Kronika
2024 rok
9 grudnia
Ośrodek Badań nad Dziejami KUL wspólnie z Biblioteką Uniwersytecką KUL zorganizował IV Sympozjum „Nasz Założyciel – ks. Idzi Radziszewski” pt. „Katolicka uczelnia w socjalistycznej rzeczywistości pierwszych lat powojennych”, nawiązujące do 80. rocznicy reaktywacji KUL-u. O trudnych i wymagających hartu ducha tużpowojennych latach opowiedziało sześciu prelegentów: ks. prof. dr hab. Antoni Dębiński, dr hab. Ewa Rzeczkowska, dr hab. Edward Gigilewicz, dr Joanna Nastalska-Wiśnicka oraz dr Arkadiusz Adamczuk. Referat w zastępstwie nieobecnej dr Pauliny Byzdry-Kusz przedstawiła Pani Dyrektor Ośrodka, dr hab. Irena Wodzianowska. Poruszonymi na konferencji tematami były m.in. powojenne warunki w Lublinie, ówczesna sytuacja Biblioteki Uniwersyteckiej, baza lokalowa Uniwersytetu, możliwości zażywania wypoczynku przez studentów i pracowników, a także sprawa aresztowania i rehabilitacji ks. rektora Antoniego Słomkowskiego, zwanego odnowicielem KUL. W trakcie wydarzenia odbył się wernisaż wystawy przygotowanej przez Panią Kurator dr Joannę Nastalską-Wiśnicką pt. „Nowa rzeczywistość, nowe wyzwania: Katolicki Uniwersytet Lubelski w pierwszych latach po II wojnie światowej”.
29 listopada
Dr hab. Edward Gigilewicz otrzymał wyróżnienie w 32. Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej. Komisja Krajoznawcza Zarządu Głównego PTTK doceniła publikację Kościoły i kaplice na Wołyniu z obrazami Włodzimierza Sławosza Dębskiego, której współautorem jest dr Leon Popek.
20–21 listopada
Dr hab. Edward Gigilewicz wziął udział w panelu dyskusyjnym „Wołyń po osiemdziesięciu latach”, zorganizowanym w ramach Pomorskiego Kongresu Pamięci Narodowej, który odbył się w Centrum Wystawienniczo-Kongresowym AMBEREXPO w Gdańsku.
13–15 listopada
Dr hab. Edward Gigilewicz uczestniczył w międzynarodowej konferencji „Data and Language: Perspectives on Research in Digital Editions of Historical Sources”, zorganizowanej na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie wygłosił referat „The Methodology of Editing Historical Narrative Sources from the 20th Century in the Era of 21st Century Editing Tools. Using the Example of the Source Edition Documents of the Volhynian Massacre [Metodyka edycji historycznych źródeł narracyjnych z XX wieku w dobie narzędzi edytorskich XXI wieku. Na przykładzie edycji źródłowej Dokumenty zbrodni wołyńskiej].
17–18 października
Dr Paulina Byzdra-Kusz uczestniczyła w VIII konferencji naukowej „Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie. Losy rodzin i siedzib ziemiańskich z perspektywy roku 1944”. W pięknych przestrzeniach kozłowieckiego pałacu, w 80. rocznicę aresztowania przez władzę ludową późniejszego wykładowcy KUL-u, wygłosiła referat pt. „Pogodny Pan z bródką. Więzienne losy hr. Stanisława Łosia z Niemiec”.
Fot. Jan Sasor
10–11 października
W ramach ogólnopolskiej konferencji naukowej pt. „Arystokracja i ziemiaństwo w II Rzeczypospolitej oraz wobec wyzwań II wojny światowej”, która odbyła się na Zamku w Łańcucie dr Paulina Byzdra-Kusz zaprezentowała referat pt. „Ziemianin w meandrach polityki Drugiej Rzeczypospolitej. Kariera dyplomatyczna hr. Stanisława Łosia”. Wydarzenie zorganizował Instytut Pamięci Narodowej oddział w Rzeszowie we współpracy z Muzeum Zamkiem w Łańcucie oraz Towarzystwem Przyjaciół Nauk im. K.M. Osińskiego w Przemyślu.
Fot. IPN Oddział w Rzeszowie
wrzesień
Jako trzeci tom w ramach Serii „Prace Ośrodka Badań nad Dziejami KUL” ukazała się książka autorstwa całego Zespołu Ośrodka pt. Katalog czasopism Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II 1918–2018 (Lublin 2023).
11 września
Wydawnictwo KUL zgłosiło książkę dr Pauliny Byzdry-Kusz Stanisław Łoś (1890–1975). Życie i działalność akademicka w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (Lublin 2023) do 12 edycji Nagrody im. Jana Jędrzejewicza dla najlepszej książki poświęconej historii nauki i techniki.
17 lipca
Dr hab. Edward Gigilewicz uczestniczył w promocji drugiego tomu publikacji Dokumenty zbrodni wołyńskiej (oprac. E. Gigilewicz, L. Popek, P. Sokołowski, T. Zych, Warszawa–Lublin–Tarnobrzeg 2024). Wydarzenie odbyło się w Muzeum–Zamku Tarnowskich w Tarnobrzegu, gdzie zdeponowane zostało tzw. Archiwum Szumskiej, z którego pochodzą wydane materiały źródłowe.
12 lipca
Z inicjatywy Muzeum Pamięci Ofiar Rzezi Wołyńskiej w Chełmie, w ramach obchodów 81. rocznicy Rzezi Wołyńskiej, odbył się panel dyskusyjny, w którym uczestniczył dr hab. Edward Gigilewicz. Głównym przedmiotem panelu były następujące publikacje Pana Profesora: Dokumenty zbrodni wołyńskiej (t. 1–2, oprac. E. Gigilewicz, L. Popek, P. Sokołowski, T. Zych, Warszawa–Lublin–Tarnobrzeg 2023–2024) oraz Kościoły i kaplice na Wołyniu z obrazami Włodzimierza Sławosza Dębskiego (Lublin–Warszawa 2023, we współautorstwie z L. Popkiem).
