W myśl idei otwartej nauki celem ReKUL jest zapewnienie spójnego i otwartego systemu informacji o dorobku naukowym pracowników i doktorantów KUL. Dostęp do materiałów zdeponowanych w ReKUL jest z założenia otwarty dla wszystkich zainteresowanych (poza wyszczególnionymi przypadkami, o których mowa w Regulaminie).

Repozytorium oferuje szerokie możliwości wyszukiwania publikacji pracowników i doktorantów KUL, prezentowania dokumentów i informacji dotyczących wybranych publikacji oraz wykorzystania podanych opisów w światowych zasobach informacyjnych.

Prawo do deponowania materiałów naukowych w ReKUL mają wszyscy pracownicy oraz doktoranci Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

W repozytorium można deponować materiały jako:

• Preprint – to wstępna, nierecenzowana wersja pracy w formie rękopisu (maszynopisu). W takim przypadku decyzje o udostępnieniu publikacji podejmuje wyłącznie autor.
• Postprint – kopia utworu już opublikowanego (wersja ostateczna). W przypadku postprintu należy sprawdzić, czy umowa zawarta z wydawcą nie wyklucza możliwości deponowania publikacji w repozytorium.

Deponowanie publikacji w repozytorium odbywa się na zasadzie udzielenia nieodpłatnej licencji niewyłącznej, co oznacza, że nie następuje przekazanie praw autorskich, i/ lub na podstawie licencji Creative Commons (CC). Aby autor mógł zdeponować dokument w ReKUL, jest zobowiązany zatwierdzić Oświadczenie deponenta. W przypadku prac doktorskich, przekazywanych do ReKUL obligatoryjnie, udzielenie licencji następuje poprzez podpisanie Oświadczenia i Licencji, będących załącznikiem właściwego rozporządzenia.

Autor, deponując publikację, potwierdza, że przysługują mu autorskie prawa majątkowe oraz że publikacja nie narusza praw osób trzecich. Równocześnie upoważnia Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II do archiwizowania i rozpowszechniania zdeponowanych materiałów.

Udostępnianie utworów opublikowanych w ReKUL odbywa się z poszanowaniem ograniczeń wynikających z prawa autorskiego.

Publikacja własnego utworu w repozytorium nie powoduje utraty ochrony wynikającej z prawa autorskiego. Bez zgody uprawnionego (autora), użytkownicy mogą korzystać z udostępnionych w repozytorium utworów tylko w zakresie wynikającym z przepisów o dozwolonym użytku. Korzystanie w zakresie szerszym z opublikowanych w repozytorium utworów, wymaga zgody uprawnionego, udzielonej np. w postaci licencji. Repozytorium umożliwia uprawnionym wyrażenie z góry generalnej zgody na wykorzystanie utworu w określonym zakresie w postaci wybranej licencji Creative Commons.

Ważne dokumenty:

Zarządzenie o powołaniu Repozytorium

Zarządzenie o deponowaniu prac doktorskich

Regulamin

Licencja niewyłączna

Licencje Creative Commons

Oświadczenie deponenta

Wybrane aspekty prawa autorskiego

Prawa autorskie – forma ochrony prawnej, która zapewnia autorom oryginalnych dzieł twórczych ograniczoną kontrolę nad reprodukcją i dystrybucją ich pracy. Daje posiadaczowi praw autorskich zestaw praw wyłącznych, ale także oznacza wyjątki od tej ochrony, które mają służyć dobru publicznemu. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r.

Przedmiotem prawa autorskiego jest utwór.

Utwór – to każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (Art. 1. 1. Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Już od momentu powstania utwór jest objęty ochroną prawną, jest to ochrona automatyczna. Prawo to określa, w jaki sposób inni mogą z utworu korzystać.

Prawa autorskie są: osobiste i majątkowe.

• Autorskie prawa osobiste są niezbywalne i przysługują zawsze twórcom. Chronią więź autora z utworem, a w szczególności gwarantują: 1) autorstwo utworu, 2) że utwór będzie zawsze podpisany nazwiskiem twórcy lub jego pseudonimem (chyba, że zdecyduje się on pozostać anonimowy), 3) nienaruszalność treści i formy utworu oraz rzetelność jego wykorzystania, 4) możliwość decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publicznie oraz 5) nadzór nad sposobem korzystania z utworu.
• Autorskie prawa majątkowe przysługują co do zasady twórcom, ale uprawniony może je przenosić na inne podmioty. Pozwala to na zarządzanie utworem na tzw. polach eksploatacji. Autor może zezwolić innym na korzystanie z utworu, udzielając licencji bądź sprzedając na podstawie podpisanej umowy.

Po zawarciu umowy o przeniesieniu autorskich praw majątkowych, prawa te przysługują jedynie nabywcy tych praw. Nabywca ma wyłączne prawo do korzystania z utworu i pobierania wynagrodzenia. Podpisując licencję, twórca zachowuje pełnię praw, udziela jedynie licencjobiorcy zgody na wykorzystywanie utworu w pewnym zakresie, określonym przez warunki licencji. Licencja może być wyłączna i niewyłączna.

Prawo autorskie pozwala twórcy odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć ze względu na „istotne interesy twórcze”. Jeżeli jednak twórca nie jest w stanie wykazać takiego interesu, to wypowiedzenie jest możliwe na zasadach ogólnych.

