• Fakty z życia
• Praca badawcza
• Bibliografia

Fakty z życia

Stanisław Mazierski urodził się w Kowalu koło Włocławka 9 października 1915 r., jako drugie z pięciorga rodzeństwa Józefa i Apolonii z Rajewskich. W wieku siedmiu lat zaczął uczęszczać do Szkoły Powszechnej w Kowalu, którą ukończył w 1929 r. W ciągu następnych sześciu lat uczył się w Gimnazjum i Liceum Ziemi Kujawskiej we Włocławku. W 1936 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. W wyniku działań wojennych - po rocznej przerwie - kontynuował studia w warszawskim Metropolitalnym Seminarium Duchownym. 19 czerwca 1943 r. otrzymał święcenia kapłańskie z rąk ks. bpa A. Szlagowskiego. W ciągu najbliższych dwóch lat pełnił posługę kapłańską w Kieronozii k. Łowicza (archidiecezja warszawska) i Kruszynie k. Włocławka (diecezja włocławska). W r. 1945 został mianowany prefektem w Gimnazjum i Liceum Ziemi Kujawskiej we Włocławku.

Już po wojnie, w 1947 r., z polecenia władz Kurii Biskupiej zapisał się na Uniwersytet Warszawski, na Sekcję Filozofii Chrześcijańskiej, która w owym czasie istniała na Wydziale Teologii Katolickiej. Na tym też wydziale, w 1950 r. uzyskał dyplom magistra teologii w zakresie filozofii chrześcijańskiej na podstawie pracy Koncepcja metafizyki hipotetycznej u M. Wartenberga. Po utworzeniu Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej na Uniwersytecie Warszawskim kontynuował tam swoje studia filozoficzne. Zwieńczeniem tego okresu jest uzyskanie w r. 1951 stopnia doktora filozofii na podstawie rozprawy (pisanej pod kierunkiem ks. prof. P. Chojnackiego) zatytułowanej: Pojęcie konieczności w filozofii św. Tomasza z Akwinu. Bezpośrednio po uzyskaniu doktoratu został prefektem studiów i profesorem filozofii we włocławskim Wyższym Seminarium Duchownym.

W roku akademickim 1952/53 został zaangażowany na stanowisku adiunkta przy Katedrze Metafizyki na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Prowadził wówczas wykłady (kursoryczny i monograficzny) z metafizyki i filozofii przyrody oraz seminarium z filozofii przyrody. W latach 1953-1970 wykładał metafizykę i filozofię przyrody we włocławskim Wyższym Seminariu Duchownym, a w latach 1956-1963 prowadził również te wykłady w lubelskim Wyższym Seminarium Duchownym. W 1956 r. został mianowany zastępcą profesora Katedry Kosmologii. W tym czasie aktywnie uczestniczył w organizowaniu Specjalizacji Filozofii Przyrody, która powstała w roku akademickim 1957/58 z inicjatywy ówczesnego Rektora KUL ks. prof. dra hab. M. Rechowicza. W 1961 r. habilitował się na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej ATK na podstawie rozprawy Determinizm i indeterminizm w aspekcie fizykalnym i filozoficznym. W latach 1962-1964 odbył specjalistyczne studia w Institut Superieur de Philosophie Katolickiego Uniwersytetu w Louvain pod kierunkiem profesorów tego uniwersytetu L. Raeymaekera, G. van Rieta i J. Ladriera. W następnym roku Rada Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL wybrała go na prodziekana tego wydziału i kierownika Katedry Filozofii Przyrody Nieożywionej (Kosmologii). W roku 1966 został docentem, pięć lat później uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1981 r. profesora zwyczajnego. Po ciężkiej chorobie serca przeszedł na emeryturę, ale nie rozstał się całkowicie z pracą naukowo-badawczą. Jako emerytowany profesor, w ramach zajęć zleconych, prowadził seminarium z filozofii przyrody aż do 1991 r., a ostatnią recenzję wydawniczą ukończył na kilka dni przed śmiercią. Zmarł 23 VI 1993 r. w Lublinie, Zmarłego pożegnał podczas nabożeństwa żałobnego w kościele akademickim Rektor KUL ks. prof. dr hab. S. Wielgus. Mowę pożegnalną wygłosił ks. prof. dr hab. Z. Hajduk, a egzekwie odprawił ks. bp R. Karpiński. Zmarły został pochowany na cmentarzu przy ulicy Lipowej, nad trumną przemawiali ks. prof. dr hab. M. Lubański i ks. bp R. Andrzejewski.

góra strony

Praca badawcza

W działalności naukowej ks. prof. S. Mazierskiego można zauważyć trzy poziomy: metanaukowy, metafilozoficzny i przedmiotowy. Na każdym z tych poziomów dają się zauważyć rozwiązania godne uwagi, aczkolwiek najwięcej prac poświęconych jest problematyce metanaukowej, w tym przede wszystkim zagadnieniom poznania fizykalnego.

