Katedra Duszpasterstwa Rodzin

duszpasterstworodzin.edu.pl
 

SPECJALNOŚĆ DUSZPASTERSTWO RODZIN

1. Powstanie i rozwój specjalności

     Początki naukowej refleksji nad rodziną w KUL związane są z Katedrą Psychologii Duszpasterskiej, która została powołana w 1958 roku, w ramach Sekcji Teologii Pastoralnej. Kierownictwo nad Katedrą zostało powierzone ks. prof. Józefowi Pastuszce. W 1966 roku zatrudniony został ks. dr Piotr Poręba, który po zatwierdzeniu habilitacji w 1967 roku otrzymał funkcję kierownika Katedry Psychologii Duszpasterskiej na Wydziale Teologii KUL.
     Rozwój Specjalizacji Duszpasterstwa Rodzin przebiegał w trzech etapach: pierwszy to powołanie Sekcji Duszpasterstwa Rodzin na Wydziale Teologii, drugi to przemianowanie na Specjalizację Duszpasterstwa Rodzin w Instytucie Teologii Pastoralnej oraz trzeci, gdy Specjalizacja Duszpasterstwa Rodzin w Instytucie Pastoralno-Katechetycznym została przemianowana na Katedrę Duszpasterstwa Rodzin.
     Formalnie Sekcja Duszpasterstwa Rodzin została powołana do istnienia na Wydziale Teologii decyzją Senatu KUL w 1970 roku. Tworzyły ją wówczas dwie katedry: Katedra Katechetyki i Katedra Psychologii Duszpasterskiej, działające na Wydziale Teologii KUL. Kierownikiem Katedry Psychologii Duszpasterskiej został ks. prof. dr hab. Piotr Poręba, który troszcząc się o rozwój Sekcji Duszpasterstwa Rodzin, zatrudnił do pracy naukowo-dydaktycznej ks. mgra Józefa Wilka.
     W 1973 roku Sekcja Duszpasterstwa Rodzin została przemianowana w Specjalizację Duszpasterstwa Rodzin i włączona do Instytutu Teologii Pastoralnej KUL. Rok później Katedra Psychologii Duszpasterskiej została zastąpiona, założoną przez ks. prof. dra hab. Piotra Porębę, Katedrą Pedagogiki Rodziny i funkcjonowała w Instytucie Teologii Pastoralnej do 2001 roku. Pracami Specjalizacji Duszpasterstwa Rodzin kierowali wówczas: w latach 1970-1981 ks. prof. dr hab. Piotr Poręba, jako kierownik Katedry Pedagogiki Rodziny; w latach 1982-1987 ks. prof. dr hab. Romuald Rak, jako kurator Katedry; w latach 1987-1996 ks. prof. dr hab. Józef Wilk, jako kierownik Katedry; w latach 1997-2009 ks. prof. dr hab. Ryszard Kamiński, jako kurator Katedry; od 2010 roku ks. prof. dr hab. Ryszard Kamiński, jako kierownik katedry.
     W 2001 roku Katedra Pedagogiki Rodziny, w związku z powstaniem katedry o takiej samej nazwie na Wydziale Nauk Społecznych KUL, została przemianowana na Katedrę Duszpasterstwa Rodzin. W tym samym roku Instytut Teologii Pastoralnej KUL został podzielony na Instytut Pastoralno-Katechetyczny i Instytut Liturgiczno-Homiletyczny. W skład Instytutu Pastoralno-Katechetycznego weszły trzy specjalizacje: Specjalizacja Teologii Praktycznej (3 Katedry – teologii pastoralnej ogólnej; teologii pastoralnej szczegółowej i socjologii religii); Specjalizacja Katechetyczna (2 Katedry – psychologiczno-pedagogiczna i katechetyki integralnej); Specjalizacja Duszpasterstwa Rodzin (1 Katedra – duszpasterstwa rodzin). Odpowiedzialnym za Specjalizację Duszpasterstwa Rodzin i kuratorem Katedry Duszpasterstwa Rodzin został dyrektor Instytutu Pastoralno-Katechetycznego, ks. prof. dr hab. R. Kamiński. W okresie działalności Instytutu Pastoralno-Katechetycznego (2001-2004) kadrę naukową Sekcji Duszpasterstwa Rodzin stanowili: ks. prof. dr hab. R. Kamiński (kurator), ks. dr A. Tomkiewicz (starszy wykładowca), dr B. Parysiewicz (adiunkt), ks. dr R. Bieleń (wykłady zlecone). W międzyczasie połączono Instytut Pastoralno-Katechetyczny i Instytut Liturgiczno-Homiletyczny tworząc Instytut Teologii Pastoralnej. Od 1 Października 2009 roku Instytut Teologii Pastoralnej został podzielony na Instytut Teologii Pastoralnej i Katechetyki oraz Instytut Liturgiki i Homiletyki. W skład Instytutu Teologii Pastoralnej i Katechetyki weszły cztery Specjalizacje: Teologii Praktycznej (strukturę tworzą 4 katedry), Katechetyki (strukturę tworzy 5 katedr), Duszpasterstwa Rodzin (1 katedra - Katedra Duszpasterstwa Rodzin) i Edukacji Medialnej (1 katedra). Dyrektorem Instytutu Teologii Pastoralnej i Katechetyki został ks. prof. dr hab. Ryszard Kamiński.
     Od 1 października 2010 roku do 30 września 2013 roku kierownikiem Katedry Duszpasterstwa Rodzin był ks. prof. dr hab. R. Kamiński, od 1 października 2013 r. do 30 września 2014 r. kuratorem Katedry Duszpasterstwa Rodzin był ks. prof. dr hab. Mirosław Kalinowski, od 1 października 2014 r. funkcję kierownika katedry pełni ks. dr hab. Jacek Goleń. Kadrę naukową tejże katedry obecnie stanowią: ks. dr hab. Jacek Goleń, prof. KUL; ks. dr hab. Grzegorz Pyźlak, prof. KUL; ks. dr Jan Kobak; ks. dr Karol Starczewski; ks. dr Mariusz Rak oraz pani dr Małgorzata Kaleta-Witusiak.

