Związki Karola Wojtyły - księdza, biskupa, arcybiskupa, kardynała, a potem papieża Jana Pawła II - z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim są tak długotrwałe i wielorakie, że ich omówienie, obejmujące cały okres ponadpółwiecznej obecności Karola Wojtyły - Jana Pawła II w KUL, musi mieć charakter skrótowy i wybiórczy. A ponieważ związki Papieża z Uniwersytetem przekraczają charakter formalno-urzędowy i naznaczone są silną osobistą, emocjonalną treścią, to także niniejsze opracowanie powinno - choć po części - ten szczególny rys owych relacji uwzględnić. Trzeba też pamiętać o tym, że związki Karola Wojtyły - Jana Pawła II z KUL-em wpisują się w szerszy kontekst miejsca tego Uniwersytetu w Polsce (zwłaszcza do roku 1989), jak również w kontekst całej posługi Piotrowej. Posługa ta ze zrozumiałych względów skupia uwagę środowiska akademickiego naszej katolickiej Uczelni, ale stała mu się ona szczególnie bliska od czasu, gdy jej Profesor został papieżem. Oczywistą cezurą czasową, dzielącą poniższą relację na dwie części, jest dzień 16 października 1978 roku: pamiętna data wyniesienia Kardynała Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową.

 

1. Ksiądz Karol Wojtyła - Profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

 

Praca dydaktyczna

 

Początki związków Księdza Karola Wojtyły z KUL-em sięgają grudnia 1953 roku, kiedy zakończył się w Uniwersytecie Jagiellońskim przewód habilitacyjny Wojtyły, ostatni taki przewód na Wydziale Teologicznym UJ przed jego zamknięciem – po 557 latach jego istnienia – przez władze PRL. Jednym z recenzentów rozprawy był profesor Stefan Swieżawski, pracujący wówczas na Wydziale Filozoficznym KUL. Gdy u progu roku akademickiego 1954/1955 profesor Feliks Bednarski OP, dotychczasowy wykładowca etyki na KUL, został skierowany przez swoje władze zakonne do objęcia wykładów w rzymskim uniwersytecie Angelicum, za sugestią profesora Swieżawskiego dziekan Wydziału Filozoficznego przedstawił 9 października 1954 roku wniosek Rady tegoż Wydziału o powierzenie księdzu dr hab. Karolowi Wojtyle zajęć zleconych w zakresie etyki filozoficznej. Po zatwierdzeniu wniosku przez Senat Akademicki KUL prorektor KUL ksiądz profesor Stanisław Płodzień powierzył Księdzu Wojtyle prowadzenie wykładów z historii doktryn etycznych (jedna godzina tygodniowo) oraz proseminarium z etyki (dwie godziny tygodniowo). W kolejnych latach władze KUL zlecały Księdzu Wojtyle coraz więcej i coraz ważniejszych zajęć dydaktycznych (seminarium zamiast proseminarium, wykłady kursoryczne z filozofii moralnej oraz wykłady monograficzne, konwersatorium z etyki), mianując Go 27 listopada 1956 roku zastępcą profesora w Katedrze Etyki oraz angażując jako pełnoetatowego pracownika KUL, a jednocześnie składając w Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej dla Pracowników Nauki podanie o zatwierdzenie Jego docentury. Podanie zostało rozpatrzone pozytywnie w listopadzie 1957 roku. Od 1 grudnia 1956 roku, aż do października 1978 roku, ksiądz doc. dr hab. Karol Wojtyła był kierownikiem Katedry Etyki KUL.

Po przyjęciu sakry biskupiej w 1958 roku Jego zajęcia dydaktyczne w KUL-u musiały zostać ograniczone. W roku akademickim 1960/1961 ksiądz biskup doc. dr hab. Karol Wojtyła zatrudniony został na pół etatu, w ramach którego prowadził wykład monograficzny z wybranych zagadnień z etyki oraz seminarium magisterskie i doktorskie zarazem. Należy dodać, że jako biskup nie pobierał swej pensji w KUL, przeznaczając ją na stypendia dla studentów oraz (uposażenie za miesiące wakacyjne) na potrzeby pracowników i studentów związanych z Katedrą Etyki. Z tych funduszy pokrywne były m.in. koszty wyjazdów do Krakowa, gdzie – w Kurii Archidiecezji Krakowskiej lub na spacerach w okolicy Krakowa – odbywały się posiedzenia seminaryjne oraz inne spotkania naukowe, zwykle dwudniowe. Pomimo bowiem coraz liczniejszych i coraz ważniejszych funkcji, jakie Ksiądz Biskup Wojtyła, a następnie arcybiskup i kardynał, pełnił w Kościele polskim i powszechnym, kontynuował On swą naukowo-dydaktyczną działalność sumiennie i z ochotą, wykorzystując na nią zarówno nieregularne przyjazdy do Lublina (z okazji inauguracji roku akademickiego, opłatka uniwersyteckiego lub sesji naukowych), jak i tak zwane dniówki: dni wolne od pracy urzędowej w Kościele krakowskim, w czasie których odbywały się wspomniane posiedzenia wyjazdowe seminarium z etyki.

