez, są jak Magna Charta programu pastoralnego Kościoła na trzecie tysiąclecie. Tę Magna Charta Chávez chce wcielić w życie Zgromadzenia Salezjańskiego poprzez listy, wiązanki, przemówienia, homilie, wywiady i komentarze. Wśród nich szczególnie znaczącą rolę spełniają Wiązanki dedykowane Rodzinie Salezjańskiej i Listy okólne skierowane do salezjanów.

Chávez jest przekonany, że praca wychowawczo-duszpasterska, nie może być pojmowana i prowadzona jedynie w sposób epizodyczny. Jego zdaniem należy wychowywać z sercem księdza Bosko, czyli w trosce o pełny rozwój życia młodzieży, zwłaszcza najuboższej i będącej w niekorzystnym położeniu, promując przy tym prawa człowieka a w szczególności prawa dzieci nieletnich, chorych i ubogich. W ten sposób Ksiądz Chávez propaguje wychowanie, które uprzedza zło, poprzez zaufanie do dobra istniejącego w sercu każdego młodego człowieka, który wytrwale i z cierpliwością rozwija swoje możliwości, jakie odbudowują osobistą tożsamość każdego człowieka. Tak rozumiane wychowanie kształtuje osoby solidarne, aktywne i odpowiedzialne, osoby otwarte na wartości życia i wiary, mężczyzn i kobiet zdolnych żyć sensownie, radośnie, odpowiedzialnie i kompetentnie. Jest to wychowanie, które pomaga każdemu stawać się w pełni odpowiedzialną osobą z prawdziwym doświadczeniem duchowym. Takie wychowanie czerpie moc z miłości Boga, który uprzedza każde stworzenie swoją Opatrznością, towarzyszy mu swoją obecnością i zbawia, obdarzając życiem (Konst. SDB,20). Z racji pełnionej funkcji Ksiądz Chávez szczegółowo rozpracowuje i zaleca ponowne rozważenie społecznej jakości wychowania i zaktualizowanie ideału dobrego chrześcijanina – idei obecnych już w myśli św. Księdza Bosko.

Ksiądz Chávez uważa, że dla wychowawcy wychowywać z sercem Księdza Bosko znaczy najpierw podtrzymać, a potem wydobyć na zewnątrz własnego serca rozum, religię i dobroć, czyniąc z tej ostatniej ostrze diamentu, praktyczne urzeczywistnienie tego, co proponuje rozum i religia, czyli żyć systemem prewencyjnym, będącym miłością, która potrafi budować wzajemność (por. Konst. SDB, 20) przez odnowioną obecność wśród młodzieży, realizowaną poprzez bliskość uczuciową, uczestnictwo, towarzyszenie i animację, świadectwo i propozycję powołania w formie salezjańskiej asystencji.

Strona 3 z 5 :: Idź do strony: 1 2 [3] 4 5

W wychowaniu do praw człowieka a w szczególności praw nieletnich Chávez widzi uprzywilejowaną drogę do realizacji w różnych kontekstach działań prewencyjnych, integralnego rozwoju ludzkiego, budowania świata bardziej sprawiedliwego, uczciwego i zdrowego. Jego zdaniem prawa człowieka dotyczą każdej osoby. Nie zależą od rasy, religii, języka, geograficznego pochodzenia, wieku czy płci.

Są to prawa podstawowe, powszechne, nienaruszalne i nierozporządzalne. Postulując wypowiedzenie tych samych pojęć językiem praw człowieka, przyczynia się do tworzenia kultury praw człowieka, zdolnej prowadzić dialog, przekonywać, a w ostateczności nie dopuszczać do łamania tychże praw, zamiast je karać czy tłumić. Jest to przejście od czystego ujawniania popełnionych już wykroczeń do prewencyjnego wychowania, które powinno być wielowymiarowe, uczciwe, aktywne, obywatelsko odpowiedzialne, będące w stanie połączyć wiedzę z życiem, oraz zintegrować przekaz wiedzy z formacją osobowości.

Wychowanie do praw człowieka Ksiądz Chávez rozumie jako wychowanie do działania, do czynu, do zobowiązania oraz krytycznej analizy myślenia, do zdobycia informacji pochodzących z mediów i relatywizacji. Jest to wychowanie, które zakłada przemianę każdej osoby i całego społeczeństwa, a będąc oparte na rozumie, dobroci i religii musi stać się ciągłym i codziennym.