17 kwietnia
Zespół Ośrodka gościł we Włocławku u darczyńcy Ośrodka Badań nad Dziejami KUL oraz Muzeum KUL, pani dr Grażyny Kapuścińskiej, wnuczki siostry Ks. Rektora Idziego Radziszewskiego, Elżbiety Kajrunajtis. Państwo Kapuścińscy otrzymali od nas katalog wystawy organizowanej wspólnie z Muzeum KUL (czerwiec 2022 - luty 2023) poświęconej ks. Idziemu Radziszewskiego, gdzie eksponowane były również dary Państwa. Także przy tej wizycie zostaliśmy obdarowani pamiątkami rodzinnymi.
16–17 kwietnia
Zespół Ośrodka odbył wizytę studyjną w Bibliotece Seminarium Duchownego, Archiwum Diecezjalnym i Muzeum Diecezjalnym we Włocławku, gdzie zapoznał się z całością spuścizny ks. Józefa Kruszyńskiego, rektora KUL-u w latach 1925–1933. Wyjazd ten miał ścisły związek z realizacją projektu badawczego NPRH „Edycja źródłowa Wspomnień i Dziennika z lat 1939–1945 ks. prof. Józefa Kruszyńskiego” (NPRH/DN/SP/0147/2023/12). Podczas spotkania z władzami Biblioteki i Seminarium doszło do podpisania umowy między Rektorem Seminarium ks. prof. Ireneuszem Świątkiem a Panią Dyrektor Ośrodka dr hab. Ireną Wodzianowską o wypożyczenie materiałów archiwalnych ks. Józefa Kruszyńskiego.
11 kwietnia
Publikacja dr hab. Edwarda Gigilewicza Kościoły i kaplice na Wołyniu z obrazami Włodzimierza Sławosza Dębskiego, której współautorem jest dr Leon Popek, otrzymała Nagrodę FENIKS 2024 w kategorii „Edytorstwo – Album”.
20 marca
Dr hab. Edward Gigilewicz otrzymał nagrody w konkursie Sygnety Wydawnictwa IPN 2024: w kategorii „Wydawnictwo albumowe” oraz „Najlepsza Książka Roku 2023” za publikację Kościoły i kaplice na Wołyniu z obrazami Włodzimierza Sławosza Dębskiego (we współautorstwie z drem Leonem Popkiem) oraz wyróżnienie w kategorii „Wydawnictwa źródłowe” za współautorstwo publikacji Dokumenty zbrodni wołyńskiej, t.1 (Warszawa–Lublin–Tarnobrzeg 2023).
22 lutego
Staraniem Ośrodka zorganizowano III Sympozjum z cyklu „Nasz Założyciel – Ks. Idzi Radziszewski”: „Ks. Idzi Radziszewski. Przyjaciele i kontynuatorzy”, na którym referaty przedstawiło siedmiu zaproszonych prelegentów. Pierwszą sesję otworzył pracownik Ośrodka, dr Grzegorz Misiura, który mówił o trudnej drodze KUL-u do uzyskania pełni praw akademickich. Następnie s. dr Gabriela Wistuba OP przybliżyła słuchaczom wciąż nieznaną i niedocenianą postać drugiego rektora KUL-u, Sługi Bożego o. Jacka Woronieckiego OP. Ks. prof. dr hab. Antoni Dębiński wygłosił zaś referat na temat miesięcznika „Prąd”, należącego do SKMA „Odrodzenie”. Periodyk odegrał ogromną rolę w życiu społecznym kraju, a choć formalnie nie był organem Uniwersytetu, to jednak niezaprzeczalnie kojarzono go z naszą uczelnią. Ostatnim referatem w pierwszej sesji było wystąpienie Dyrektor Ośrodka, dr hab. Ireny Wodzianowskiej „KUL w świetle wspomnień ks. prof. Józefa Kruszyńskiego”. Obrady wznowiono w drugiej sesji referatem ks. prof. dr hab. Krzysztofa Kauchy na temat bliskiego pierwszemu Rektorowi ks. Piotra Kremera. Następnie mgr Jadwiga Jagoda Jaźwierska przypomniała postać pierwszej bibliotekarki KUL-u, Emilii Szeligi-Szeligowskiej, która wraz z synem Jerzym pomagała księdzu Rektorowi w budowaniu wielkiego dzieła katolickiego uniwersytetu. Na zakończenie konferencji dr hab. Edward Gigilewicz opowiedział o zmaganiach sportowych studentów KUL w dwudziestoleciu międzywojennym w ramach Akademickiego Związku Sportowego.
20 lutego
Ośrodek Badań nad Dziejami KUL otrzymał grant w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (moduł „Dziedzictwo narodowe”, NPRH/DN/SP/0147/2023/12, kierownik – dr hab. Irena Wodzianowska). Celem projektu jest przygotowanie edycji źródłowej zachowanych w rękopisie „Wspomnień” i „Dziennika” z lat 1939–1945 autorstwa ks. prof. Józefa Kruszyńskiego (1877–1953). Autor, związany z Uniwersytetem Lubelskim od 1923 roku, był rektorem naszej uczelni w latach 1925–1933. W trakcie okupacji hitlerowskiej więziony na Zamku Lubelskim, a po zwolnieniu, w związku z internowaniem biskupa M. Fulmana, od 20 listopada 1940 r. do 24 września 1945 r. sprawował urząd wikariusza generalnego diecezji lubelskiej. Obszerne notatki, liczące kilka tysięcy kart, stanowią komplementarny obraz rzeczywistości okupacyjnej zarówno miasta, jak i całej diecezji lubelskiej. Ze względu na osobę Autora, jego szerokie kontakty i udział w życiu niepodległościowym, zapiski stanowią niezwykle cenne i rzetelne źródło historyczne, a ponadto odznaczają się wysokim poziomem literackim. Duchowny pisał je z myślą uwiecznienia ważnych wydarzeń oraz udostępnienia swej relacji kolejnym pokoleniom.