Podniesienie do godności biskupiej Księdza Karola Wojtyły krótko po objęciu przezeń pracy w KUL-u, a następnie Jego szybki awans w hierarchii kościelnej i związane z tym liczne zajęcia duszpasterskie nie pozwoliły Mu rozwinąć w pełni działalności dydaktycznej - zresztą studentów filozofii było w owym czasie znacznie mniej niż dziś. Tym bardziej godzi się odnotować to, że pod Jego kierunkiem napisano w KUL-u jedenaście prac magisterskich oraz sześć rozpraw doktorskich. Kardynał Wojtyła był też autorem trzech recenzji habilitacyjnych pracowników KUL, przy czym większość tych prac ukończona została po roku 1958, a więc w okresie, gdy pracy naukowej i dydaktycznej nie mógł On już poświęcić zbyt wiele czasu.

Do wykładów przygotowywał się niezwykle sumiennie, zawsze opracowywał je in scriptis. Prowadził je nie tylko dla studentów Wydziału Filozoficznego, ale chętnie też podejmował wykłady, na które było zapotrzebowanie na innych wydziałach. W roku akademickim 1956/1957 prowadził cykl wykładów z teologii moralnej w Instytucie Wyższej Kultury Religijnej, a także z etyki dla studentów filologii angielskiej. Po przyjęciu sakry biskupiej tę aktywność musiał ograniczyć, ale nadal chętnie służył młodzieży posługą duszpasterską. Prowadził dwie serie rekolekcji wielkopostnych w Kościele Akademickim KUL (1956, 1961), wielokrotnie głosił homilie, i choć do Lublina tylko dojeżdżał (z upływem lat coraz rzadziej), to jednak wielu studentów wciągnął na stałe w orbitę swej duszpasterskiej aktywności, a nierzadko przyjaźni.

Szczególna atmosfera towarzyszyła jednak seminariom naukowym, zwłaszcza tym, które odbywały się w Krakowie. Ich uczestnikom udzielał się wewnętrzny spokój Mistrza, Jego - rzec można - aktywny dystans, pełen poznawczej pasji, ale wolny od zacietrzewienia. Uczył, jak łączyć życzliwość z krytycyzmem, cierpliwą analizę z szukaniem głębokiej, niesynkretycznej syntezy. Chętnie podejmował dyskusję, ale nie lubił powierzchownych utarczek słownych. Nigdy nie wykorzystywał drobnych niezręczności lub potknięć oponenta, tym bardziej obca Mu była wszelka złośliwość. Nie ukrywał swych poglądów i bronił ich stanowczo, ale głosy krytyczne skłaniały Go nie tyle do ich odrzucenia, ile raczej do próby pozytywnego i całościowego przedstawienia tego, co - jak sądził - Jego adwersarze widzą zbyt jednostronnie. Uczył raczej myśleć, niż dyskutować i wciągał swych studentów w przygodę intelektualną, która - pomimo wielogodzinnych posiedzeń - wciąż wydawała się im zbyt krótka.
Dla uczczenia dwudziestopięciolecia pracy naukowo-dydaktycznej swego wybitnego pracownika naukowego Senat Akademicki KUL podjął w grudniu 1976 roku - na wniosek Rady Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej - uchwałę o nadaniu Kardynałowi Wojtyle przewidzianego statutem KUL tytułu profesora honorowego. Zwykły tryb przewidywał zgłoszenie kandydata do tytułu profesora do Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej i Kardynał Wojtyła, jako autor szeregu doniosłych prac naukowych (m.in. książek Ocena możliwości zbudowania etyki chrześcijańskiej przy założeniach systemu Maksa Schelera, Miłość i odpowiedzialność, Osoba i czyn oraz U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II), znakomicie wymogi CKK spełniał. Komisja ta jednak w okresie PRL stanowiła narzędzie ideologicznej walki z Kościołem (czego doświadczyło wielu pracowników KUL) i Kardynał Wojtyła, świadom tej roli CKK, nie chciał poddawać się wspomnianej procedurze. Wybrana przez władze KUL droga wydawała się prostsza i krótsza, a o trafności obaw Kardynała Wojtyły świadczy fakt, iż na list w tej sprawie, skierowany przez rektora KUL w marcu 1977 roku do Departamentu Studiów i Badań Uniwersyteckich i Pedagogicznych Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, odpowiedź nigdy nie nadeszła (po 16 października 1978 r. nikt już na nią nie czekał).