Należy pamiętać, że autorskie prawa majątkowe obowiązują przez cały okres życia autora, a ponadto:

• przez 70 lat po jego śmierci

• 70 lat od daty pierwszej publikacji, jeśli twórca nie jest znany, albo jeśli przysługują one innej osobie niż twórca

• 70 lat od daty powstania, a jeśli utwór nie został nigdy rozpowszechniony 50 lat od daty pierwszej emisji programów RTV oraz sporządzenia fonogramów i wideogramów.

• Utwory, do których prawa majątkowe wygasły, trafiają do tzw. domeny publicznej.

Tu można sprawdzić, czy dany utwór należy do domeny publicznej: http://domena.koed.org.pl/.

W szczególnych przypadkach ustawa zezwala na legalne, nieodpłatne wykorzystanie utworów już rozpowszechnionych, bez konieczności pytania o zgodę ich twórców. Jest to tak zwany dozwolony użytek, czyli np.:

• możliwość nieodpłatnego korzystania z utworów w określonych sytuacjach, między innymi przez instytucje naukowe i oświatowe.
• prawo do cytatu (można cytować fragmenty tylko tych utworów, które zostały rozpowszechnione, powinno to mieć jednak związek z własną twórczością cytującego i być uzasadnione przez konkretny cel).
• tzw. dozwolony użytek osobisty, który dotyczy wykorzystywania utworu na własne potrzeby (bez publikacji) czy kopiowania go na użytek własny i bliskich sobie osób.

Tworzenie nowego utworu opartego na pracach innych i późniejsze publikowanie go powinno być poprzedzone staranną analizą możliwości, jakie daje korzystanie z wyjątków prawa autorskiego. 

Poradnik deponującego. Jak sprawdzić, czy można zdeponować pracę?

Nie budzi wątpliwości sytuacja, w której udostępniającym jest autor, który zachował pełnię praw majątkowych. Może on wówczas udostępnić materiał w repozytorium i udzielić do niego licencji np. Creative Commons. Jednak w większości wypadków przed podjęciem czynności publikowania pracy w Repozytorium, należy dokładnie zapoznać się z warunkami umowy podpisanej z pierwotnym wydawcą danego materiału.

Ważne:

Zanim rozpocznie się proces deponowania, trzeba ustalić status formalno-prawny utworu, który chce się zdeponować.

Ustalając status formalno-prawny swojego utworu, można posłużyć się pytaniami pomocniczymi, które powinny ułatwić rzetelną weryfikację.

Pytania pomocnicze:

1. Czy jesteś autorem tekstu, który chcesz zdeponować?

• Jeżeli nie, to nie możesz go zdeponować bez stosownych dokumentów upoważniających, ale możesz przesłać zapytanie do zespołu repozytorium w celu uzyskania pomocy i wyjaśnienia w tym zakresie. Adres e-mail: repozytorium@kul.pl

• Jeżeli tak, to kolejne pytanie, na które trzeba odpowiedzieć brzmi: czy praca ma współautorów?

• Jeżeli nie, to jak najbardziej możesz swój utwór zdeponować, jeżeli praca nie została wcześniej opublikowana.

• Jeżeli ma współautorów, musisz uzyskać zgodę od wszystkich współtwórców, ale jeśli twoja praca da się wyodrębnić z całości jako jej samodzielna część lub rozdział, a twoim zamiarem jest publikacja tej właśnie części, oraz jeśli praca nie została wcześniej opublikowana, możesz swój utwór zdeponować.

2. Czy praca została opublikowana wcześniej?

• Jeżeli nie, to uwzględniając kwestię współautorstwa, możesz utwór zdeponować.

• Jeżeli tak, to musisz dodatkowo rozstrzygnąć, jaka umowa została zawarta z wydawnictwem i na jakich polach eksploatacji.

3. Czy praca została opublikowana w Wydawnictwie KUL lub w innym wydawnictwie?

• Jeżeli tak, zapewne będzie wymagana zgoda wydawnictwa, w którym praca była wcześniej opublikowana, ponieważ prawdopodobnie prawa majątkowe zostały przekazane wydawcy lub udzielono mu licencji wyłącznej, względnie w jakiś inny sposób ograniczono korzystanie z przysługujących autorowi praw. Niektórzy wydawcy udzielają takiej zgody automatycznie, w ramach własnej polityki dotyczącej zamieszczania prac w repozytoriach.

  Politykę wybranych wydawców można sprawdzić w bazie Sherpa/Romeo.

  Istnieje również możliwość negocjacji umowy z wydawcą. Warto podjąć trud negocjacji warunków umowy, które nie odpowiadają autorowi. Można także zaproponować własną wersję umowy.

4. Jaki rodzaj umowy został podpisany: umowa czy licencja wyłączna (z ręcznie złożonym podpisem) i jakie pola eksploatacji zostały oznaczone?

Jeżeli w umowie lub licencji zawarto zapisy (wszystkie lub którykolwiek):

• wprowadzanie do pamięci komputera

• utrwalanie w pamięci komputera,

• rozpowszechnianie w sieci Internet na określonych i

  nieokreślonych stronach

• zwielokratnianie techniką cyfrową

• Trzeba uzyskać zgodę wydawcy, najlepiej w formie pisemnej, o którą zawsze można się zwrócić.

• Jeżeli wydawca nie wyrazi zgody, nie możesz publikować.

Zachęcamy do zapoznania się z prezentacją Wybrane aspekty z zakresu prawa autorskiego z uwzględnieniem ochrony utworu naukowego.

Polecamy również Poradnik deponującego dotyczący aspektów prawnych w kontekście majątkowych praw autorskich.