Od redaktora

Pomieszczone w niniejszym tomie teksty Ks. Prof. Stanisława Kamińskiego ukazywały się drukiem w latach 1966-1979. Dokładniej informuje o tym nota bibliograficzna podana na końcu książki. Dla tych, którzy stykali się z Profesorem jako uczniowie, współpracownicy czy dyskutanci, jest jasne, iż dotyczą one zespołu zagadnień interesujących go szczególnie mocno. Zbiorczy tytuł tych artykułów Filozofia i metoda. Z dziejów metod filozofowania będzie adekwatny, jeśli terminem "dzieje" obejmie się współczesność do lat osiemdziesiątych.

Planując zbiorowe wydanie swoich prac, ks. Kamiński chciał główne z nich poprawić lub znacznie poszerzyć (zob. w tej sprawie informacje Od redaktora na początku pierwszego tomu pism Profesora Jak filozofować?) Świadczą o tym liczne dopiski poczynione na (zachowanych w Jego bibliotece) maszynopisach lub nadbitkach tychże prac oraz szkice uzupełnień na dołączonych do nich kartach. Przygotowując niniejsze teksty do druku kierowałem się taką zasadą, jaką przyjął redaktor wspomnianego wyżej tomu pierwszego: "brać pod uwagę tylko te poprawki i uzupełnienia, które harmonizowały z treścią pierwotnego tekstu i gdy można było ustalić dokładnie miejsce ich wprowadzenia". Uwzględnienie wszystkich zachowanych uzupełnień wymagałoby znacznego przeredagowania niektórych części tekstów, a to niosłoby ryzyko odejścia od myśli ich Autora.

Kolejność artykułów w tym tomie nie pokrywa się z następstwem ich pierwotnej edycji, lecz wyznaczona jest ich treścią. Mamy więc najpierw tekst historyczny, przedstawiający ogólnie metody filozofowania do XX w. Z pierwszej jego wersji opuszczono tu końcowe fragmenty mówiące skrótowo o filozofii H. Bergsona, E. Husserla, o pragmatyzmie i filozofii analitycznej - ponieważ znacznie dokładniej omówione są te kierunki w artykule następnym. Metody współczesnej metafizyki drukowane były w dwóch częściach (w odstępie 11 lat). Tutaj łączymy je w jedną rozprawę, gdyż tak były przez Autora pomyślane. Zamierzonej części trzeciej, prezentującej metafizykę tworzoną metodami refleksyjnymi (tzw. tomizm transcendentalizujący), ks. Kamiński nie zdążył napisać. Cz. I pierwotnego tekstu Metod współczesnej metafizyki opatrzył Autor najobszerniejszymi uzupełnieniami. Po wprowadzeniu większości z nich, obecny tekst zmieniony jest w stosunku do pierwotnego prawie w jednej trzeciej. Krótki tekst odczytu Współczesne metody metafizyki został tu dołączony dlatego, że stanowi streszczenie pełnego tekstu Metod. Mógłby być zamieszczony i przed tym tekstem pełnym. W każdym razie można go czytać również jako wprowadzenie do tego tekstu.

Następne artykuły układają się jakby w trzy grupy. Pierwszą otwiera Argumentacja filozoficzna w ujęciu analityków - tekst dopełniający omówienie filozofii analitycznej podane uprzednio w § 3 Metod współczesnej metafizyki. Dwa kolejne artykuły dotyczą ujęć metody filozofii przez dwóch wybitnych przedstawicieli szkoły analitycznej: B. Russella - jednego z inicjatorów jej brytyjskiej wersji oraz J. Łukasiewicza - współtwórcy polskiej filozofii analitycznej. Wczesny tekst prof. Kamińskiego Filozofia analityczna ("Znak", 10(1958), nr 48, s. 668-680) nie jest tu przedrukowywany, jako że jego treść została wchłonięta przez późniejsze opracowania filozofii analitycznej.

Drugą grupę reprezentuje jedynie krótki artykuł O strukturalizmie syntetycznie. Racją jego przedruku jest właśnie to, że prezentuje ten kierunek syntetycznie i jasno.

Na trzecią grupę składają się artykuły związane z myślą filozoficzną w Polsce. Pierwszy dotyczy zapatrywań na filozofię żywionych przez współczesnych filozofów polskich. Czytając go, trzeba pamiętać o dacie jego pierwodruku - 1966 r. Przez ostatnie dwadzieścia kilka lat poglądy niektórych z prezentowanych tu autorów uległy ewolucji, ponadto zmienił się także skład osobowy filozofów polskich. Ostatni krótki tekst prezentuje kierunki badań Ks. Prof. J. Iwanickiego, jednego z bardziej zasłużonych organizatorów studiów logiczno-metodologicznych w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie.

Cytowana w przypisach do artykułów literatura została wzbogacona - w stosunku do pierwodruków - tylko o pozycje, które w nadbitkach lub maszynopisach dołączył sam Autor. Dopisywanie nowych pozycji uznałem za zbędne, gdyż można je odnaleźć w zestawie prac z metodologii filozofii (za lata 1960-1986) dołączonym do pierwszego tomu Jak filozofować? Zrezygnowałem również z wprowadzenia innych odsyłaczy odredaktorskich, kierując się regułą minimalizowania dodatków do tekstów ich Autora.

Lublin, marzec 1989 r.

Józef Herbut

Spis treści

• Od redaktora 5
• Metody filozofowania do XX wieku. Przegląd ogólny 7
• Metody współczesnej metafizyki 41
• Współczesne metody metafizyki 123
• Argumentacja filozoficzna w ujęciu analityków 133
• O logice jako narzędziu filozoficznym u B. Russella 151
• Łukasiewicza koncepcja metody filozofii 159
• O strukturalizmie syntetycznie 167
• Jak pojmują filozofię współcześni filozofowie polscy? 177
• Ku uściśleniu filozofii. Kierunki badań ks. prof, dra Józefa Iwanickiego 189
• Nota bibliograficzna 201
• Indeks nazwisk 203