Strona 1 z 5 :: Idź do strony: [1] 2 3 4 5

 

Działalność naukowa

 

Ksiądz Karol Wojtyła rozpoczął swą działalność naukową jeszcze przed podjęciem pracy w KUL i kontynuował ją nie tylko w tym Uniwersytecie, ale tu znajdował szczególnie dogodne środowisko do prowadzenia naukowego dialogu. Trudno tu charakteryzować myśl filozoficzną Karola Wojtyły, wystarczy powiedzieć, że w ramach tego dialogu starał się łączyć tradycję tomistycznej filozofii klasycznej (filozofii bytu) z filozofią świadomości, reprezentowaną zwłaszcza przez nurt filozofii fenomenologicznej. Świadczą o tym tytuły jego wykładów monograficznych prowadzonych w KUL-u w latach 1954-1957, łączące terminy specyficzne dla obu nurtów filozofii („Akt i przeżycie”, „Wartość i dobro”, „Norma i szczęście”). Tytuł wykładów prowadzonych przez kolejne dwa lata (1957-1959) brzmiał: „Miłość i odpowiedzialność”, a ich owocem jest książka pod tym samym tytułem, wydana najpierw w Towarzystwie Naukowym KUL, potem publikowana w Krakowie, a następnie tłumaczona (jeszcze przed wyniesieniem jej Autora na Stolicę Piotrową) na szereg języków obcych. Ksiądz Wojtyła publikował w formie artykułów wszystkie prowadzone w KUL wykłady, także późniejsze, poświęcone zagadnieniom teorii i metodologii etyki oraz problematyce antropologicznej, których owocem była książka Osoba i czyn. Choć książka ta ukazała się drukiem w Krakowie, to jednak dyskusję nad nią Kardynał Wojtyła zdecydował się zorganizować w Lublinie.

 

Wystąpienia Księdza Karola Wojtyły nie ograniczały się, oczywiście, do zajęć etatowych. Już w marcu 1954 roku, a więc jeszcze przed przyjęciem zajęć zleconych w KUL, wygłosił referat podczas akademii ku czci św. Tomasza z Akwinu na temat systemów etycznych św. Tomasza z Akwinu i Maxa Schelera. Do października 1978 roku kroniki KUL odnotowują około czterdziestu referatów i innych wystąpień o charakterze naukowym (nie licząc wspomnianych rekolekcji, kazań i pozaetatowych cyklów wykładów z etyki i z teologii moralnej), co oznacza, że przeciętnie prawie dwa razy do roku Ksiądz Wojtyła prezentował w KUL swe przemyślenia, niezależnie od swych etatowych zajęć. Tematyka tych wystąpień była różna, choć Prelegent koncentrował się głównie na zagadnieniach etycznych i teologiczno-duszpasterskich. Trwałym owocem tych wystąpień są artykuły opublikowane w wydawnictwach Uniwersytetu.

Ostatnim wystąpieniem Kardynała Karola Wojtyły w KUL-u było przemówienie wygłoszone 11 maja 1978 roku z okazji przyznania ks. prof. Wincentemu Granatowi, byłemu rektorowi KUL, a obecnie słudze Bożemu, Nagrody Naukowej im. ks. Idziego Radziszewskiego. Dodać warto, że tuż po 17 października 1978 roku miała miejsce obrona rozprawy doktorskiej ks. dra Andrzeja Szostka, której krótką recenzję, skierowaną do ówczesnego dziekana Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej ks. prof. Stanisława Kamińskiego, Kardynał Wojtyła przysłał już z Rzymu w czasie trwania konklawe.

