Zarządzanie bezpieczeństwem w prawie i polityce azylowej i powrotowej Unii Europejskiej w obliczu kryzysu migracyjnego

Projekt nr 2016/23/D/HS5/00404 finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki

Wykonawca: dr hab.  Anna Magdalena Kosińska, prof. KUL

 

• Celem naukowym projektu jest pogłębiona analiza i ocena skuteczności funkcjonujących

instrumentów prawnych dotyczących zarządzania bezpieczeństwem w prawie i polityce azylowej i

powrotowej Unii Europejskiej oraz zdefiniowanie prawa do bezpieczeństwa migracyjnego jako prawa

III generacji i poziomu jego ochrony prawnej w prawie UE.

Unia Europejska od 2011 r. doświadcza wzmożonego napływu migrantów, zaś od roku 2015 r.

mamy do czynienia z realnym kryzysem migracyjnym, skutkującym wjazdem do państw

członkowskich Unii 1 382 155 osób poszukujących ochrony międzynarodowej. Z intensywną migracją

wiążą się również zagrożenia bezpieczeństwa w różnorodnym wymiarze: społecznym, politycznym

czy też kulturowym.

• Zgodnie z tezą badawczą projektu istnieje nadrzędna zasada priorytetu bezpieczeństwa

mająca zastosowanie zarówno na poziomie kreowania polityki migracyjnej UE, jak i stanowienia

prawa migracyjnego w zakresie przyznawania ochrony obywatelom państw trzecich oraz ich

powrotów. Jej znaczenie uległo zdecydowanemu wzmocnieniu i silniejszej implementacji na poziomie

prawnym w obliczu kryzysu migracyjnego. Ponadto, należy uznać, że istnieje prawo do

bezpieczeństwa migracyjnego, które jest prawem III generacji tzw. prawem solidarnościowym w

doktrynie praw człowieka. Prawo to ma dwojaki charakter – przede wszystkim chroni społeczeństwo

przyjmujące przed zagrożeniami wynikającymi z przepływów migracyjnych. Z drugiej strony,

niedobrowolni imigranci mają prawo do bezpiecznego poszukiwania ochrony Prawo to może być

rekonstruowane na podstawie przepisów prawa pierwotnego i wtórnego UE oraz orzecznictwa

Trybunału Sprawiedliwości UE w obszarze azylu i powrotów obywateli państw trzecich do krajów

pochodzenia, a także orzecznictwa ETPCz. Ochrona prawa do bezpieczeństwa migracyjnego ma

pierwszeństwo przed deregowalnymi prawami podstawowymi obywateli państw trzecich w

przypadku konfliktu tych praw. Tym samym pewne prawa człowieka przysługujące migrantom – w

tym swoboda przepływu - mogą być uchylone ze względu na konieczność zapewnienia

bezpieczeństwa procesów migracyjnych i ochronę społeczeństwa przyjmującego.

• W projekcie badaniu i analizie oraz interpretacji poddane zostaną: dokumenty polityczne

przyjmowane przez Radę Europejską, programy wieloletnie, dokumenty Komisji Europejskiej oraz

akty prawne budujące system prawa azylowego (WESA czyli Wspólny Europejski System Azylowy –

dyrektywy, rozporządzenia, inne akty prawa wtórnego) i system prawa w zakresie powrotów

obywateli państw trzecich do krajów pochodzenia. Ponadto analizowane będą akty prawne i akty

wykonawcze stanowiące podstawę działania dwóch głównych Agencji Migracyjnych UE – Frontexu i

EASO, a także orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i wybrane orzecznictwo

Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

• Badania przewidziane w projekcie obejmą początkowo analizę dotychczas funkcjonującego

standardu priorytetu bezpieczeństwa w polityce azylowej i powrotowej i zdefiniowanie zakresu

pojęciowego zasady zarządzania bezpieczeństwem, analizę ewolucji zastosowania zasady

bezpieczeństwa migracyjnego po 2011 r. i analizę kreacyjnej roli Rady Europejskiej w obrębie

polityki migracyjnej. Następnym etapem badań będzie zdefiniowanie i stworzenie modelu prawa do

bezpieczeństwa migracyjnego jako prawa III generacji czyli prawa kolektywnego. Analiza obejmie

również badanie zależności pomiędzy wzmocnieniem polityki bezpieczeństwa migracyjnego a

osłabieniem ochrony praw podstawowych migrantów w obowiązującym obecnie instrumentarium

prawnym.

• Projekt zakłada też badanie implementacji ustrojowej zasady bezpieczeństwa migracyjnego

w kompetencje administracji unijnej, zwłaszcza zaś w działalności agencji migracyjnych UE:

Frontex i EASO oraz EU – lisa i analizę orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

w obszarze Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości, celem zdefiniowania

orzeczniczego standardu prawa do bezpieczeństwa migracyjnego.

• Rezultaty badań będą miały istotny wpływ na europejskie prawo migracyjne i prawa

człowieka. Umożliwią one pogłębioną analizę funkcjonowania zasady zarządzania bezpieczeństwem

migracyjnym oraz wykazanie rzeczywistego funkcjonowania prawa do bezpieczeństwa migracyjnego

jako prawa człowieka III generacji (prawa kolektywnego). Efekty projektu będą stanowić element

międzynarodowej dyskusji na temat bezpieczeństwa prawnego w dobie europejskiego kryzysu

migracyjnego oraz przyszłości migracji europejskich i towarzyszących prawu migracyjnemu

gwarancji ochrony.

