prof. dr hab. Antoni B. Stępień

A. Uwagi ogólne

Prof. Stępień przykładał dużą wagę do działalności nauczycielskiej. W trakcie zajęć proseminaryjnych i seminaryjnych realizował skrupulatnie to, co uważał za ideał seminarium filozoficznego, tzn. metody pracy wykształcone w szkole lwowsko-warszawskiej. Z każdego posiedzenia ktoś musiał napisać protokół, który na następnych zajęciach był odczytywany; potem treść protokołu była dyskutowana i dopiero na następnych zajęciach autor musiał go, wraz z naniesionymi poprawkami, oddać prowadzącemu seminarium. Podobnie skrupulatnie podchodził do prac proseminaryjnych, seminaryjnych, magisterskich. Czytał oddawane mu teksty bardzo dokładnie, robiąc wiele szczegółowych uwag. Wprowadzało to poczucie powagi dyskusji naukowej, odpowiedzialności za to, co się pisze, już nawet na poziomie prac studenckich. Podobnie działo się na seminariach doktorskich, gdzie przecież trudniej jest narzucić tego rodzaju dyscyplinę doktoratom i uczestniczącym w nich doktorom. Przedmiotem seminariów w pierwszym semestrze był zawsze jakiś tekst z zakresu klasyki filozoficznej. Był on głośno czytany (akapit po akapicie), analizowany i dyskutowany. Na początku tego semestru uczestnicy seminarium otrzymywali tematy prac, które - po napisaniu - w trakcie drugiego semestru były prezentowane i dyskutowane (każda praca miała swego koreferenta). Często czas seminariów wydłużał się znacznie, gdyż studenci lubili polemizować z Profesorem i między sobą; On zaś pilnował, by każda kwestia była konsekwentnie przemyślana do końca. Tematy klasycznego tekstu i pisanych prac łączył jeden ogólniejszy problem filozoficzny, najczęściej związany z tematem aktualnego wykładu monograficznego Profesora. Jego wykłady, choć trudne, cieszyły się dużą popularnością, choćby dlatego, że były zawsze starannie przygotowane, rzetelne i systematyczne, tak że łatwo z nich było przygotować notatki. Wysokie wymagania, stawiane przez Profesora, łagodził fakt, że były one jasno i precyzyjnie określone.

Na podstawie tego, co wyżej napisano, trudno się dziwić, że postrzegano Profesora jako uczonego i nauczyciela „starej daty" - człowieka znającego i przestrzegającego „dobrych obyczajów uniwersyteckich" (które także oficjalnie wykładał). Uczył filozofii i ethosu filozofa, a szerzej: obywatela uprawiającego zawody akademickie. Nie lubił wyrażenia „kariera naukowa", wolał „misja" lub „powołanie"; kto Go zna, wie, że nie było to tylko upodobanie semantyczne.

Prof. Stępień wypromował 12 doktorów (6 z nich uzyskało już habilitację), a w latach 1999-2000 kierował grantem promotorskim KBN. Jego uczniowie byli laureatami różnych wyróżnień, m.in. nagrody dla młodych naukowców Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (J. Wojtysiak, A. Gut), stypendium Mellon Research Fellowship (S. Judycki), stypendium Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta (A. Gut). Pod jego kierunkiem napisano też 56 prac magisterskich; ponad 20 jego magistrantów prowadzi działalność naukowo-dydaktyczną w różnych wyższych uczelniach polskich. Był zapraszany jako recenzent w przewodach doktorskich, habilitacyjnych i profesorskich przez różne środowiska (UMCS, ATK-UKSW, UJ, UW).