Doniosłości działalności naukowej Księdza Karola Wojtyły w KUL nie można mierzyć jedynie liczbą wystąpień naukowych i publikacji, choć jest ona bardzo znacząca. Doniosłość ta wynika z kontekstu ideowo-politycznego, w którym żył wówczas i działał Katolicki Uniwersytet Lubelski. Był to kontekst prowadzonej przez władze komunistyczne PRL systematycznej walki z Bogiem, z Kościołem, a także z przywiązaniem narodu polskiego do tradycji i kultury. Walkę tę prowadzono z pozycji siły, a jej niszczące skutki ponosił nie tylko Kościół jako instytucja i nie tylko nauka, ale po prostu człowiek, niszczony totalitarnym systemem kłamstwa i przemocy. W tej dramatycznej sytuacji obrona realistycznej wizji człowieka i jego zakorzenienia w kulturze oraz perspektywa spełnienia osoby ludzkiej w Bogu nabierały szczególnego znaczenia, także politycznego. Tę obronę wziął na siebie Katolicki Uniwersytet Lubelski, a zwłaszcza Wydział Filozoficzny, ponieważ dyskusje filozoficzne, prowadzone - niekiedy bardzo agresywnie - przez ówczesnych zwolenników marksizmu, uznanego za jedyną podstawę „naukowego światopoglądu”, miały na celu zdyskredytowanie w oczach społeczeństwa polskiego wszelkiej myśli teistycznej, a zwłaszcza głoszonej przez Kościół katolicki, jako nienaukowej, urągającej nowoczesnemu racjonalnemu myśleniu. W ramach tej trudnej dyskusji szczególnie ważny był spór o człowieka - i w ten spór głęboko zaangażował się Karol Wojtyła. Jego personalizm płynął nade wszystko z osobistego zafascynowania ludzką osobą: jej bogactwem, dynamizmem spełniania się poprzez miłość, jej wewnętrznym ukierunkowaniem na Boga. Ksiądz Wojtyła był świadom tego, że ta wizja ludzkiej osoby nabrała szczególnego znaczenia w kontekście ideologicznej i politycznej walki, jaka toczyła się w ówczesnej Polsce, choć był On zarazem przekonany, że spór o człowieka toczony w naszym kraju ma znaczenie uniwersalne. Znamienne, że Kardynał Wojtyła odczuł w latach siedemdziesiątych potrzebę opublikowania na szerszym, światowym forum, owoców przemyśleń swoich i „szkoły etycznej”, jaką przez lata swej naukowej działalności stopniowo tworzył. Efektem tych zabiegów było przygotowanie do druku książki, która została przetłumaczona na język niemiecki jeszcze przed 16 października 1978 roku i mogła się ukazać tuż po tej pamiętnej dacie pod znamiennym tytułem: Der Streit um den Menschen (Spór o człowieka).

Strona 2 z 5 :: Idź do strony: 1 [2] 3 4 5

 

2. Jan Paweł II: duchowy przewodnik i patron Uniwersytetu

 

„Nasz Profesor Papieżem!”

 

Odzew społeczności uniwersyteckiej na wiadomość o wyborze Kardynała Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową był natychmiastowy. Zareagowały oczywiście władze KUL. Wielki Kanclerz i Rektor wysłali do Ojca Świętego oficjalną depeszę wyrażającą wielką radość Uniwersytetu, gorące życzenia, wraz z zapewnieniem o modlitwie i synowskim posłuszeństwie całej społeczności akademickiej, oraz prośbę o Apostolskie Błogosławieństwo. 19 października odbyło się nadzwyczajne posiedzenie Senatu, który postanowił wybić specjalny medal upamiętniający wybór Profesora KUL na Następcę św. Piotra oraz wręczyć Papieżowi pierwszy medal „Za Zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” z okazji przypadającego właśnie sześćdziesięciolecia Uczelni. Tegoż dnia odprawiona została uroczysta Msza Święta z kazaniem Ojca Rektora. Do Rzymu na uroczystą inaugurację pontyfikatu udała się delegacja KUL w składzie: rektor prof. Mieczysław A. Krąpiec OP, prorektor prof. Stefan Sawicki, dziekan Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej ks. prof. Stanisław Kamiński oraz następca Kardynała Wojtyły na stanowisku kierownika Katedry Etyki ks. doc. dr hab. Tadeusz Styczeń.

To była oficjalna reakcja Uniwersytetu. Ale swoją radość wyrażała także młodzież akademicka i cała społeczność Uczelni. Już wieczorem 16 października, zaraz po pierwszych komunikatach radiowych, ruszyli studenci z Domu Akademickiego przy ulicy Sławińskiego ze sztandarami i śpiewem do Kościoła Akademickiego KUL - i świętowali tam, wraz z innymi, niemal przez całą noc. Do Watykanu wysłano serię telegramów: od szczęśliwej, choć osieroconej Katedry Etyki, a także od studentów i opiekunów różnych kierunków i różnych roczników. W gablotach pojawiły się zdjęcia Kardynała Wojtyły. Cały Uniwersytet przepełniała atmosfera podniosłej radości.