Zespół badawczy stanowią wszyscy pracownicy Ośrodka Badań nad Dziejami KUL, przedstawicielka Biblioteki Seminarium Duchownego we Włocławku, s. mgr Bernadeta Żabierek oraz reprezentant młodej kadry naukowej – mgr Paweł Dziwisz. W wyniku realizacji projektu powstanie sześciotomowe wydawnictwo źródłowe, internetowa baza danych o charakterze indeksowo-słownikowym, audiobook z najciekawszymi wyjątkami z dziennika oraz aplikacja na telefon: „Śladami ks. Józefa Kruszyńskiego po Lubelszczyźnie czasów wojny”.
7 lutego
Ukazała się książka pracownicy Ośrodka, dr Pauliny Byzdry-Kusz pt. Stanisław Łoś (1890-1974): życie i działalność akademicka w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (Lublin 2023) jako druga pozycja w ramach Serii „Prace Ośrodka Badań nad Dziejami KUL”.
2023 rok
23 listopada
Dr Paulina Byzdra-Kusz na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej "Wspólnoty ludzkie. Dzieje - zjawiska - problemy", zorganizowanej przez Uniwersytet w Siedlcach i Polskie Towarzystwo Historyczne oddział w Siedlcach, wygłosiła referat pt. "Losy ziemiaństwa polskiego po 1945 r. na przykładzie rodziny Łosiów z majątku Niemce na Lubelszczyźnie". W wypowiedzi zaakcentowano pomoc, jaką Katolicki Uniwersytet Lubelski otoczył byłych ziemian tuż po drugiej wojnie światowej oraz zasługi tej warstwy wobec uczelni.
Fot. Uniwersytet w Siedlcach
fot. Katarzyna Muszyńska
23-24 października
Dr hab. Edward Gigilewicz uczestniczył w konferencji naukowej: Straty Kościoła katolickiego w Polsce w latach wojny i okupacji (1939-1945), zorganizowanej przez Uniwersytet Rzeszowski we współpracy z Ośrodkiem ABMK KUL oraz Instytutem Teologicznym im. św. abpa Józefa Bilczewskiego we Lwowie. Konferencja została przeprowadzona w następujących sekcjach tematycznych: 1. Archiwa, biblioteki, muzea; 2. Kościoły, kaplice, klasztory i ich wyposażenie; 3. Pogranicza i Kresy; 4. Duchowieństwo i zakony – straty osobowe i kulturowe; 5. Diecezje, parafie i instytucje Kościoła katolickiego. Pracownik naszego ośrodka wygłosił, w ramach sekcji 3, referat pt.: Prace Komitetu Ziem Wschodnich w zakresie rejestrowania strat ludnościowych spowodowanych rzezią wołyńską – w świetle edycji źródłowej „Dokumenty zbrodni wołyńskiej”.
18 lipca
W Muzeum-Zamku Tarnowskich w Tarnobrzegu odbyła się konferencja związana z promocją edycji źródłowej pt. Dokumenty zbrodni wołyńskiej, tom 1 (oprac. Edward Gigilewicz, Leon Popek, Paweł Sokołowski, Tadeusz Zych), wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej oraz Muzeum-Zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu.
Podczas tego spotkania Edward Gigilewicz wygłosił referat pt. Dokumenty zbrodni wołyńskiej - z warsztatu edytora.
15 czerwca
W lubelskim Oddziale Instytutu Pamięci Narodowej odbyła się konferencja naukowa "Problemy archiwistyki i edytorstwa źródeł historycznych XX wieku", współorganizowana przez IPN i Archiwum Państwowe w Lublinie. Ośrodek reprezentowało dwoje jego pracowników. Dr Grzegorz Misiura wygłosił referat "Dokumentacja aktowa w spuściźnie archiwalnej księdza prof. Tadeusza Stycznia SDS (1931-2010)", a następnie dr Paulina Byzdra-Kusz przedstawiła opracowywane przez siebie źródło w referacie "Dzienniczek 1939-1945 Marty Łosiowej jako źródło do wojennej historii Lublina i okolic".
17-18 maja
Dr Edward Gigilewicz uczestniczył w konferencji naukowej: "Od informacji do inspiracji. Słowniki biograficzne uczonych i studentów w nauce i historiografii”, zorganizowanej przez Polską Akademię Umiejętności, Instytut Historii PAN oraz Towarzystwo Badaczy i Miłośników Historii XIX wieku.
Podczas obrad, jakie miały miejsce w siedzibie Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, wygłosił referat pt.: Rodzaje i struktury wewnętrzne haseł biograficznych w "Encyklopedii 100-lecia KUL”.
Podczas Kongresu odebrał także nagrodę im. Adama Heymowskiego, za pracę pt. Heraldyka episkopatu polskiego w czasach PRL, Wydawnictwo KUL, Lublin 2022.
Ta prestiżowa nagroda przyznawana jest przez Polskie Towarzystwo Heraldyczne za najlepsze prace z zakresu heraldyki, genealogii i nauk pokrewnych.
18 kwietnia
Dr Edward Gigilewicz uczestniczył w Konferencji naukowej: "100-lecie sportu akademickiego w Lublinie – historia, współczesność, przyszłość", jako odbyła się w Auli Biotechnologii KUL w Lublinie i wygłosił referat pt."Jak KUL-owcy grali w piłkę nożną (w świetle Kroniki AZS z lat 1922-1924)".
14 lutego
Dr Paulina Byzdra-Kusz wygłosiła referat pt. "The idea of a federation of Poland and Ukraine in the light of a correspondence of the Greek Catholic priest prelate Tyt Vojnarovsky with the Polish diplomat Jan Stanisław Łoś" na sympozjum podyplomowym organizowanym przez Katolicki Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wiedeńskiego.