Ksiądz Profesor najbardziej oddziałał jako teoretyk poznania fizykalnego. Na tym polu wyróżniał się wśród autorów neotomistycznych, bowiem zarówno w swojej pracy naukowej, jak i dydaktycznej, a nawet organizacyjnej kładł szczególny nacisk na uprawianie filozofii przy uwzględnieniu wyników współczesnego przyrodoznawstwa, a przede wszystkim fizyki. W fizyce zdumiewała Go zaskakująca adekwatność matematycznych konstrukcji do opisu i predykcji danych doświadczenia. Reprezentował stanowisko głoszące nieprzecinanie się płaszczyzn poznania fizykalnego i filozoficznego i był szczególnie uwrażliwiony na uwyraźnienie implikacji filozoficznych nauk empirycznych. Szczególnie eksploatowana przez S. Mazierskiego była problematyka praw przyrody. Tym zagadnieniom poświęcił większość swoich artykułów oraz swoją ostatnią monografię zatytułowaną Prawa przyrody. Studium metodologiczne. W pracy tej poddaje wszechstronnej analizie przyrodnicze i filozoficzne koncepcje praw przyrody. W kontekście omawiania tych zagadnień zastanawia się nad możliwością zjawisk cudownych. Rozwiązanie tego problemu widzi w uchyleniu absolutnej konieczności praw przyrody i bezwzględnego determinizmu w przyrodzie. Zgodnie z duchem tego rozwiązania układy fizyczne i biologiczne podlegające prawom, pod wpływem czynnika transcendentnego, mogą ulegać takim strukturalnym i funkcjonalnym modyfikacjom, które z jednej strony nie dają się opisać przy pomocy aparatu pojęciowego teorii empirycznych, z drugiej zaś dopuszczają możliwość zjawisk cudownych.

W płaszczyźnie metafilozoficznej podstawowym problemem jest koncepcja filozofii przyrody. Praca Prolegomena do filozofii przyrody inspiracji arystotelesowsko-tomistycznej zawiera propozycję programu filozofii przyrody i jest zarazem głosem w dyskusji, jaka się wówczas toczyła w kręgu filozofów neotomistycznych wokół statusu metodologicznego filozofii przyrody. Pogłębione rozwiązanie tego problemu oraz częściową realizację programu zarysowanego w Prolegomenach znajdujemy w pracy Elementy kosmologii przyrodniczej i filozoficznej. Proponowane rozwiązania, aczkolwiek okazały się sporne, stały się trwałym dorobkiem w filozofii przyrody. Ksiądz Mazierski przyjął, że punktem wyjścia filozofii przyrody jest doświadczenie naukowe i potoczne, przedmiotem badań są najogólniejsze właściwości ciał materialnych (rozciągłość, przestrzenność, czasowość i zmienność), a metodą jest abstrakcja fizyczna. Tak rozumiana dyscyplina jest autonomiczna. Pod pewnymi względami jest zamknięta, pod innym zaś otwarta na wyniki nauk przyrodniczych i tezy innych systemów filozoficznych.

Realizując częściowo program tak skonceptualizowanej filozofii przyrody, w płaszczyźnie przedmiotowej filozofii przyrody, Prof. Mazierski podjął niektóre zagadnienia filozofii przyrody nieożywionej. Omawiając elementy klasycznej kosmologii filozoficznej, zajął się zagadnieniem atrybutów istniejących w przyrodzie ciał i problemem celowości.