 

Kiedy Papież przybył do Polski w czerwcu 1979 roku, do Częstochowy udała się oficjalna delegacja (liczniejsza niż do Rzymu), a oprócz niej na Jasną Górę pośpieszyło wielu studentów i pracowników naukowych, administracyjnych i fizycznych: jedni pociągiem, inni pieszo. A Ojciec Święty witał wszystkich i po swojemu - nieco żartobliwie i bardzo serdecznie - wszystkim dziękował „za te emocje natury kolejowej i za te obrzęki na nogach, i za to, żeście tutaj tak licznie przybyli, i za to, żeście się do mnie tak dość zasadniczo przyznali”. Niezwykłe doprawdy spotkanie.

 

Okoliczność, że papieżem został - po raz pierwszy od ponad czterystu lat - kardynał spoza Italii, i to w dodatku kardynał, który był zarazem profesorem uniwersytetu, zainspirowała ojca rektora Krąpca do podjęcia inicjatywy wzniesienia Collegium Jana Pawła II. Ostatni papież nie-Włoch, Hadrian VI (rządził Kościołem w latach 1522-1523), ufundował bowiem bursę dla ubogich studentów Uniwersytetu w Louvain. Ojciec Rektor takich oczekiwań pod adresem Papieża Polaka nie zgłaszał, ale dostrzegł w tej okoliczności dobry motyw, by podjąć starania o zgodę na budowę nowego obiektu dydaktycznego, który KUL-owi był niezmiernie potrzebny. Władze państwowe dotąd uparcie takiego pozwolenia odmawiały, a pracownicy i studenci musieli tłoczyć się w ciasnych i dusznych pomieszczeniach. Teraz jednak władze, jak słusznie przewidywał Ojciec Rektor, takiej zgody nie będą mogły odmówić: atut papieski był bardzo mocny, a rządy PRL wówczas już bardzo słabe. Tak oto - dzięki Papieżowi i pomysłowości Ojca Rektora - udało się przełamać jedną z najdotkliwszych przeszkód w rozwoju Uniwersytetu. Ruszyła budowa nowego obiektu, na którą nie szczędzili ofiar Przyjaciele KUL, zarówno w Polsce, jak i za granicą (zwłaszcza w Kanadzie i w USA).

Następne ważne spotkanie z Ojcem Świętym miało miejsce w czasie Jego kolejnej wizyty w Ojczyźnie w czerwcu 1983 roku, tym razem w Warszawie. Mocą uchwały Senatu z 10 stycznia tego roku Papież otrzymał tytuł Doktora honoris causa „w zakresie nauk reprezentowanych przez Uniwersytet”. Po raz pierwszy KUL uczcił najwyższą godnością akademicką swego byłego Profesora (Uniwersytet nie honoruje tą godnością swoich profesorów) i po raz pierwszy godność ta „firmowana” była przez wszystkie wydziały Uczelni. Społeczność KUL-u pragnęła, oczywiście, by uroczystość ta odbyła się w Lublinie. Rektor podjął w tym celu stosowne starania zarówno u władz kościelnych, jak i państwowych. Spodziewając się tej wizyty i gorąco jej oczekując, postanowiono uczcić dwóch wielkich patronów KUL-u: Jana Pawła II oraz Stefana Kardynała Wyszyńskiego, odsłaniając 30 maja 1983 roku na dziedzińcu Uniwersytetu pomnik upamiętniający wzruszającą chwilę homagium, jakie Prymas Tysiąclecia złożył nowemu Następcy św. Piotra. Pomnik ten - dzieło artysty prof. Jerzego Jarnuszkiewicza - zdobi teraz Uniwersytet i Lublin. Przyciąga nie tylko osoby odwiedzające KUL, ale wielu gości spoza świata akademickiego, którzy tu właśnie pragną złożyć hołd obu wielkim Synom naszego Narodu.

Wtedy jeszcze nie udało się doprowadzić do wizyty Ojca Świętego w Jego Alma Mater, ale Papież, przyjmując ofiarowany Mu przez Uniwersytet honorowy doktorat, wypowiedział znamienne słowa: „Pragnę jeszcze raz zapewnić, że bardzo pragnąłem - i nadal pragnę - znaleźć się w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, który przez szereg lat był moim warsztatem pracy. Pracy na Waszym Uniwersytecie wiele zawdzięczam i wysoko ją sobie cenię”. Po takim spotkaniu i takich słowach Papieża było pewne, że w trakcie Jego następnej pielgrzymki do Ojczyzny Lublina nie będzie można pominąć.