Fot. ©ktf4ukraine/Olha Uhryn
19 stycznia
Na zebraniu naukowym lubelskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, które odbyło się 19 stycznia br. w gmachu Wydziału Historii i Archeologii UMCS dr Edward Gigilewicz wygłosił referat pt.: Metoda ikonologiczna w interpretacji herbów biskupich. Uwagi metodologiczne do książki: "Heraldyka episkopatu polskiego w czasach PRL".
2022 rok
8 grudnia
W grudniu bieżącego roku przypada 100 rocznica istnienia Towarzystwa Przyjaciół KUL. Główne uroczystości jubileuszowe, jakie odbyły się 8 grudnia, zgromadziły władze Uniwersytetu oraz licznych gości honorowych. Przybyli również przedstawiciele sześciu wciąż działających oddziałów terenowych, a także dawni i aktualni pracownicy Biura Zarządu.
Podczas uroczystości zasłużonym osobom i instytucjom wręczono jubileuszowe dyplomy. Jeden z nich trafił do Ośrodka Badań nad Dziejami KUL. Dyplom w imieniu Pani Dyrektor dr hab. Ireny Wodzianowskiej, odebrał Edward Gigilewicz, Wygłosił on także krótki wykład poświęcony historii tego Zasłużonego Stowarzyszenia. Zauważył m.in. że zgodnie ze Statutem przyjętym w 1934 roku, Towarzystwo miało realizować 3 podstawowe zadania: 1) szerzenie idei katolickich szkół wyższych; 2) pomoc Uniwersytetowi przez organizowanie odczytów, koncertów, wydawanie czasopism, książek; 3) kwestowanie na potrzeby Uczelni. Następnie wykazał, że TP KUL określone cele skutecznie potrafiło realizować przez wszystkie lata swojego istnienia, umiejętnie dostosowując się do zmieniających się warunków ekonomicznych i kontekstów społeczno-politycznych. W konsekwencji przed wojną skupiło się na pozyskiwaniu członków instytucjonalnych (jak np. słynna fabryka ołówków z Pruszkowa). W czasach PRL-u, mimo licznych trudności ze strony władz państwowych i lokalnych, rozwijało działalność oddziałów terenowych. Ponadto w tym czasie, wobec likwidacji licznych organizacji i stowarzyszeń religijnych, podejmowało liczne działania charakterystyczne dla bractw religijnych. Natomiast współcześnie swój mecenat wobec Uczelni realizuje przez wspieranie wielu ważnych inicjatyw wydawniczych, jak np. 2-tomowa Encyklopedia 100-lecia KUL, organizowanie wydarzeń kulturalnych (KULowskie spotkania literackie, Opus Magnum – KULowskie wieczory z muzyką), a zwłaszcza prowadzenie programów stypendialnych dla młodzieży akademickiej (m.in.: „Startuj z TP KUL”, „Działaj z TP KUL”).
Ten ostatni kierunek działalności został dostrzeżony przez kapitułę nagrody: „Lubelski Akant Przedsiębiorczości”, która podczas IX Gali Sukcesu, jak odbyła się 9 grudnia br. uhonorowała TP KUL nagrodą specjalną za całokształt działalności.
14 września
Odbyła się konferencja "Prymas Wyszyński a Lublin i diecezja lubelska", w której uczestniczył zespół Ośrodka. Spotkanie obfite w interesujące treści wzbogacił swoim wystąpieniem pt. "Prymas Wyszyński a Encyklopedia katolicka" dr Edward Gigilewicz, pracownik naszej jednostki a także p.o. naczelnika Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Lublinie.
22 sierpnia
22 sierpnia br. Radio Lublin wyemitowało reportaż Moniki Malec pt. „Święty Idzi wszystko widzi”, realizowany we współpracy z kierownikiem Ośrodka dr hab. I. Wodzianowską. Reportaż poświęcony jest postaci Założyciela naszej uczelni – ks. Idziego Benedykta Radziszewskiego. Przedstawia zarówno sylwetkę Rektora jak i wystawę poświęconą Twórcy KUL, którą można oglądać jeszcze w Muzeum Uniwersyteckim (https://muzeum.kul.pl) do 7 października.
Zapraszamy do wysłuchania:
https://radio.lublin.pl/2022/08/22-08-2022-monika-malec-swiety-idzi-wszystko-widzi/
1 lipca
Wakacyjne wyjazdy sprzyjają odwiedzinom, także profesorów KUL na emeryturze. 1 lipca Paulina Byzdra-Kusz złożyła wizytę Ojcu Profesorowi Stanisławowi Celestynowi Napiórkowskiemu, mieszkającemu od 2013 r. w Infirmerii klasztoru Braci Mniejszych Konwentualnych (Ojców Franciszkanów) w Niepokalanowie. Ojciec z dumą podkreślał dużą liczebność braci w swym klasztorze i wspominał budowę bazyliki w latach 1948–1954, w której – w początkowej fazie – uczestniczył jeszcze jako młodzieniec. Pracownica Ośrodka miała okazję zobaczyć nie tylko bazylikę i kaplicę adoracji Najświętszego Sakramentu wraz z przepiękną figurą Matki Boskiej, ale także wnętrze drewnianego kościółka z 1927 r., gdzie msze sprawował i miał swą celę św. Maksymilian Kolbe. Odwiedziny zakończył miły poczęstunek w pokoju gościnnym i przekazanie sobie wzajemnych upominków.
29 czerwca
Odbyła na KUL konferencja pt. Misja i rola współczesnego uniwersytetu w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego, organizowana przez Uczelniany Samorząd Uniwersytecki z kilkoma partnerami. Wśród prelegentów była również kierownik Ośrodka, dr hab. Irena Wodzianowska. W panelu „Autorytety moralne drogowskazem dla młodych” I. Wodzianowska przedstawiła myśl ks. Idziego Radziszewskiego.