Ksiądz Profesor wielokrotnie powoływał się w swojej wieloletniej praktyce dydaktycznej na swoich mistrzów, a trzeba dodać, że w czasie swoich studiów miał szczęście słuchać wykładów tak wybitnych uczonych, jak profesorowie: W. Sierpiński, S. Pieńkowski, Cz. Białobrzeski, A. Mostowski. Bardzo dbał o poziom językowy prac pisanych pod jego kierunkiem na seminarium filozofii przyrody. Powołując się na mistrzów słowa mówionego, takich jak A. Zelwerowicz, podkreślał rolę prawidłowego akcentowania i dykcji. Bardzo bolał z powodu postępującej degradacji polszczyzny zarówno w mowie jak i w piśmie. Wielokrotnie podkreślał ważność doboru tematu prac (habilitacyjnych, doktorskich, magisterskich). Dawał swobodę wyboru tematu, ale uczulał na to, by temat był odpowiedni dla osoby piszącej. W pracy dydaktycznej był sumienny i obowiązkowy oraz bardzo uczulony na ważność wykładanej problematyki filozoficznej dla ogólnego wykształcenia filozoficznego.

góra strony

Bibliografia

Pozycje książkowe

• Pojęcie konieczności w filozofii św. Tomasza z Akwinu. Lublin 1958.
• Determinizm i indeterminizm w aspekcie fizykalnym i filozoficznym. Lublin 1961.
• Prolegomena do filozofii przyrody inspiracji arystotelesowsko-toinistycznej. Lublin 1969.
• Elementy kosmologii filozoficznej i przyrodniczej. Poznań 1972.
• Zarys filozofii przyrody ożywionej. Praca zbiorowa pod redakcją ks. Stanisława Mazierskiego. Lublin 1980.
• Prawa przyrody. Studium metodologiczne. Lublin 1993.