Uniwersytet przygotowywał się na to spotkanie ze swym Dostojnym Profesorem, a odtąd także Doktorem Honorowym, nie tylko śląc Mu wyrazy swej czci i wiernej miłości, fundując godny pomnik, korzystając z Jego autorytetu dla rozwoju swej bazy dydaktycznej. Przede wszystkim chciał we właściwy sobie, akademicki sposób skupić uwagę na nauczaniu i pasterskiej posłudze Papieża. W tym celu już w czerwcu 1982 roku Senat Akademicki powołał do życia Instytut Jana Pawła II, poświęcony - jak mówi jego statut - „studium myśli i dzieła papieża Jana Pawła II oraz budowaniu wspólnoty osób w duchu głoszonej przez Niego nauki Chrystusa”. Począwszy od roku akademickiego 1983/1984, Instytut zaczął organizować cotygodniowe konwersatoria myśli Jana Pawła II, doroczne otwarte sesje naukowe (cieszące się niezmiennym powodzeniem), zaczął wydawać komentarze do Jego pism. Aktywność wydawnicza Instytutu była doprawdy imponująca. Trzeba pamiętać o ówczesnym tempie publikowania książek oraz o utrudnieniach, z jakimi musieli się borykać katoliccy wydawcy, by docenić to, że do roku 1987 Instytut zdołał wydać dwanaście pozycji książkowych.

Zainteresowanie myślą i dziełem Jana Pawła II okazywał jednak nie tylko Instytut Jego imienia. W latach 1979-1987 pracownicy naukowo-dydaktyczni KUL (różnych wydziałów) opublikowali łącznie kilkadziesiąt artykułów poświęconych myśli Karola Wojtyły - Jana Pawła II. Naukowy dorobek Kardynała Wojtyły oraz pasterska posługa Jana Pawła II stały się też tematem wielu prac magisterskich i doktorskich. W okresie od 1981 do 1987 roku przeprowadzono trzy przewody doktorskie (na Wydziale Teologii oraz na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej) i napisano około osiemdziesięciu prac magisterskich lub licencjackich na wszystkich wydziałach KUL (najwięcej na Wydziale Teologii). Dane te pokazują, że uhonorowanie Jana Pawła II godnością Doktora honoris causa wszystkich wydziałów KUL nie było pustym gestem.

Im bliższy był termin wizyty Papieża w KUL-u, tym intensywniej cała społeczność akademicka starała się na tę uroczystą chwilę przygotować. W maju 1987 roku Instytut Jana Pawła II KUL zorganizował – pod patronatem rektora – cykl wykładów otwartych na temat: „Ewangelia i kultura. Doświadczenie środkowoeuropejskie”. Sympozja, sesje naukowe, cykle wykładów organizowały w tym czasie także wszystkie wydziały KUL. Łącznie wygłoszono w KUL-u w maju 1987 roku czterdzieści siedem wykładów przygotowujących nas na przybycie Papieża. Uniwersytet naprawdę robił wszystko, by Papieża jak najlepiej - intelektualnie serdecznie - przyjąć.

Spotkanie w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim - 9 czerwca 1987 r.

 

Na ten uroczysty dzień zaplanowane były dwa spotkania: w auli KUL oraz na dziedzińcu Uniwersytetu. Obydwa spotkania były ważne, choć ich ranga i odbiór przez słuchaczy różne.

Strona 3 z 5 :: Idź do strony: 1 2 [3] 4 5

Spotkanie w Wielkiej Auli im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego zgromadziło cały polski świat nauki. Podkreślić trzeba, że było to pierwsze takie spotkanie w cyklu pielgrzymek Papieża do Ojczyzny. Owszem wcześniej Jan Paweł II spotykał się z przedstawicielami naszej Uczelni; do młodzieży akademickiej zebranej przed kościołem św. Anny w Warszawie skierował specjalne słowo już 3 czerwca 1979 roku; dwa dni później w Częstochowie wygłosił ważne przemówienie do Rady Naukowej Episkopatu Polski; z przedstawicielami świata nauki i kultury spotkał się 8 czerwca w kościele ojców. Paulinów na Skałce, a następnego dnia wygłosił słowo do Rady Papieskiego Wydziału Teologicznego w Krakowie. Przemawiał też do alumnów wyższych seminariów duchownych, a przekomarzanie się Papieża z młodzieżą zbierającą się pod oknami papieskimi na ulicy Franciszkańskiej w Krakowie przeszły do historii. Można rzec, że Jan Paweł II nie przepuścił żadnej okazji, aby podjąć dialog z ludźmi nauki - profesorami i studentami - z którymi czuł się tak blisko związany w latach poprzedzających Jego pontyfikat i z którymi nadal pragnął podtrzymać żywy i serdeczny kontakt. Ale wszystkie te spotkania miały w pewnym sensie charakter lokalny: brali w nich udział przedstawiciele środowisk akademickich, które znalazły się na drodze pielgrzymowania Papieża. Na KUL-u po raz pierwszy zaplanowano spotkanie z całym światem polskiej nauki. Przybyli najwybitniejsi profesorowie z wielu uczelni oraz z Polskiej Akademii Nauk, z kraju i zza granicy, reprezentujący różne dziedziny wiedzy, osobistości wielce zasłużone dla całego społeczeństwa, rozsławiające dobre imię Polski w świecie. Aula KUL takiego audytorium jeszcze nie gościła. Oczywiście nie było to jedyne takie wydarzenie w czasie pontyfikatu: podobny charakter miało spotkanie w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1997 roku z okazji 600-lecia Wydziału Teologicznego UJ oraz dwa lata później w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, wpisujące się w uroczyste obchody pięćdziesięciolecia uczelni. Nie było to spotkanie jedyne, ale było pierwsze.