23 czerwca
23 czerwca br. odbyło się drugie Sympozjum ku pamięci założyciela KUL-u, ks. Idziego Radziszewskiego. W tym roku pracownicy OBnD KUL zaprosili do tego przedsięwzięcia Komisję Historyczną Wydziału Historyczno-Filologicznego Towarzystwa Naukowego KUL i podjęli rozważania dotyczące nie tylko Pierwszego Rektora KUL-u, lecz także jego dzieła. Tematy referatów dotyczyły więc początków Uniwersytetu oraz dziejów Towarzystwa Przyjaciół KUL – instytucji będącej zamysłem ks. Radziszewskiego, która została utworzona już za kadencji o. rektora Jacka Woronieckiego. Sympozjum otworzył Jego Magnificencja ks. Rektor Mirosław Kalinowski, podkreślając wagę postaci Założyciela i korzeni Uniwersytetu. Następnie prezes Towarzystwa Naukowego KUL, ks. prof. Augustyn Eckmann, uzupełnił te słowa refleksją, że tak samo jak chwila obecna i przyszłość, istotna jest przeszłość, którą badamy. W epokę narodzin KUL-u przeniosła nas Kierownik Ośrodka, dr hab. Irena Wodzianowska, moderator pierwszej sesji, po czym oddała głos dr. Edwardowi Gigilewiczowi, który dowiódł, że w godle KUL-u znajduje się motyw Najświętszego Serca Pana Jezusa. Z interesującego referatu pt. Godło KUL – motyw Serca Jezusowego w heraldyce i emblematyce kościelnej, opatrzonego licznymi przykładami ikonograficznymi, mogliśmy dowiedzieć się o historii tegoż motywu i jego egzemplifikacji w naszym uczelnianym atrybucie. Następnie dr hab. Ewa Ziółek wygłosiła referat pt. Nagroda im. ks. Idziego Radziszewskiego. To wyróżnienie, przyznawane od prawie pół wieku, jest realnym przykładem pamięci o Pierwszym Rektorze wśród kulowskiej społeczności. Po przerwie kawowej, na rozpoczęcie drugiej sesji, dr Grzegorz Misiura opowiedział o bliskich współpracownikach ks. Idziego Radziszewskiego w ujęciu prozopograficznym. Następnie na temat Towarzystwa Przyjaciół KUL, w największej mierze za granicą i w świetle katolickiej nauki społecznej, mówił ks. dr Filip Krauze, dyrektor tej jednostki. Jako ostatnia wystąpiła dr Paulina Byzdra-Kusz z referatem pt. Działalność TP KUL w kraju, przedstawiając dzieło krajowych ośrodków Towarzystwa, z których jako przykłady wybrała Warszawę i Lublin. Oba ostatnie referaty zamykała refleksja o potrzebie badania historii tej stuletniej organizacji wspomagającej KUL. Po zakończeniu drugiej sesji nastąpiła ciekawa dyskusja, w której skupiono się na przyczynach zamykania oddziałów TP KUL. Sympozjum interesująco podsumował dr Edward Gigilewicz, moderator sesji popołudniowej.
9 czerwca
Z okazji 35. rocznicy wizyty papieża Jana Pawła II w Lublinie - mieście w którym prowadził działalność naukową przed wyborem na Stolicę Piotrową - ukazał się tekst dr. Edwarda Gigilewicza opowiadającego o tamtych wydarzeniach.
35. rocznica wizyty Jana Pawła II w Lublinie
8 czerwca
W Muzeum KUL odbył się wernisaż pt. Karol Jaroszyński (1878-1929). „Uważam za obowiązek umożliwić narodowi polskiemu założenie uniwersytetu katolickiego”. Ekspozycja poświęcona została współzałożycielowi naszego uniwersytetu – Karolowi Jaroszyńskiemu. Finansista i filantrop pochodził z polskiej rodziny szlacheckiej, zamieszkałej na Podolu. Urodził się w Kijowie, a dorastał w rodzinnym majątku w Babinie. Posiadał rozległe dobra, był właścicielem lub współwłaścicielem kilkudziesięciu cukrowni i kilkunastu banków, kilku fabryk przemysłu metalowego i maszynowego, szeregu kopalni, stalowni, towarzystw żeglugowych na Dnieprze, kolejowych, naftowych itp.
Karol Jaroszyński hojnie wspierał działalność organizacji oświatowych oraz filantropijnych. Wśród wielu aktywności na tym polu należy podkreślić zakup i wyposażenie bursy dla polskich studentów – dom studencki „Zgoda” w Petersburgu. „Zgoda” wkrótce po otwarciu stała się miejscem spotkań wielu organizacji polonijnych. Jaroszyński był też głównym, obok Franciszka Skąpskiego, fundatorem Uniwersytetu w Lublinie. W lutym 1918 roku obaj fundatorzy weszli w skład Komitetu Organizacyjnego Uniwersytetu Katolickiego. K. Jaroszyński zobowiązał się przez rok wesprzeć materialnie młodą uczelnię oraz sfinansować budowę biblioteki i miasteczka akademickiego. Pomimo utraty znacznej części majątku wskutek przewrotu bolszewickiego, wspierał uniwersytet do końca życia. Na wystawie zaprezentowano unikatowe dokumenty, listy i zdjęcia pochodzące ze zbiorów rodzinnych oraz Archiwum Uniwersyteckiego KUL. Wystawa będzie otwarta dla zwiedzających do 7 października 2022.
Inauguracji ekspozycji towarzyszyła także prezentacja książki autorstwa ks. prof. Antoniego Dębińskiego oraz prof. Magdaleny Pyter pt. „Karol Jaroszyński. Atawistycznie obciążony wielkim hazardem życiowym”. Jak podkreślił w swym wystąpieniu dyrektor Instytutu De Republika, dr hab. Bogumił Szmulik, Karol Jaroszyński „należał do szczególnego pokolenia, które miało nie tylko ułożony i jasny system wartości, ale także było obdarzone misją odbudowy Rzeczypospolitej”.