B. Informacje personalne

 Niżej podajemy dane o doktorach wypromowanych przez Profesora: pozycja akademicka i miejsce pracy, temat doktoratu, dziedzina badań, preferowany kierunek filozoficzny. Oto oni (wg kolejności promocji):

• śp. o. dr Józef Chalcarz (adiunkt w ATK, realizm bezpośredni L. Noela, epistemologia, tomizm),
• dr hab. Henryk Kiereś (prof. KUL, estetyka anglosaskich analityków, estetyka, tomizm),
• ks. dr hab. Tadeusz Biesaga (prof. PAT w Krakowie, etyka D. von Hildebranda, etyka ogólna i bioetyka, fenomenologia),
• dr hab. Stanisław Judycki (prof. KUL, późna fenomenologia E. Husserla, epistemologia i filozofia umysłu, fenomenologia i filozofia analityczna),
• ks. dr hab. Jerzy Machnacz (PAT we Wrocławiu, antropologia H. Conrad-Martius, antropologia, fenomenologia),
• dr hab. Jan P. Hudzik (UMCS, estetyka anglosaska XX w., estetyka i filozofia kultury, neokantzym i postmodernizm),
• ks. dr Jan Krokos (adiunkt w UKSW, koncepcja fenomenologii Husserla, Pfaendera i Schelera, metafilozofia i etyka, fenomenologia i tomizm),
• dr hab. Renata Ziemińska (prof. USz, epistemologia R. M. Chisholma, epistemologia, filozofia analityczna),
• dr Mieczysław Migoń (adiunkt w UGd, antropologia i ontologia Schelera, antropologia, fenomenologia),
• dr Jacek Wojtysiak (adiunkt w KUL, teoria słowa „być", ontologia, „przecięcie" tomizmu, fenomenologii i filozofii analitycznej),
• ks. dr Tomasz Barankiewicz (adiunkt na Wydziale Prawa KUL, filozofia umysłu J. Searle`a, filozofia umysłu i filozofia prawa, filozofia analityczna),
• dr Arkadiusz Gut (adiunkt w KUL, teoria sądu G. Fregego i F. Brentana, filozofia języka i filozofia umysłu, filozofia analityczna).

Dodajmy, że pod wyraźnym wpływem Stępnia (jako nauczyciela, recenzenta lub dyskutanta) znajdowali się m.in. (wywodzący się z Wydziału Filozofii KUL):

• prof. dr hab. Elżbieta Wolicka (Instytut Historii Sztuki KUL, filozofia kultury m.in. w perspektywie semiologicznej i hermeneutycznej),
• dr hab. Urszula Żegleń (prof. UMK, fenomenologiczna i analityczna filozofia języka i umysłu),
• dr hab. Wojciech Chudy (prof. KUL, Instytut Pedagogiki, głównie fenomenologiczna i tomistyczna antropologia i etyka),
• dr hab. Tadeusz Szubka (prof. USz, szeroko pojęta filozofia analityczna),
• dr hab. Ireneusz Ziemiński (Usz, analityczna ontologia i antropologia),
• dr Robert Poczobut (magistrant i wieloletni uczestnik seminariów Stępnia, obecnie UBi, fenomenologiczna i analityczna ontologia, zwł. umysłu), a także (wywodzący się spoza KUL):
• dr hab. Józef Dębowski (UMCS, obecnie prof. UO, fenomenologiczna epistemologia) oraz
• prof. dr hab. Jacek J. Jadacki (UW, szeroko pojęta filozofia analityczna, zwł. w tradycji Szkoły Lwowsko-Warszawskiej).
  • Obaj przesłali z okazji uroczystości podsumowujących działalność dydaktyczną Profesora rozbudowane adresy. Jadacki jest zbliżony do Stępnia w stylu uprawianiu filozofii, choć bardziej ceni formalizację, a mniej metody preferowane przez fenomenologów i tomistów (podkreślając przy tym, że Profesor „przestrzegając zasady konsekwencji logicznej [...] nie popada w chorobę symbolomanii").
• Pomijamy tu inne osoby, które pozostawały lub pozostają ze Stępniem w bliskich kontaktach naukowych.