Papież najpierw odwołał się nie tyle do spraw związanych z samą nauką, ile raczej do odpowiedzialności uczonych za młodzież akademicką: „Uniwersytet z natury swojej służy przyszłości człowieka i narodu” - przypomniał na początku swego wystąpienia. „Mamy tylu młodych, obiecujących ludzi. Nie możemy dopuścić do tego, aby nie widzieli oni dla siebie przyszłości”. To ważny akcent: uczeni nie mogą zapominać, że uniwersytety - kształcące coraz liczniejszą rzeszę studentów - to ośrodki nie tylko badań naukowych, ale także - a może nawet przede wszystkim - formowania głów i serc młodych ludzi, z których niewielu będzie twórczo kontynuowało te badania, natomiast wszyscy będą ponosić odpowiedzialność za przyszłość narodu i społeczeństwa. A profesorowie mają wyjątkową szansę pobudzenia najszlachetniejszych i najambitniejszych aspiracji studentów, którzy darzą ich często wielkim respektem. Ojcu Świętemu chodziło zwłaszcza o obudzenie w młodych poczucia podmiotowości: wolnej, twórczej, a zarazem zafascynowanej poszukiwaną prawdą oraz odpowiedzialnością za przyszłość własną i świata. Chodziło Mu nade wszystko o rozumienie człowieka i jego wyjątkowego miejsca w świecie. Ten temat Papież chciał „zadać” uczonym, podpowiadając jednocześnie, że zgłębianie tajemnicy człowieka siłami naturalnego rozumu bynajmniej nie stoi w sprzeczności z ukazywaniem jej w świetle wiary; obie perspektywy raczej wzajemnie się dopełniają i ubogacają. Trudno nie widzieć w tych rozważaniach myśli, które rozwinie Papież w encyklice Fides et ratio.

Nabożeństwo ze słowem Ojca Świętego, które odbyło się po południu na dziedzińcu KUL, miało inny charakter: tym razem Papież spotkał się wreszcie na swojej Uczelni ze swoimi dawnymi „kolegami po profesurze”, z uczniami oraz - przede wszystkim - ze studentami i z całą społecznością Alma Mater Lublinensis. Zrozumiałe, że atmosfera tego spotkania była podniosła i bardzo serdeczna. Po tylu latach tęsknego oczekiwania społeczność KUL mogła wreszcie powitać swojego Profesora w Jego Uczelni - w Uczelni, która żyła cały czas osobą i nauczaniem Jana Pawła II.
W homilii Papież nawiązał do wątku wzajemnego wspierania się rozumu i wiary, poruszonego już w przemówieniu w auli KUL. Tym razem jednak namysł nad tym zagadnieniem powierzył uczonym katolickim, podkreślając jednocześnie znaczenie świadectwa wierności prawdzie i Chrystusowi. W słowach Ojca Świętego wyczuwało się zaufanie, jakie pokładał w profesorach i studentach swego ukochanego Uniwersytetu. „Rola, atrakcyjność Katolickiego Uniwersytetu wiąże się z nadzieją, że tu znajdzie się prawdziwa wspólnota łącząca profesorów, pracowników administracyjnych i fizycznych, wspólnota studentów – świadectwo żywego chrześcijaństwa; że autentyczna katolicka rodzina uniwersytecka jest miejscem nie tylko «prawdy naukowej», ale i «prawdy życia»”. Przemówienie zakończył wielkim apelem, który pozostał na trwałe w pamięci słuchaczy: „Uniwersytecie! Alma Mater! […] Służ Prawdzie! Jeśli służysz Prawdzie - służysz Wolności. Wyzwalaniu człowieka i Narodu. Służysz Życiu!”.