3 czerwca 2022 – 23 marca 2023
W piątek 3 czerwca 2022 r. o 17:00 w Muzeum KUL odbył się wernisaż eskpozycji „Prawda w Miłości. Dzieło ks. Idziego Radziszewskiego”, zorganizowanej we współpracy Ośrodka Badań nad Dziejami KUL, Towarzystwa Przyjaciół KUL oraz Muzeum KUL. Wystawę uroczyście otworzyła Siostra Rektor dr hab. Beata Zarzycka, prof. KUL, wskazując na ogromne znaczenie postaci Pierwszego Rektora naszej Uczelni oraz jego nieustannie rozwijające się dzieło. Następnie słowo zabrał Dyrektor Muzeum KUL, dr Krzysztof Przylicki przedstawiając krótko koncepcję ekspozycji. Wystawa podzielona jest na dwie części: oryginalne dokumenty, fotografie i pamiątki związane z postacią Pierwszego Rektora oraz początków Uniwersytetu umieszczone są w Muzeum, natomiast na pierwszym piętrze Gmachu Głównego obok Auli im. Kard. Wyszyńskiego wyeksponowane są eksponaty przedstawiające 100-letnie funkcjonowanie TP KUL. Zgromadzeni na miejscu Goście wysłuchali także listu od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Piotra Glińskiego. Na
koniec głos zabrali kuratorzy wystawy, Pani Kierownik naszego Ośrodka, dr hab. Irena Wodzianowska oraz Dyrektor Zarządu Głównego TP KUL, ks. dr Filip Krauze. Pani Profesor krótko przypomniała, jak ważną dla Lublina postacią był ks. Idzi Radziszewski, a wyeksponowanie jego osoby w stulecie śmierci, a przy tym w miesiącu czerwcu, w którym szczególnym nabożeństwem wiernych otoczone jest Serce Jezusowe, tak czczone przez Pierwszego Rektora, ma szczególne znaczenie. Podkreślony także został wkład, jaki w prace nad ekspozycją włożyli pracownicy Muzeum, Biblioteki Uniwersyteckiej, Archiwum oraz Akademii Nowoczesnych Mediów, a w szczególności dyrektor Anna Kowalczyk. O 17:45 obecni na wernisażu goście przenieśli się do Gmachu Głównego, by przy poczęstunku zorganizowanym przez TP KUL zagłębić się w historię tej instytucji.
Serdecznie zapraszamy do zwiedzania wystawy. Wejście na ekspozycję jest nieodpłatne.
22 lutego
Ośrodek Badań nad Dziejami KUL zaprasza Państwa na wystawę poświęconą osobie ks. Idziego Radziszewskiego. Jest to jeden z wielu projektów, które towarzyszą uczczeniu 100-lecia śmierci Założyciela i pierwszego Rektora KUL. Z cenną inicjatywą organizacji wystawy poświęconej ks. Idziemu Radziszewskiemu wystąpiło Muzeum KUL, a tekst przewodni opracowała Kierownik Ośrodka, dr hab. Irena Wodzianowska. Na wystawie wyeksponowano przede wszystkim przedmioty należące do ks. Idziego Radziszewskiego z zasobów Muzeum KUL, m.in. obrus i łyżeczka z Jego monogramami przekazane przez Ośrodek do Muzeum oraz pasy i brewiarz, z których korzystał.
Wystawę można obejrzeć na I piętrze holu Gmachu Głównego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
22 stycznia - 22 lutego
Dzień 1 (22 stycznia)
2021 rok
25 listopada
Kierownik Ośrodka dr hab. Irena Wodzianowska oraz przewodniczący jego Rady Naukowej prof. Tomasz Nowicki odwiedzili we Włocławku rodzinę Założyciela i pierwszego Rektora KUL – ks. Idziego Radziszewskiego. Pani Grażyna Kapuścińska, wnuczka Jego młodszej siostry, Elżbiety Kajrunaitys, podzieliła się z nami przekazami rodzinnymi o ks. Idzim, a także podarowała Uniwersytetowi Jego rzeczy osobiste. Obrus i łyżeczka z monogramami Rektora już zostały przekazane Muzeum KUL. Poniżej prezentujemy część pozyskanych zdjęć i zapraszamy do śledzenia naszej strony internetowej, na której wkrótce ukaże się wywiad z panią Kapuścińską.
Zdjęcia:
Zdjęcie Elżbiety Radziszewskiej
Ks. Idzi Radziszewski z kolegami
21 października
W Galerii Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie odbyła się promocja książki Wizjoner i realista. O Idzim Radziszewskim – twórcy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego autorstwa prof. Magdaleny Pyter i ks. prof. Antoniego Dębińskiego.
Zapraszamy do obejrzenia relacji z promocji:
https://www.youtube.com/watch?v=eP3qod07v_0
15-17 września
W dniach 15-17 września pracownicy Ośrodka – dr P. Byzdra-Kusz, dr E. Gigilewicz, dr hab. I. Wodzianowska, wzięli udział w konferencji pt. „Arystokracja i ziemiaństwo wobec odzyskania niepodległości i budowy zrębów II Rzeczypospolitej (do 1921 r.)", zorganizowanej w Muzeum-Zamku w Łańcucie przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie.
Program konferencji:
10 czerwca
OBnD KUL wspólnie z Katedrą Historii Kościoła zorganizował sympozjum "Ks. Idzi Radziszewski - nasz Założyciel w 150-lecie urodzin". Zaproszeni przez nas goście wygłosili referaty przybliżające osobę i działalność ks. Rektora Idziego Radziszewskiego w środowisku piotrogrodzkim, włocławskim i lubelskim. Uczestników wydarzenia w tematykę wprowadził dr hab. Mieczysław Ryba, nakreślając źródła tożsamości naszej Almae Matris. Następnie Pani Kierownik Ośrodka, dr hab. Irena Wodzianowska omówiła społeczną działalność ks. Radziszewskiego w Petersburgu, a ks. lic. Kajetan Jakubowski - Jego naukową działalność we Włocławku. Postać naszego Założyciela jako Czciciela Serca Jezusowego przedstawił ks. dr hab. Włodzimierz Bielak, zaś prof. Adama Biela wygłosił referat "Ks. Idzi Radziszewski - charyzmatyczny psycholog". W trakcie obrad zaprezentowano także prezentację multimedialną o postaci Rektora-Założyciela stworzoną przy współpracy Biblioteki Uniwersyteckiej KUL.
