Instytut Literaturoznawstwa powstał w 2019 roku jako jednostka naukowo-dydaktyczna, skupiająca katedry i ośrodki badawcze prowadzące prace w zakresie literaturoznawstwa, jakkolwiek historia literatury w swych licznych rozgałęzieniach była obecna na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II od chwili jego utworzenia w roku 1918. Działalność naukowa prowadzona obecnie przez pracowników Instytutu efektywnie wykorzystuje najlepsze tradycje metodologiczne oraz skutecznie łączy ponad stuletnie dziedzictwo z nowoczesnymi strategiami prowadzenia dyskursu naukowego i obejmuje wszystkie główne obszary językowe i okresy historyczne: od literatury greckiej i łacińskiej, poprzez literaturę polską oraz rosyjską, ukraińską i białoruską, po literaturę niemiecką, francuską, angielską i amerykańską, a także niderlandzką, a ostatnio nawet – chińską. Oprócz zagadnień związanych z rozwojem literatur narodowych pracownicy Instytutu podejmują w swych badaniach istotne kwestie z zakresu teorii literatury, metodologii badań literackich i studiów komparatystycznych oraz realizują szereg projektów translatorskich i edytorskich, takich jak np.: nowe tłumaczenia pism Platona, seria wydawnicza „Staropolski Dramat i Dialog Religijny”, cyfrowa edycja Archiwum Filomatów, krytyczne opracowania dzieł wszystkich Cypriana Kamila Norwida i Bolesława Prusa.

Kadrę Instytutu stanowi ponad stu pracowników, zatrudnionych w osiemnastu katedrach oraz trzech ośrodkach badawczych. W ramach oferty dydaktycznej Wydziału Nauk Humanistycznych Instytut Literaturoznawstwa prowadzi wspólnie z Instytutem Językoznawstwa trzynaście kierunków studiów: filologię polską, angielską, germańską, romańską, słowiańską, klasyczną i niderlandzką, sinologię, hispanistykę, italianistykę, lingwistykę stosowaną, edytorstwo oraz humanistykę cyfrową. Pracownicy Instytutu podejmują także szereg inicjatyw kulturalnych (dwa teatry studenckie: ITP i Enigmatic) oraz działania mające na celu popularyzację literatury:  KULowskie spotkania literackie, projekt Książka z plecaka i Ogólnopolski Przegląd Poezji Jesienne debiuty poetyckie.

Instytut współpracuje z szeregiem ośrodków naukowych w kraju i za granicą, takich jak Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, University of Notre Dame (USA), University of Chicago (USA), McGill University (Kanada), Warwick University (Wielka Brytania), University of Nottingham (Wielka Brytania), Paris IV Sorbonne (Francja), Homelski Uniwersytet Państwowy (Białoruś), Uniwersytet im. Kuźmy Minina w Niżnym Nowogrodzie (Rosja).