Jako Przełożony Generalny wzywa każdego, kto sięga po dziedzictwo św. Jana Bosko, do świętości jako miary codziennego życia, przekonując, że u początku sytemu prewencyjnego stoi powołanie do świętości połączone ze wspaniałomyślną odpowiedzią na wezwanie Chrystusa i uprzedzająca miłość, pomimo braku miejsca na kulturę prewencji, zarówno w czasach Księdza Bosko jak i obecnie. Co więcej, nie zatrzymując się jedynie na analizie różnic jakie oddzielają czasy Księdza Bosko od czasów nam współczesnych, Chávez próbuje przybliżyć, przełożyć i pokazać, jak najlepiej można przeżyć doświadczenie przeszłości związane z byciem ojcem, nauczycielem i przyjacielem młodzieży w duchu Księdza Bosko w teraźniejszości.

Ksiądz Chávez dowodzi, że prewencja – na którą nie ma miejsca w kulturze dominującej i współczesnym wychowaniu – mniej kosztuje i daje więcej, niż samo ograniczanie odstępstwa i opóźnianie resocjalizacji. Pozwala bowiem większości młodzieży, uwolnić się od ciężaru negatywnych doświadczeń, które narażają na niebezpieczeństwo zdrowie fizyczne, dojrzewanie psychiczne, rozwój talentów i wieczną szczęśliwość. Prewencja pozwala również uwolnić najlepsze energie, w pełni korzystać z najbardziej treściwych dróg wychowania, w odzyskiwaniu tych, którzy są u początku ewentualnego kryzysu.

W pismach o charakterze pedagogicznym Przełożony Generalny Salezjanów koncentruje swoją uwagę na potrzebie stosowania na powrót prostych formuł wychowawczych, które młodzież mogłaby zrozumieć i przyjąć. Pisze między innymi o potrzebie formacji umysłu, sumienia i serca, opartej na dobroci – wychowawczej więzi, asystencji, przyjaźni i ojcostwie. Podejmuje tematykę globalizacji, komunikacji międzypokoleniowej, dialogu między kulturami, wychowania do pokoju. Mówi o środowisku wychowawczym, samotności młodzieży, szkole, wychowawcy, potrzebie zaufania wychowaniu, a nade wszystko o trosce o integralny rozwój młodzieży i odpowiedzialności Rodziny Salezjańskiej.

Chávez jest promotorem nowych form wolontariatu, w którym młodzież jest nie tylko adresatem podejmowanych działań, ale także ich podmiotem. Permanentnie upomina się o rozwój ludów i promocję godności każdego człowiek, a w szczególności dzieci i młodzieży, wystawionej na ryzyko (chodzi tu o dzieci ulicy, dzieci żołnierzy, dzieci gwałconych, dzieci „robotnicy i niewolnicy”, dzieci „niczyich”, dzieci więzionych, dzieci będących przymusowymi dawcami organów i okaleczanych, dzieci ubogich i z marginesu, dzieci z kanałów i wałęsających się, dzieci chorych, dzieci uchodźców i sierot).

Charakteryzując drogi rozwoju Salezjańskiego Duszpasterstwa Młodzieżowego po Soborze Watykańskim II Ksiądz Chávez wskazuje na różne jego obszary takie jak: parafia, szkoła, kształcenie zawodowe i przygotowanie do wejścia na rynek pracy, Salezjańskie Instytucje Uniwersyteckie, środowiska marginalizacji młodzieży oraz inne rodzaje obecności i mniejsze formy posługi wśród młodzieży. Kreśli przy tym perspektywy Salezjańskiego Duszpasterstwa Młodzieżowego na przyszłość.

Strona 4 z 5 :: Idź do strony: 1 2 3 [4] 5

Konkluzja

Podsumowując działalność duszpastersko-misyjną, naukową i wychowawczo-organizacyjną Księdza Cháveza można zauważyć, że cechą charakterystyczną jego życia jest wiara w wartość każdej osoby, w możliwość tworzenia innego, nowego świata, a przede wszystkim wiara w wielką wartość zadania wychowawczego.

Jest on salezjaninem, który wyróżnia się szczególnie przez swoje zaangażowanie formacyjne, wzmocnione dzięki wielu doświadczeniom przeżytym jako wychowawca, nauczyciel, dyrektor, inspektor i przełożony generalny. Jako Rektor Towarzystwa Świętego Franciszka Salezego zwraca uwagę na formowanie w salezjanach głębokiej świadomości ich powołania. Potrafi integrować typowe elementy charyzmatu Księdza Bosko z pastoralnymi propozycjami nauczania papieskiego. W drodze formacyjnej, proponowanej współbraciom rozproszonym po całym świecie, stale podkreśla ogromną potrzebę tożsamości, przejrzystości i wiarygodności ich powołania. Ksiądz Chávez proponuje odnowę duchowo-charyzmatyczną, która koncentruje się na uświęceniu każdej wspólnoty i każdego współbrata. Pokazuje, że świętość powinna być pierwszą troską salezjanów i zachęca ich do życia jako dzieci Księdza Bosko, budujące swoje życie na Chrystusie i wracające do Założyciela i jego misji wśród ubogiej młodzieży z pełnym pasji pragnieniem Da mihi animas.

