Chór Akademicki KUL od ponad wieku promuje Uniwersytet na arenie międzynarodowej, jak i kształtuje oraz animuje kulturę muzyczną uczelni i miasta. Zapraszamy do lektury tekstu o dziejach Chóru autorstwa Magdaleny Chmiel.

Chór KUL to zespół wokalny wykonujący najczęściej utwory a capella – muzykę religijną i świecką. Jedyna jednostka artystyczna, która funkcjonuje w niemal całym okresie trwania Uniwersytetu, jak również jeden z najstarszych chórów uniwersyteckich w Polsce. 

Początki Chóru sięgają lat 20. XX wieku. Pierwszy zachowany dokument dotyczący założenia zespołu i zawierający listę członków pochodzi ze stycznia 1922 r., co pozwala przypuszczać, że zespół powstał najpóźniej w roku akademickim 1921/1922. Niestety dokumentacja z okresu międzywojennego jest często niekompletna i fragmentaryczna. Kolejna wzmianka o Chórze pojawia się dopiero w sprawozdaniu Stowarzyszenia Bratnia Pomoc pod koniec 1930 r. Dowiadujemy się z niego, iż próby utworzenia Chóru Akademickiego zakończyły się sukcesem – zarząd zorganizował Chór jako autonomiczną sekcję Bratniej Pomocy i zatwierdził uchwalony statut. Debiut zespołu miał odbyć się 22 listopada 1931 r. podczas Tygodnia Akademika, jednak ze względu na cofnięcie zezwolenia przez władze bezpieczeństwa, Chór wystąpił po raz pierwszy na samodzielnym koncercie trzy tygodnie później, 13 grudnia. Wydarzenie spotkało się z bardzo dobrym odbiorem publiczności i dało swoisty początek działalności artystycznej grupy. W roku 1935 kuratorem, liczącego 55 członków, Stowarzyszenia „Chór Akademicki” został ks. prof. Antoni Słomkowski, późniejszy rektor KUL. Zespół brał udział w wydarzeniach ogólnouniwersyteckich, wzbogacając odczyty naukowe i uroczystości kościelne, np. 20-lecie KUL. Już przed wojną stawiał też pierwsze kroki na lubelskich scenach muzycznych – 31 października 1937 r. chórzyści pod kierownictwem Stanisława Koszowskiego wystąpili w Teatrze Wielkim na koncercie pt. „Akademicy Lublinowi”, u boku popularnego tenora Janusza Popławskiego. Niestety w czasie II wojny światowej działalność grupy musiała zostać zawieszona. Reaktywowano ją 23 listopada 1945 r. W 1948 Senat Akademicki zatwierdził nowy statut organizacji, a następnie Chór został zarejestrowany w Polskim Związku Stowarzyszeń Śpiewaczych. W latach 50. XX wieku liczba członków zespołu wahała się od około 60 do 145. Największy wzrost związany był z połączeniem Chóru Kościelnego z Chórem Akademickim. Na skutek działań restrykcyjnych władzy komunistycznej wobec uczelni, w roku akademickim 1954/1955 zmniejszyła się liczba studentów. Szukano więc optymalnego rozwiązania dla powiększenia składu śpiewaczego. Obydwu chórom już i tak często zdarzało się występować razem podczas uroczystości ogólnouniwersyteckich, pomysł został więc przyjęty z dużym entuzjazmem. W tym samym okresie Redakcja Polskiego Radia dla Zagranicy nagrała kilka taśm dźwiękowych, głównie z polskimi pieśniami w wykonaniu Chóru, które nadawane były do Francji, Włoch i Ameryki. Zespół współpracował również z Teatrem Akademickim, kilkukrotnie śpiewając w wystawianych przez niego sztukach. Co ciekawe w latach 50. członkowie Chóru, oprócz oczywistej działalności koncertowej, podjęli się zadania animacji życia muzycznego zespołu oraz całej uczelni. Organizowano wycieczki muzyczne, które umożliwiały zapoznanie się z dziełami operowymi i symfonicznymi, uniwersyteckie koncerty z udziałem wybitnych solistów, spotkania popularnonaukowe z dziedziny teorii i historii muzyki oraz nawiązano ścisłą współpracę z Filharmonią Lubelską.

Na początku lat 60. XX wieku, po zmianie charakteru funkcjonowania zespołu, statut Chóru zyskał zatwierdzenie władz państwowych – Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego. Był to również okres, w którym nastąpił znaczący spadek liczby studentów zaangażowanych w działalność Chóru, co przyczyniło się do przekształcenia zespołu mieszanego w chór męski – stan ten trwał do roku akademickiego 1964/1965. Po ponownym rozszerzeniu składu, Chór śpiewał na powrót nie tylko na wewnętrznych uroczystościach, ale koncertował – głównie z programami kolędowymi – w kościołach Lublina i całej Polski. Uczestniczył również w środowiskowych przeglądach studenckich zespołów artystycznych. Na przełomie lat 60. i 70. zespół zaprezentował się aż 28 razy.

