Zakres działalności Ośrodka obejmuje prowadzenie i koordynowanie badań naukowych nad całokształtem związków pomiędzy literaturą a reli­gią, publikowanie prac z tego zakresu, zarówno naukowych, jak i krytycznych wydań tekstów, gromadzenie doku­mentacji, a także działalność popularyzatorską i informacyjną.

 

Ośrodek prowadzi cztery serie wydawnicze. Pierwszą z nich, Religijne Tradycje Literatury Polskiej,  tworzą obszerne tomy studiów dotyczące rodzajów literac­kich albo poszczególnych epok historycznoliterackich. Do tej pory wyszło 9 takich tomów: Polska liryka religijna, Dramat i teatr religijny w Polsce, Proza polska w kręgu religijnych inspiracji oraz Nurt religijny w literaturze pol­skiego średniowiecza i renesansu, Religijność polskiego baroku, Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego oświecenia, Religijny wymiar polskiego romantyzmu, Problematyka religijna w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski, Religijne aspekty literatury XX wieku. Mają one być podstawą nieistniejącej do­tychczas w nauce historii polskiej literatury religijnej. Seria druga, tzw. seria z witrażem - formalnie  nosząca nazwę samej instytucji - liczy obecnie 42 książki dosyć zróżnicowanye tematycznie: poświęcone określonym pisarzom (K. Benisławska, M. K. Sarbiewski, C. Norwid, S. Vincenz, K. Iłłakowiczówna, A. Kamieńska, Z. Jankowski, J. Twardowski), moty­wom (Matka Boska, Chrystus), rodzajom i gatunkom literackim (pieśni o śmierci, dramat i teatr religijny), a także ogólnoteoretycznym zagadnieniom związanym z problematyką relacji literatury i religii (związki Biblii z literaturą, sposoby manifestowania się sacrum w tekstach literackich, język religijny). Część książek tworzących tę serię powstała przy okazji organizowanych od 1979 roku ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji naukowych, którymi Ośrodek inspiruje badawcze zainteresowania środowiska polonistycznego. Seria trzecia, najnowsza, Biblioteka Utworów Religijnych, adresowana do szerokich kręgów inteligencji humanistycznej ma wprowadzić w szerszy obieg czytelniczy religijny nurt naszej literatury; poświęcona jest ważniejszym pisarzom (dotychczas poezja C. Norwida, K. Iłłakowiczówny) gatunkom (małe prozy biblijne), okresom literackim (poezja dwudziestolecia międzywojennego). Jej poszczegól­ne tomiki składają się z tekstów literackich opatrzonych językowym i rzeczowym komentarzem oraz wstępów pisa­nych przez najlepszych znawców przedmiotu. Czwarta seria to rocznik bibliograficzny "Religia a Literatura" rejestrujący wszystko, co w danym roku napisano na temat relacji literatura a religia w czasopi­smach i książkach. Dotychczas opracowano lata 1966-1971, 1975-1987. Bibliografia jest opatrzona szczegóło­wym indeksem motywów, tematów i zagadnień, tak aby mogła w przyszłości stanowić podstawę do opracowania nieistniejącego w polskiej nauce słownika motywów religij­nych. Do znaczących efektów innych prac dokumentacyjnych Ośrodka należy zaliczyć dwutomową monografię biobibliograficzną pisma i środowiska „Verbum" oraz bibliografie zawartości wybranych pism katolickich dwudziestolecia międzywojennego i powojennych, częściowo pozostające w kartotekach. Inne ważne prace Ośrodka to: kry­tyczne edycje pism Rafała M. Blütha i Konrada Górskiego oraz dwie antologie polskiej nowelistyki religijnej, w tym jedna przeznaczona dla odbiorcy zagranicznego.

 

W zakresie aktywności popularyzatorskiej i informacyjnej Ośrodek m.in. organizuje odczyty naukowe, uczestniczył w pracach nad ujednoliceniem i udoskonale­niem programu nauczania literatury i języka polskiego w seminariach duchownych, dostarcza niezbędnych danych instytu­cjom i badaczom indywidualnym, także zainteresowanym problematyką religijną w literaturze z różnych pozanaukowych, a społecznie ważnych względów.

 

Bardzo ważny nurt działalności Ośrodka to refleksja teoretyczna: nad istotą literatury religijnej, nad sposobami ujawniania się w niej elementów sakralnych, nad metodami ich badania i terminologią w nim użyteczną oraz poświęcona sformułowaniu szczegółowej problematyki badawczej. Trwałe zadomowienie się w polskim literaturoznawstwie problemu obecności sacrum w literaturze jest w dużej mierze zasługą S. Sawickiego i M. Jasińskiej-Wojtkowskiej, dwojga kolejnych kierowników Ośrodka.  

 

oprac. T. Garbol 

 

 


 

Autor: Agnieszka Bielak
Ostatnia aktualizacja: 30.09.2016, godz. 14:22 - Agnieszka Bielak