12 maja
W dniu 12 maja minęło 75 lat odkąd sakrę biskupią na Jasnej Górze przyjął ks. Stefan Wyszyński. Na tej uroczystości byli obecni również studenci Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Biskup lubelski Stefan Wyszyński z młodzieżą akademicką, Jasna Góra, 12 V 1946 r. (R. Łatka, B. Mackiewicz, ks. D. Zamiatała, Kardynał Stefan Wyszyński 1901-1981, Warszawa 2019, s. 133)
Nowy ordynariusz lubelski swój ingres do katedry odbył kilkanaście dni później, 26 maja. Z racji pełnionego urzędu stał się jednocześnie Wielkim Kanclerzem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Zanim udał się do katedry, najpierw przybył z wizytą na Uczelnię.
Spotkanie z przedstawicielami uniwersytetów lubelskich w bramie KUL, w dniu ingresu bp. Stefana Wyszyńskiego, 26 V 1946 r. (tamże, s. 142)
Kilka dni później gościł w akademiku na Poczekajce.
Biskup Stefan Wyszyński wśród wykładowców Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w domu akademickim na Poczekajce. Od lewej: ks. Antoni Słomkowski (rektor; siedzi tyłem), ks. Józef Pastuszka (dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych), prof. Stanisław Łoś, bp Stefan Wyszyński, prof. Zdzisław Papierkowski (prorektor), NN, prof. Ignacy Czuma (prodziekan Wydziału Nauk Humanistycznych), NN, ks. Franciszek Trochonowicz (dyrektor Caritas), Lublin, 30 V 1946 r. (tamże, s. 142)
Z okazji rocznicy tych wydarzeń zapraszamy do lektury artykułów autorstwa dr. Grzegorza Misiury, poruszających mało znane fakty z życia przyszłego Prymasa. Urodził się on w rodzinie parafialnego organisty – jego ojciec Stanisław pracował w kościołach na Mazowszu.
Stefan Wyszyński z ojcem, Zuzela, 1906 r. (tamże, s. 65)
Nowy biskup lubelski jak mało kto znał więc i rozumiał potrzeby pracowników kościelnych, w tym szczególnie bliskich mu organistów. Dlatego też bywał na ich corocznych zjazdach diecezjalnych oraz stale interesował się prowadzonymi przez nich działaniami. Szczególny wyraz znalazło to m.in. w nowych przepisach dotyczących uposażenia służby kościelnej w diecezji lubelskiej, wydanych w 1947 roku. Zarządzenie to obowiązywało przez następne dziesięciolecia, aż do nowych przepisów z 1982 roku. Całość relacji z organistami w diecezji za czasów jego posługi biskupiej omawia kolejny tekst.
30 marca
Zainaugurowaliśmy wydawanie serii pt.: Prace Ośrodka Badań nad Dziejami KUL. W ramach serii będą ukazywać się dzieła dotyczące różnych aspektów historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Będą to nie tylko monografie dotyczące dziejów Uczelni, ale także edycje prac już gotowych, lecz dotychczas niepublikowanych, edycje materiałów źródłowych z bogatego zasobu Biblioteki Uniwersyteckiej KUL oraz Archiwum KUL, inwentarze spuścizn po pracownikach naukowych Naszej Uczelni, a także albumy fotograficzne i inne źródła o charakterze ikonograficznym.
2020 rok
9 listopada
W dniach 5–6 listopada odbyła się XXX Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Religie w Ukrainie” zorganizowana przez Instytut Religioznawstwa – filię Muzeum Historii Religii we Lwowie, oddziały Narodowej Akademii Nauk Ukrainy oraz Ukraiński Uniwersytet Katolicki. Ze względu na pandemię koronawirusa formuła konferencji, która miała odbyć się, jak co roku, w maju we Lwowie, została zmieniona. Pracownicy Ośrodka aktywnie uczestniczyli w wydarzeniu w sieci. Pani Kierownik dr hab. Irena Wodzianowska wygłosiła po ukraińsku referat „Studia nad historią Kościoła greckokatolickiego prowadzone na KUL w dwudziestoleciu międzywojennym” („Дослідження історії Греко-католицької Церкви в Люблінському Kатолицькому Університеті в міжвоєнний період”), dr Paulina Byzdra-Kusz zaprezentowała temat „Kontakty polskiego dyplomaty Jana Stanisława Łosia z hierarchami Kościoła greckokatolickiego”, natomiast dr Grzegorz Misiura przedstawił referat pt. "Wyznania chrześcijańskie w badaniach historyków Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego".
3 listopada
Do zespołu Ośrodka dołączył dr Edward Gigilewicz.
29 października
Zespół Ośrodka złożył wniosek grantowy w konkursie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki pt. Przewodnik po zasobach archiwalnych i bibliotecznych na temat dziejów KUL w formie otwartej bazy danych on-line.
28 października
W TVP3 Lublin zaprezentowano kilkuminutowy film o naszym Ośrodku. Program „Login-Nauka” zrealizowano w lutym 2020 r. Prezentację Ośrodka można obejrzeć od 7. minuty 35. sekundy.