W latach 70. XX wieku rozpoczęła się era systematycznych występów na festiwalach i konkursach oraz wyjazdów zagranicznych (m.in. do Austrii, RFN, Włoch). Za sprawą relacji prasowych z kraju i zagranicy dowiadujemy się, że zespół cieszył się dużym uznaniem – doceniany był szczególnie rodzimy repertuar i wysoki poziom artystyczny, o czym świadczą również liczne nagrody i wyróżnienia. Aktywność Chóru nie została przerwana w okresie stanu wojennego, mimo represji ze strony władz komunistycznych. Dnia 9 lutego 1982 r. Zarząd Chóru zwrócił się do władz Uczelni z prośbą o wznowienie prób. Rok później zespół otrzymał nowy Statut z nazwą ustaloną na Chór Akademicki.

W ponad 100-letniej działalności zmieniała się nawa tej jednostki – od Chóru Akademickiego Uniwersytetu Lubelskiego, przez Stowarzyszenie “Chór Akademicki” Studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, od 1945 roku – Grupę Chóru „Bratniej Pomocy”,  Stowarzyszenie „Chór Akademicki” Studentów KUL w Lublinie (od 1948), Zrzeszenie „Chór Akademicki Studentów KUL w Lublinie” (od 1961), Chór Akademicki KUL (od 1983 r.). W ostatnim statucie uczelni z 2023 r. stosuje się określenie Chór Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

W ciągu kolejnych dekad swojej działalności Chór przeszedł wiele przemian personalnych i repertuarowych, jednak zachowywał wysokie standardy artystyczne. Członkowie to głównie studenci, absolwenci i pracownicy KUL, reprezentujący różne kierunki studiów. Regularne próby, warsztaty oraz udział w koncertach i festiwalach, od samego początku działalności zespołu, stanowiły okazję do zdobycia cennego doświadczenia scenicznego i równoczesnego wkładu w rozwój życia muzycznego Uniwersytetu. Na przestrzeni lat pracowali oni z wieloma dyrygentami, m.in.: Tadeusz Chyła (1945-1946), Edmund Jozajtis (1946-1949), Leszek Hofman (1949-1953), ks. Tadeusz Miazga (marzec-maj 1953), Krystyna Marszałkówna i Leszek Hofman (czerwiec-październik 1953), Czesław Domański (1953-1954), ks. Wiktor Prejzner (1954-1955), Marian Ochalski (1955-1966, p.o. w 1atach 1978-1979 oraz marzec-czerwiec 1987 r.), Zdzisław Janczuk (1966-1968), Mieczysław Pomorski (1968-1969), ks. Zdzisław Bernat (1969-1971), Kazimierz Górski (1971-1998), Grzegorz Pecka (p.o. 1997, pierwszy dyrygent od 1998 r. do chwili obecnej). Wykonywany przez Chór repertuar obejmuje muzykę światową od średniowiecza po współczesność. Wiodącym elementem jest jednak promowanie dzieł polskich kompozytorów, a także współczesne prawykonania i nagrania studyjne zapomnianych dzieł dawnych kompozytorów polskiej muzyki kościelnej.

Chór Akademicki KUL odgrywał i odgrywa istotną rolę w życiu kulturalnym Uniwersytetu oraz Lublina. Współpraca z innymi zespołami muzycznymi i instytucjami kultury pozwoliły na realizację ambitnych projektów muzycznych i wzbogacenie oferty kulturalnej Uniwersytetu oraz miasta. Bogaty repertuar oraz dorobek festiwalowy i koncertowy czyni go cenionym zespołem artystycznym nie tylko w kraju, ale również za granicą. Jego działalność to nie tylko pasja i zaangażowanie dyrygentów i członków, ale także istotny wkład w rozwój kultury muzycznej Polski. Tym samym Chór KUL w swojej ponad stuletniej historii, pozostał jednym z ważniejszych ambasadorów polskiej muzyki chóralnej oraz Uniwersytetu.

Bibliografia: Archiwum Uniwersyteckie KUL, „Bratnia Pomoc”, sygn. 277 IV,V. Sprawozdania 1930-1939; Bratnia Pomoc 1923-1939; Chór Akademicki nr 281; Chór Akademicki, Rzeczy do analizy i porządkowania; Chór Akademicki, Wycinki prasowe o działalności Chóru Akademickiego (1948-1952); programy koncertowe (1949-1966); Chór Akademicki, Wycinki prasowe, plakaty; Kancelaria Rektora. Chór Akademicki Studentów KUL 1945-95, Statut Stowarzyszenia “Chór Akademicki” Studentów K.U.L. w Lublinie; Sprawozdania Stowarzyszeń Akademickich (skoroszyt 263); Statut Chóru Akademickiego (112 C/III. 3.); A. Gładysz, Chór Akademicki KUL, [w:] Encyklopedia 100-lecia KUL, red. E. Gigilewicz, t. 1, Lublin 2018, s. 103-105; Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu, red. M. Rechowicz, Lublin 1969, s. 128, 251; Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 726-728.

Magdalena Chmiel