 

Efekty badań w formie publikacji:

• Kosińska, A. M. (2017). The Creative Role of the European Council in the Area of Managing Asylum Migration and Return of Third-Country Nationals to Their Country of Origin in the Times of the Migration Crisis. Research on the Content of the EC’s Conclusions 2011–2017. Yearbook of Polish European Studies (20), 101-128. indd (uw.edu.pl)
• Kosińska, A. M. (2019). The problem of migration security in the current case-law of the CJEU – the perspective of Member States. Rocznik Integracji Europejskiej, (13), 175–188. doi:10.14746/rie.2019.13.13
• Kosińska, A. M. (2019). Rola unijnych agencji migracyjnych w kreowaniu standardów zarządzania bezpieczeństwem migracyjnym w dobie europejskiego kryzysu migracyjnego. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2019 (XLV), 101-129. doi:10.4467/25444972SMPP.19.017.10843
• Kosińska, A. M. (2019). Standard bezpieczeństwa migracyjnego w świetle aktualnego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach dublińskich. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 17(2), 277–291. doi:10.36874/riesw.2019.2.11
• Kosińska, A. M., & Mikołajczyk, B. (2019). Does the Right to Migration Security Already Exist? Considerations from the Perspective of the EU’s Legal System, European Journal of Migration and Law, 21(1), 83-116. doi:10.1163/15718166-12340043
• Kosińska, A. M. (2019). The Role of the CJEU in Ensuring Migrants’ Security – Analysis of the Post-Crisis Case-Law. Review of European and Comparative Law, 37(2), 97–120. doi:10.31743/recl.4830
• Kosińska, A. M. (2019). Odmowa przyznania lub cofnięcia statusu uchodźcy - glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 14.05.2019 r., sprawy połączone M przeciwko Ministerstwo vnitra (C-391/16) oraz X (C-77/17) i X (C-78/17) przeciwko Commissaire general aux refugies et aux apatrides. Europejski Przegląd Sądowy, 9(168), 40-46. Europejski Przegląd Sądowy - Nr 9/2019 [168] (Druk, PDF) - Profinfo.pl
• Kosińska, A. (2021). Legal Responses in the Area of Migration Security after 2015 Migration Crisis in Italy, Germany and Poland. Whose Security Does National Law Protect: Migrants or Citizens?. Journal Of Human Security, 17(1), 66-79. doi:10.12924/johs2021.17010066
• Kosińska, A. M. (2021). The role of the CJEU in the strengthening of the participation of third-country nationals in academic life in the EU. Analysis of the ruling of the CJEU in case M.A. versus Consul of the Republic of Poland in N. Studia Prawnicze KUL, (4), 91–106. doi:10.31743/sp.12894
• Kosińska, A. M. (2020). Złożenie wniosku o ochronę międzynarodową w kosmosie. Hipotetyczne studium przypadku. In A. Gołębiowska, K. Myszona – Kostrzewa (Eds.) Aktualne wyzwania prawa kosmicznego a bezpieczeństwo międzynarodowe, 142-170. Warszawa. pdf (locloudhosting.net)

 

Udział w konferencjach:

1) 22-23 maja 2018 r. (Lublin), I Międzynarodowy Kongres Praw Człowieka, Uniwersytet Rzeszowski, wygłoszenie referatu Czy istnieje prawo do bezpieczeństwa migracyjnego?

2) 18 września 2018 r. (Lublin), IV Ogólnopolski Kongres Politologii, wygłoszenie referatu Bezpieczeństwo państw członkowskich v unijna polityka migracyjna. Zasada priorytetu bezpieczeństwa migracyjnego i jej implementacja.

3) 8-10 maja 2019 r. (Lublin) – udział w Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Polska nauka prawa międzynarodowego – dziedzictwo przeszłości i wyzwania współczesności”. Wygłoszenie referatu pt. Solidarnościowe prawa człowieka w polskiej nauce prawa międzynarodowego i ich znaczenie dla ochrony przed współczesnymi zagrożeniami dla społeczności międzynarodowej. Casus bezpieczeństwa migracji. 

4) 10-11 października 2019 r. (Warszawa) – udział w Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Grupy ILA  „Podmiotowość prawnomiędzynarodowa i jej współczesne aspekty” – wygłoszenie referatu: Rola organizacji międzynarodowych w zarządzaniu europejskim kryzysem migracyjnym.

5) 15 listopada 2019 r. (Warszawa) – organizacja  oraz udział w Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Aktualne wyzwania prawa kosmicznego a bezpieczeństwo międzynarodowe”, wygłoszenie referatu: Złożenie wniosku o ochronę międzynarodową w kosmosie. Studium przypadku.

6) 10-11 czerwca 2021 r. (Warszawa) – udział w Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Stosunki Sąsiedzkie  W Świetle Prawa Międzynarodowego”, referat: Bezpieczeństwo państw członkowskich v unijna polityka migracyjna. Zasada priorytetu bezpieczeństwa migracyjnego i jej implementacja.

7) 23-24 września 2021 r. (Międzyzdroje) – udział w  Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej„Inkluzja Społeczna Osób z Niepełnosprawnościami”, referat: Recepcja cudzoziemców z niepełnosprawnościami w świetle prawa UE i prawa polskiego.