Dostęp pod linkiem:
https://lublin.tvp.pl/50527909/27-pazdziernika-2020
4 czerwca
Na 7 czerwca br. przewidziane były uroczystości beatyfikacji Czcigodnego Sługi Bożego Stefana kardynała Wyszyńskiego. Przez ponad trzydzieści lat był Opiekunem KUL, najpierw jako Wielki Kanclerz KUL, którym jest każdy z lubelskich biskupów, a następnie jako Prymas Polski. Ks. Stefan Wyszyński był też absolwentem naszej Uczelni – w latach 1925–1927 studiował na KUL na Wydziale Prawa Kanonicznego, uczęszczając również na wykłady głoszone przez ks. prof. Antoniego Szymańskiego na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych KUL. Swą wiedzę pogłębiał na zajęciach m.in. o. Jacka Woronieckiego, Ignacego Czumy, Ludwika Górskiego. W tym okresie ogromny wpływ na osobę przyszłego Prymasa wywarł ks. Władysław Korniłowicz, wykładowca KUL i dyrektor Konwiktu Księży Studentów (na Starym Mieście). W czasie studiów ks. Wyszyński działał w licznych organizacjach studenckich (m.in. Bratniej Pomocy, Sodalicji Mariańskiej, Stowarzyszeniu Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”). W 1927 r. otrzymał licencjat z prawa kanonicznego i w tym samym roku został wicedyrektorem Konwiktu Księży Studentów KUL. Dwa lata później pod kierunkiem ks. prof. Jana Wiślickiego uzyskał doktorat.
Poniżej prezentujemy zdjęcia ze zbiorów Archiwum Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża z podobizną ks. Wyszyńskiego sprzed drugiej wojny światowej:
Na zdjęciu - Komisja Biskupia ds. KUL. Ks. S. Wyszyński stoi pierwszy z lewej w drugim rzędzie od góry. W pierwszym rzędzie od dołu od lewej: o. Jacek Woroniecki OP, ks. bp. Marian Fulman, kard. Aleksander Kakowski, kard. August Hlond, bp Henryk Przeździecki, ks. rektor Józef Kruszyński, ks. prałat Władysław Korniłowicz (1927).
Drugie jest fotografią mentora i ucznia, wielkich przyjaciół – ks. W. Korniłowicza i ks. W. Wyszyńskiego (1938)
10 kwietnia
Z okazji 100. rocznicy urodzin kard. Karola Wojtyły – papieża Jana Pawła II zapraszamy do lektury tekstu o Jego pracy dydaktycznej na naszym Uniwersytecie.
1 marca
Na stronie Ośrodka pojawił się nowy dział, w którym prezentujemy biogramy absolwentów naszej Almae Matris. Obok biogramu zamieszczamy zdjęcia i wspomnienia o osobach studiujących na KUL, zaś w zakładce "Wspomnienia Absolwentów"- zdigitalizowane teksty na temat studiów na naszej uczelni.
19 lutego
Gościliśmy w Ośrodku wieloletnią badaczkę dziejów naszego Uniwersytetu – dr hab. Grażynę Karolewicz.
31 stycznia
Zapraszamy do zapoznania się z nowym podziałem zakładki "Z dziejów Uniwersytetu": Osoby, Wydarzenia, Miejsca, Recenzje i omówienia.
13 stycznia
Uruchomiliśmy bibliografię publikacji o KUL w formie systematycznie uzupełnianej bazy danych.
2019 rok
17 grudnia
Miało miejsce spotkanie Rady Naukowej Ośrodka.
5 grudnia
Na mocy zarządzenia Rektora KUL jednostka przyjęła nazwę: Ośrodek Badań nad Dziejami KUL i poszerzona została jego Rada Naukowa.
7-8 listopada
Dr hab. Irena Wodzianowska i dr Paulina Byzdra-Kusz wzięły udział w I Ogólnoukraińskiej Naukowo-Praktycznej Konferencji z Udziałem Międzynarodowym, która odbyłą się w Kramatorsku, na temat "Problemy Regionalistyki i Muzeologii". Organizowana była przez Donieckie Obwodowe Muzeum Krajoznawcze, Wschodnioukraiński Uniwersytet Narodowy im. W. Dala oraz Doniecki Uniwersytet Narodowy im. W. Stusa i Narodowe Towarzystwo Krajoznawców Ukrainy. Zaprezentowano tam następujące tematy: "Rola muzeów uniwersyteckich w rozwoju krajoznawstwa na przykładzie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego" ("Роль університетських музеїв у розвитку історичного краєзнавства на прикладі Люблінського католицького університету" - dr hab. I. Wodzianowska) oraz "Placówki muzealne Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II wczoraj i dziś" ("Музейні заклади Люблінського католицького університету Івана Павла II вчора і сьогодні" - dr Paulina Byzdra-Kusz).
13-15 października
W Poznaniu odbył się I Zjazd Historyków Wychowania pod hasłem "Polskie tradycje akademickie". Pracownicy naszej jednostki wygłosili na nim referaty: Misja Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w jego stuletniej historii (dr P. Byzdra-Kusz) oraz Profesor Stanisław Ptaszycki jako dydaktyk Uniwersytetu Lubelskiego (dr G. Misiura).
1 lipca
Uzyskaliśmy finansowanie trzech grantów misyjnych i dwóch dyscyplinarnych.
1 czerwca
Do zespołu Pracowni dołączyła dr Paulina Byzdra-Kusz.
20 maja
Dr hab. Irena Wodzianowska wygłosiła referat pt. Powstanie i rozwój Uniwersytetu Katolickiego w Lublinie na konferencji „Zrodzone z Niepodległości. Nowe Uniwersytety w Europie Środkowej (1915-1939)” zorganizowanej przez Instytut Historii UAM.
15 kwietnia
Dr hab. Irena Wodzianowska wygłosiła prelekcję o powstaniu i roli KUL na uroczystości prezentacji monet „100-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”.
1 kwietnia
W dniu urodzin Ks. Rektora Idziego Radziszewskiego Pracownia rozpoczęła swą działalność w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej; zatrudniony został dr Grzegorz Misiura.
19 lutego
Pierwsze Posiedzenie Rady Naukowej i ustalenie programu działań Pracowni.
21 stycznia
Wręczenie powołań na stanowisko Kierownika oraz do składu Rady Naukowej Pracowni Badań nad Dziejami KUL.
2018 rok
13 grudnia
Zatwierdzenie Regulaminu Pracowni na mocy uchwały Senatu KUL.
8 grudnia
Powołanie Pracowni Badań nad Dziejami KUL na mocy Zarządzenia Rektora KUL.
WSPÓŁPRACA