Artykuły

1. Koncepcja metafizyki hipotetycznej u M. Wartenberga. Collectanea Theologica 24:1953 Fasc. I-IV s. 75-120.
2. Problem substancjalizmu u podstaw rzeczywistości fizycznej. Roczniki Filozoficzne 4:1954 s. 87-105.
3. Uogólnienie pojęcia przyczynowości. Roczniki Filozoficzne 5:1957 z. 4, s. 153-171.
4. Obraz świata w oczach fizyka i historyka. Roczniki Filozoficzne 6:1958 z. 3 s. 99-118.
5. Zasada przyczynowości w aspekcie fizykalnym i metafizycznym. Zeszyty Naukowe KUL 1:1958 nr 4 s. 27-42.
6. Fizykalne a filozoficzne wyjaśnianie rzeczywistości. Roczniki Filozoficzne 7:1959 z. 3 s. 39-67.
7. Podstawowe realności w filozofii i fizyce. Roczniki Filozoficzne 8:1960 z. 3 s. 5-22.
8. Cud a prawa przyrody. Znak nr 72(6): 1960.
9. Pojęcie determinizmu fizykalnego. Roczniki Filozoficzne 9:1961 z. 3 s. 43-63.
10. Relatywizm epistemologiczny a relatywizm w szczególnej teorii względności. Roczniki Filozoficzne 10:1962 z. 3 s. 5-35.
11. Prawa przyrody jako uogólnienia indukcyjne. Roczniki Filozoficzne 11:1963 z. 3 s. 15-30.
12. Doświadczenie naukowe a doświadczenie potoczne. Sprawozdania z czynności wydawniczej i posiedzeń naukowych Towarzystwa Naukowego KUL 1:1966-1967 s. 54-57.
13. Czy filozofia przyrody inspiracji arystotelesowsko-tomistycznej jest tzw. nauką pośrednią? Roczniki Filozoficzne 14:1966 z. 3 s. 5-16.
14. Współczesne koncepcje praw przyrody. Zeszyty Naukowe KUL 10:1967 nr 2(38) s. 25-36.
15. Przedmiot filozofii przyrody inspiracji arystotelesowsko-tomistycznej. Roczniki Filozoficzne 15:1967 z. 3 s. 5-30.
16. Czy filozofia Tomasza z Akwinu jest systemem zamkniętym? Roczniki Filozoficzne 16:1968 z. 3 s. 25-34.
17. Z dziejów specjalizacji filozofii przyrody na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Roczniki Filozoficzne 16:1968 z. 3 s. 5-14.
18. Metoda filozofii przyrody inspiracji arystotelesowsko-tomistycznej. Roczniki Filozoficzne 17:1969 z. 3 s. 27-56.
19. Charakterystyka i kierunki rozwoju kosmologii przyrodniczej. Roczniki Filozoficzne 18:1970 z. 3 s. 13-25.
20. Relatywizacja przestrzeni i czasu w szczególnej teorii względności. Roczniki Filozoficzne 19:1971 z. 3 s. 35-52.
21. Mario Bungego klasyfikacja praw przyrodniczych. Roczniki Filozoficzne 20:1972 z. 3 s. 5-19.
22. Zagadnienie możliwości zjawisk cudownych ze stanowiska filozofii przyrody. W: Z zagadnień kultury chrześcijańskiej. Lublin 1973 s. 231-239.
23. Zagadnienie kryteriów uznawania twierdzeń ogólnych za prawa przyrodnicze. Roczniki Filozoficzne 21:1973 z. 3 s. 23-42.
24. Problem prawomocności i różnorodności prognoz przyrodniczych. Studia Philosophiae Christianae 9:1973 nr 1 s. 87-102.
25. Mechanicyzm i finalizm. Roczniki Filozoficzne 22:1974 z. 3 s. 5-21.
26. Status naukowy praw biologicznych. Summarium nr 3(23) za rok 1974 s. 7-11.
27. Zagadnienie funkcjonalizmu na terenie nauk szczegółowych. Roczniki Filozoficzne 22:1975 z. 3 s. 5-19.
28. Geneza i rozwój pojęcia prawa przyrody. I Prawa deterministyczne. Roczniki Filozoficzne 24:1976 z. 3 s. 5-11.
29. Z metodologii filozofii przyrody nieożywionej i przyrodoznawstwa (wraz z ks. Z. Hajdukiem). Zeszyty Naukowe KUL 19:1976 nr 2(74) s. 65-69.
30. Czas a wieczność. Roczniki Filozoficzne 25:1977 z. 3 s. 71-84.
31. Pojęcie prawdy w fizyce współczesnej. Roczniki Filozoficzne 26:1978 z. 3 s. 5-19.
32. Analiza matematyczna komórki pszczelej. Roczniki Filozoficzne 26:1978 z. 3 s. 153-155.
33. Geneza i rozwój pojęcia praw statystycznych. Studia Philosophiae Christianae 15:1979 nr 1 s. 61-80.
34. Fenomenalistyczny i ontologiczny aspekt badań antropologicznych. Roczniki Filozoficzne 27:1979 z. 3 s. 5-19.
35. Wieloaspektowość problemu celowości (wraz z ks. S. Ziębą). W: Zarys filozofii przyrody ożywionej. Lublin 1980 s. 203-219.
36. Albert Einstein o roli filozofii w naukach fizykalnych. Roczniki Filozoficzne 28:1980 z. 3 s. 71-86.
37. Prawa fizykalne a prawa biologiczne. Roczniki Filozoficzne 30:1982 z. 3 s. 97-117.
38. Alberta Einsteina filozofia nauki i religii. Roczniki Filozoficzne 31: 1983 z. 3 s. 45-57.
39. Refleksje nad moją pracą naukową na KUL z perspektywy czasu. Roczniki Filozoficzne 32:1984 z. 3 s. 5-12.
40. Pojęcie prawdy w filozofii klasycznej i w fizyce współczesnej. W: Społeczno-kulturowe problemy nauki i cywilizacji, Lublin 1985 s. 171-185.
41. The Newtonian Concept of Space and Time. W: Isaac Newtons Philosophiae naturalis principia mathematica. Singapore-New Jersey-Hong Kong 1988 s. 15-28.
42. Newtonowskie pojęcie przestrzeni i czasu. Studia Philosophiae Christianae 25:1989 nr 2 s. 139-153.
43. Zakres stosowalności fizycznej zasady przyczynowości. Studia Philosophiae Christianae 28:1992 nr 2 s. 77-93.

Inne prace

• Mazierski S.: Z dziejów specjalizacji filozofii przyrody na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Roczniki Filozoficzne 16:1968 z. 3 s. 5-14.
• Mazierski S.: Refleksje nad moją pracą naukową na KUL z perspektywy czasu. Roczniki Filozoficzne 32:1984 z. 3 s. 5-12.
• Hajduk Z., Piersa H.: Ksiądz Stanisław Mazierski 1915-1993. Przegląd Uniwersytecki 5:1993 s. 15.

góra strony

opracowanie: Andrzej Zykubek