Rektor KUL o represjach wobec zakonnic: Biała plama w historii Polski

- Akcja „X-2” to wciąż niedostatecznie znana operacja służb bezpieczeństwa PRL, która została świadomie wymazana przez władze komunistyczne – mówił podczas inauguracji 52. Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Zakonnych ks. prof. Mirosław Kalinowski, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Dwudniowa konferencja rozpoczęła się w czwartek (3 października) w Centrum Transferu Wiedzy KUL.

W tym roku obrady koncentrują się na 70. rocznicy akcji „X-2”, w wyniku której skonfiskowano 323 domy zakonne, a około 1500 zakonnic poddano represjom i przesiedlono. Operacja była ściśle tajna, a za decyzją o jej przeprowadzeniu stał ówczesny premier Józef Cyrankiewicz.

Podczas wystąpienia otwierającego konferencję ks. prof. Mirosław Kalinowski, rektor KUL, przypomniał, że władzom komunistycznym Polski Ludowej zależało, by sprawa została przemilczana. - Dlatego mam nadzieję, że ta konferencja obudzi wrażliwość historyczną na wydarzenia, które rozegrały się przed laty i w szerszym zakresie pokazują zaangażowanie Kościoła w walkę o swoje miejsce na mapie Polski. Niech ta biała plama w historii Polski będzie znaczącym elementem rozpoznania zapomnianej i świadomie wymazanej przez władze PRL akcji, która stanowi niechlubną kartę systemu, który wówczas panował, ale jednocześnie pokazuje heroizm wielu sióstr zakonnych - powiedział ks. prof. Mirosław Kalinowski.

Matka dr Ewa Kaczmarek, przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Chrystusa Króla dla Polonii Zagranicznej i przewodnicząca Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce przypomniała natomiast, że polityka władz PRL wobec zakonów była konsekwencją polityki prowadzonej przez reżim komunistyczny wobec całego Kościoła.

- Akcja „X-2” miała być klinem włożonym między episkopat a zakony żeńskie. - Ale to się nie udało – mówiła m. dr Ewa Kaczmarek.

Podobnie uważa s. dr Monika Kupczewska z Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce KUL, która podczas konferencji przybliżyła sytuację zakonnic, które w latach 1954-1956 trafiły do obozów pracy. - Mimo prześladowań i wielkiego cierpienia siostry zachowały własną tożsamość i z akcji „X-2” wyszły wzmocnione – stwierdziła s. dr Monika Kupczewska.

W piątek (4 października) odbędzie się część warsztatowa konferencji. Poświęcona zostanie Atlasowi klasztorów od X do XXI wieku. Podczas spotkania pracownicy Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce zaprezentują aplikację ukazującą rozmieszczenie domów zakonnych na ziemiach polskich od początku chrześcijaństwa.

- Nie można prowadzić badań geograficznych w oderwaniu od ogólnej sytuacji społecznej, politycznej i kulturowej. To ona właśnie kształtuje obraz przestrzenny i dynamikę zjawisk, które później prezentują mapy historyczne – przekonywał podczas swojego czwartkowego wystąpienia prof. Bogumił Szady, dyrektor Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce. Jego zdaniem, obok długich procesów historycznych związanych z rozwojem osadnictwa, sieci parafialnej, czy ruchu fundacyjnego, mamy także do czynienia ze zjawiskami o charakterze gwałtownym i nagłym, które zmieniają krajobraz społeczno-geograficzny w ciągu jednego roku, a czasami w ciągu kilku dni. - Takim przykładem mogą być wielokrotne kasaty klasztorów przez zaborców w XIX wieku lub działania władz komunistycznych wobec Kościoła, które zmieniały przestrzeń społeczno-religijną w sposób trwały. Dlatego mapa żeńskich klasztorów przed akcją X-2 i po niej, to są dwie zupełnie różne mapy – podkreślił prof. Bogumił Szady.

Organizatorami 52. Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Zakonnych są: Katolicki Uniwersytet Lubelski - Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce oraz Konferencja Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce i działająca przy niej Komisja Historyczna.