Ksiądz Chávez stara się ukazać system prewencyjny przez pryzmat promocji pojedynczego młodego człowieka, chłopca czy dziewczyny, którego należy wychować i ratować w pełni jego życia, w rozumieniu chrześcijańskiej antropologii, ale z dokładnym odniesieniem do transformacji społeczeństwa w taki sposób, aby nie było więcej zepchniętych na margines społeczny. Nade wszystko prezentuje system prewencyjny w pryzmacie świadomego przyjęcia odpowiedzialności przez wychowanka, który mając swoje potrzeby, przekształca się z przedmiotu ochrony, w podmiot odpowiedzialności, dlatego, że ma prawa i uznaje prawa innych. W ten sposób młody człowiek przygotowuje się do bycia obywatelem jutra: uczciwym obywatelem i dobrym chrześcijaninem. W tym duchu Ksiądz Chávez, inwestując w młodzież, dostarcza współczesnym młodym bogactwa metody wychowawczej odziedziczonej po Księdzu Bosko znanej jako system prewencyjny. Zgodnie z tym systemem, pierwszą troską w kształtowaniu postawy młodego człowieka jest uprzedzanie zła poprzez wychowanie, a jednocześnie pomoc młodzieży w ukształtowaniu osobistej tożsamości i ożywieniu wartości, których nie potrafiła rozwinąć i przetworzyć ze względu na zepchnięcie jej na margines, oraz nie potrafiła odkryć powodów sensownego, radosnego, odpowiedzialnego i wykwalifikowanego życia.

Należy też zauważyć, że działalność Księdza Cháveza cechuje wieloraka obecność i praca edukacyjna na płaszczyźnie międzynarodowej. Jest propagatorem inwestowania w młodzież zepchniętą na margines i pomoc w kształtowaniu jej tożsamości. Promuje integralne wychowanie oparte na rozumie, religii i dobroci. Występuje w obronie wartości każdego życia ludzkiego i wychowania do wartości życia.

Ksiądz Chávez zajmuje się propagowaniem wartości systemu wychowawczego św. Jana Bosko, jego aktualizacją i nowym odczytaniem jego zasad. Obok współczesnego entuzjazmu wokół wychowania zauważa występowanie dwuznaczności w tym, co dotyczy podstaw i praktycznych wskazań. Analizując współczesność, dostrzega pewien rodzaj braku równowagi między wolnością a świadomością etyczną, między władzą a sumieniem, miedzy postępem technologicznym a postępem społecznym.

Jestem przekonana, że decyzja o przyznaniu przez Senat Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II doktoratu honoris causa Przełożonemu Generalnemu Towarzystwa św. Franciszka Salezego Pascual’owi Chávezowi Villanueva jest uzasadniona, a ponadto bardzo potrzebna w aspekcie społecznym i pedagogicznym. Fakt ten umożliwia lepsze zrozumienie i poznanie idei, które proponował i głosił św. Jan Bosko – „Książe wychowawców”, jak go określił błogosławiony Jan Paweł II, oraz zrozumienie i poznanie poglądów, dotyczących kwestii wychowania i aktualizacji systemu prewencyjnego, proponowanych przez obecnego Przełożonego Generalnego Salezjanów. Po wtóre, decyzja przyznania honoris causa z pewnością stanie się źródłem inspiracji dla ponownych przemyśleń, przynajmniej niektórych aspektów, niełatwej dziś pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą. Po trzecie, pokaże aktualność i wartość dezyderatów wychowawczych systemu prewencyjnego niezależnie od upływu czasu i warunków ustrojowo-społecznych, politycznych i gospodarczych. Po czwarte, wydarzenie to stanowić może niemałą zachętę do przemyślenia na nowo trudnej sztuki wychowania i opracowania naukowej syntezy dawnych i współczesnych dokonań salezjańskich w dziedzinie wychowania.

W moim głębokim przekonaniu dokonania Księdza doktora Pascual’a Cháveza Villanueva, zarówno na polu nauki, wychowania, kultury jak i działalności edukacyjno-misyjnej i organizacyjnej zasługują w pełni na to, aby Senat Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego na wniosek Instytutu Pedagogiki obdarzył go tą wyjątkową godnością i wyróżnieniem. Gratuluję mojej Alma Mater dokonanego wyboru, który poniekąd jest uznaniem składanym wielkiemu św. Janowi Bosko i jego wiernym synom jakże licznie i twórczo obecnym w wielu środowiskach akademickich świata, nie wyłączając naszego Uniwersytetu, w którym obecność salezjańska od wielu lat jest ewidentna. Dziś Salezjanom mądrze i twórczo przewodzi niezmordowany i wyjątkowy Przełożony Generalny Pascual Chávez Villanueva.

Strona 5 z 5 :: Idź do strony: 1 2 3 4 [5]