Jan Paweł II nie byłby sobą, gdyby nie ubogacił oficjalnego programu wizyty dodatkowymi i bardzo osobistymi akcentami. Znalazł więc czas na krótką wizytę w salonach rektorskich, gdzie – niestety - z niewielką tylko grupką szczęśliwców, przedstawionych Mu przez prorektora prof. Jana Czerkawskiego, zamienił kilka słów i wręczył im różańce. Nikt z obecnych nie powiedział tego, co sobie przygotował, wzruszenie odebrało wszystkim głos. Papież wstąpił też na chwilę do lokalu Instytutu Jego imienia, który mieścił się wówczas – aż trudno dziś uwierzyć, że się zmieścił – w jednym niewielkim pokoju nr 102. Spotkał się tam z pracownikami (choć niektórzy musieli wyjść na korytarz, by wpuścić Dostojnego Gościa), obejrzał książki wydane przez Instytut, przede wszystkim jednak napełnił pracowników Instytutu wielką radością i dumą.

Strona 4 z 5 :: Idź do strony: 1 2 3 [4] 5

 

3. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

 

Pamiętne spotkanie 9 czerwca 1987 roku było swoistą kulminacją więzi Uniwersytetu z Papieżem, więzi, które trwały i trwają nadal. Nie sposób wyliczyć wszystkich sympozjów, publikacji, prac dyplomowych, debat publicznych, inscenizacji, wyjazdów do Watykanu władz KUL-u, a także poszczególnych pracowników i studentów, spotkań delegacji Uniwersytetu w trakcie kolejnych pielgrzymek do Ojczyzny, które nastąpiły po 9 czerwca 1987 roku.
Instytut Jana Pawła II KUL wywalczył w 1988 roku prawo do wydawania kwartalnika „Ethos” - i do roku 2008 osiemdziesiąt opasłych numerów tego czasopisma (oraz kilka zeszytów obcojęzycznych) znalazło się na rynku księgarskim, zyskując wysoką renomę u czytelników. Zainicjował także wydawanie serii wydawniczej zatytułowanej Człowiek i Moralność, w ramach której publikuje prace filozoficzne Karola Wojtyły napisane przed rokiem 1978 (głównie związane z Jego działalnością naukową w KUL), a także serii Jan Paweł II Naucza, pomieszczającej ważniejsze teksty Papieża, dopełnione naukowym komentarzem.

Uniwersytet nadał szereg doktoratów honoris causa wielu osobom blisko współpracującym z Papieżem, na czele z księżmi kardynałami: Josephem Ratzingerem, Stanisławem Dziwiszem, Joachimem Meisnerem oraz Camillo Ruinim. Oddane zostało do użytku imponujące Collegium Jana Pawła II, z tablicą upamiętniającą błogosławieństwo, jakim Jan Paweł II objał to dzieło, poświęconą osobiście przez Ojca Świętego w Watykanie. Książkę Papieża Przekroczyć próg nadziei (pierwszą „pozaurzędową” publikację Jana Pawła II) w całym świecie firmowało włoskie wydawnictwo Mondadori, tylko w Polsce przywilej ten otrzymał Katolicki Uniwersytet Lubelski. Młodzież KUL – wraz z władzami miasta Lublina - zorganizowała przepiękną galę pod Zamkiem Lubelskim z okazji osiemdziesiątych trzecich. urodzin Papieża, transmitowaną przez Telewizję Polską.

W dniach agonii Ojca Świętego, a potem Jego śmierci, cała społeczność akademicka trwała tłumnie na modlitwie, przeżywając ból, ale i wielką wdzięczność Bogu za to, że miała szczęście tak blisko i przez tak długie lata żyć w obecności tak niezwykłego Człowieka. Kiedy więc na specjalnym posiedzeniu Senatu Akademickiego KUL w dniu 4 kwietnia 2005 r. rektor KUL ks. prof. Stanisław Wilk zapytał, jak możemy uczcić pamięć o naszym ukochanym Ojcu Świętym, jeden z uczestników posiedzenia zaproponował, by stał się On po prostu patronem naszej Alma Mater. Wszyscy senatorzy uznali, że istotnie, nie ma godniejszego sposobu uczczenia Papieża, który przez ponad pół wieku odciskał błogosławione piętno na Uniwersytecie i tak głęboko zapisał się w sercu całej jego społeczności. Dziś członkowie społeczności akademickiej KUL z dumą podkreślają, że studiują lub pracują w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II.

Strona 5 z 5 :: Idź do strony: 1 2 3 4 [5]