Prof. Stefan Sawicki uhonorowany Orderem Świętego Grzegorza Wielkiego

Prof. Stefan Sawicki – wybitny teoretyk i historyk literatury, a także znakomity znawca twórczości Cypriana Norwida – odebrał 18 lipca papieski Order Świętego Grzegorza Wielkiego, a także Medal Ministra Edukacji i Nauki „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas”. – KUL był moją wielką, życiową przygodą, a narażając się na zarzut banalności powiem nawet: moją miłością – mówił wzruszony 96-letni laureat podczas ceremonii, która odbyła się w Rektoracie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

– Profesor Stefan Sawicki jest ikoną w zakresie znajomości literatury polskiej, szczególnie obszaru związanego z twórczością Cypriana Norwida – przypomniał otwierając uroczystość rektor KUL ks. prof. Mirosław Kalinowski, który przywitał gości, w tym m.in. metropolitę lubelskiego i wielkiego kanclerza KUL abp. Stanisława Budzika, a także ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka.

Rektor KUL podkreślił też, że analiza życiorysu i działalności prof. Stefana Sawickiego uświadamia, że jego życie odzwierciedla przypowieść o talentach, znaną z Ewangelii. Biografia wybitnego badacza literatury wskazuje bowiem – jak ocenił ks. prof. Kalinowski – na to, że prof. Sawicki właściwie wykorzystał i pomnożył wspaniały dar, jaki otrzymał od Boga. W efekcie zasłużył się jako wybitny znawca literatury i twórczości autora takich utworów jak np. „Fortepian Szopena” czy „Bema pamięci żałobny rapsod”. Prof. Sawicki jest m.in. twórcą i byłym kierownikiem Zakładu (obecnie Ośrodek) Badań nad Twórczością Cypriana Norwida oraz byłym redaktorem naczelnym pisma „Studia Norwidiana”.

W laudacji poświęconej laureatowi historyk literatury prof. Piotr Chlebowski z Instytutu Literaturoznawstwa KUL zwrócił uwagę, że odznaczenie papieża Franciszka dla prof. Stefana Sawickiego – „jednego z najznamienitszych uczonych powojennej Polski” – jest w pełni sprawiedliwym uznaniem jego znamienitych zasług. – Zasług na rzecz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zaangażowania w rozwój Kościoła katolickiego w Polsce, zwłaszcza w mrocznym okresie PRL-u oraz w latach po odzyskaniu niepodległości naszego kraju, również na rzecz społeczeństwa polskiego – powiedział prof. Chlebowski, który również od wielu lat zajmuje się badaniem twórczości Cypriana Norwida.

– Trudno dziś spotkać filologa wśród polskich literaturoznawców oraz humanistów o takiej wrażliwości na przedmiot zabiegów poznawczych, wolnego od różnego typu nacisków, w tym także związanych z autentycznym zaangażowaniem w sprawy chrześcijaństwa, wolności oraz religijnej tożsamości. Wśród powojennych polskich uczonych jest tym, który od samego początku aż do obecnych czasów wykazał się wyjątkową i trwałą postawą badawczą, której podstawą jest służba prawdzie, rozumianej jako obiektywna racja rzeczywistości pozbawiona wszelkich ujęć utylitarnych, a tym bardziej ideologicznych – podkreślił prof. Chlebowski, przedstawiając życiorys i najważniejsze dokonania laureata.

Badacz przypomniał też, że w okresie panowania doktryny marksistowskiej w nauce prof. Stefan Sawicki był jednym z nielicznych uczonych w Polsce, którzy nie tylko sprzeciwiali się narzucanej siłą ideologii w literaturoznawstwie oraz na terenie badań nad sztuką, ale również proponowali własne niezależne kierunki ujęć poznawczych. Wymienił przy tym: sacrum w badaniach literackich, aksjologię, zwrot w stronę autora oraz kompleksowe badania nad twórczością Cypriana Norwida jako poety europejskiego oraz chrześcijańskiego.

– Jego prace naukowe cechuje wyjątkowa rzetelność i „sumienność w obliczu źródeł” – podkreślił prof. Chlebowski, dodając, że prof. Sawicki w latach PRL-u przyczyniał się do poszerzania zakresu wewnętrznej wolności w czasie niewoli: w obszarze nauki oraz kultury.

– Profesor Sawicki stał się mistrzem nie tylko dla licznego grona studentów, ale również uczniów, wśród których wielu jest profesorami, pracownikami naukowymi uniwersytetów w Polsce i poza granicami kraju. Jest uczonym i pedagogiem wiernym, także swoim wychowankom, także poglądom: nie zmieniał ich, ponieważ od samego początku swojej drogi jako uczony i nauczyciel stał po stronie prawdy i dobra. Profesor Stefan Sawicki jest „profesorem absolutnym” – jak to celnie określił jeden z badaczy literatury współczesnej – podsumował prof. Chlebowski.

Certyfikat tytułu Kawalera Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego wręczył laureatowi abp Stanisław Budzik. Następnie prof. Stefan Sawicki z rąk szefa MEiN Przemysława Czarnka odebrał Złoty Medal „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas”. Odznaczenie to przyznano badaczowi „za szczególne zasługi dla szkolnictwa wyższego i nauki, w tym za wybitne osiągnięcia w zakresie działalności naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej”. – Są takie odznaczenia, które rzeczywiście są wielką nagrodą dla laureata i takim odznaczeniem jest Order Świętego Grzegorza Wielkiego, ale są też tacy laureaci, którzy są nagrodą dla odznaczenia i teraz mamy do czynienia właśnie z tym przypadkiem – ocenił minister.

Głos zabrał również prof. Stefan Sawicki, który podkreślił ogromne znaczenie, jakie w jego życiu odegrał KUL – w latach PRL-u uczelnia, w której murach można było w wolny sposób prowadzić badania naukowe i zajęcia dydaktyczne. Zaznaczył, że praca w katolickiej wszechnicy uprzytamniała naukowcom, że „świadomość narodowa i religijna zależy w niemałym stopniu od jakości i energii myśli naukowej”. – Katolicki Uniwersytet Lubelski, mimo różnych ograniczeń, był jedyną naprawdę wolną wyższą uczelnią, właśnie dzięki swej katolickiej inności – zaznaczył.

– Jednego jestem pewien: KUL był moją wielką, życiową przygodą. Stał się w okresie mojej dorosłości czymś ogromnie cennym, czymś ogromnie ważnym, angażującym całą moją energię. Narażając się na zarzut banalności powiem nawet: KUL był moją miłością – podsumował 96-letni badacz.

***

Prof. Stefan Sawicki – wybitny teoretyk i historyk literatury, w tym przede wszystkim norwidolog (m.in. twórca Ośrodka Badań nad Twórczością C. Norwida KUL), a także inicjator pionierskich badań w Polsce oraz licznych przedsięwzięć na tym polu (m.in. edycji krytycznej „Dzieł wszystkich” Norwida, czasopisma „Studia Norwidiana” czy wieloletnich konferencji w ramach Colloquia Norwidiana) – urodził się 8 lutego 1927 r. w Brześciu nad Bugiem. Studia polonistyczne odbył w latach 1946-1951 w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i Uniwersytecie Jagiellońskim.

– To był jedyny moment, gdy opuścił KUL, przenosząc się na dwa lata do Krakowa: powodem były wyjazd z Lublina na wszechnicę krakowską wybitnego uczonego prof. Juliusza Kleinera. Po prostu student Stefan Sawicki udał się za swoim mistrzem – zaznaczył w laudacji prof. Chlebowski, dodając też, że prof. Stefan Sawicki od 1951 r. aż do przejścia na emeryturę w r. 1999 był pracownikiem KUL. – Nadal zresztą czynnie uczestniczy w życiu uniwersytetu. Więcej: trudno sobie wyobrazić KUL bez Profesora Sawickiego. Jest on jednym z filarów naszej uczelni, jednym z tych, którzy budowali – i to w tym przypadku w sensie dosłownym – zarówno jej ideowe, jak i materialne fundamenty – dodał badacz.

Równolegle z pracą uczonego prof. Stefan Sawicki angażował się w życie społeczne oraz życie Polski, w tym przede wszystkim Kościoła katolickiego. W laudacji prof. Chlebowski wymienił m.in. takie jego funkcje jak w latach 1971-1983 prorektor KUL, sekretarz generalny, a następnie prezes Towarzystwa Naukowego KUL (1989-1998). Ponadto prof. Sawicki zasiadał w takich organizacjach jak Komitet Redakcyjny Encyklopedii Katolickiej (1973-1983), Komitet Nauk o Literaturze Polskiej PAN (1990-1993), Polska Akademia Umiejętności (od 1993 r.) Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Rada Społeczna przy Prymasie Polski (1981-1983), Rada Naukowa Episkopatu Polski (1980-1990).

– Bardzo aktywnie uczestniczył w życiu akademickim, prowadząc np. pierwszy zupełnie niezależny teatr akademicki w Polsce w latach 50. Intensywnie wspierał działalność znanego na całym świecie Chóru Akademickiego KUL oraz był jednym z inicjatorów Sceny Plastycznej KUL, kierowanej przez prof. Leszka Mądzika, który uznaje się za jego ucznia – dodał w laudacji prof. Chlebowski.