1. Osiągnięcia Katedry Duszpasterstwa rodzin

     Wśród osiągnięć wydawniczych Specjalności Duszpasterstwa rodzin na szczególną uwagę zasługuje wydany w 2013 r. podręcznik pt. Duszpasterstwo rodzin. Refleksja naukowa i działalność pastoralna pod redakcją ks. prof. R. Kamińskiego, ks. G. Pyźlaka i ks. J. Golenia. Powstał on przy współpracy 39 naukowców z liczących się środowisk naukowych w Polsce. W podręczniku znajdują się rozdziały dotyczące duszpasterstwa rodzin jako refleksji naukowej, podstaw duszpasterstwa rodzin, blasków i cieni współczesnej rodziny, duszpasterstwa rodzin jako działalności zbawczej Kościoła ukierunkowanego na rodzinę, struktur i funkcji duszpasterstwa rodzin, zadań duszpasterstwa rodzin, rodziny jako podmiotu urzeczywistniania się Kościoła oraz formacji osób przygotowujących się do działalności w duszpasterstwie rodzin. W 2018 roku ukazała się anglojęzyczna wersja podręcznika z duszpasterstwa rodzin wydanego w 2013 roku. Książka jest zmienioną i zaktualizowaną, angielską wersją podręcznika pt. Catholic Family Ministry. The Scientific Reflection and the Practical Ministry of the Church pod red. ks. J. Golenia oraz ks. R. Kamińskiego i ks. G. Pyźlaka.

     Specjalizacja Duszpasterstwa rodzin opublikowała również kilka książek, ważnych dla rozwoju tej dziedziny w Polsce:

1. J. Goleń. Wychowanie seksualne w rodzinie. Studium pastoralne. Rzeszów 2006;
2. G. Pyźlak. Recepcja przygotowania do małżeństwa w świetle badań narzeczonych. Lublin 2007;
3. B. Parysiewicz. Wychowanie do miłości. Studium z duszpasterstwa rodzin. Lublin 2010;
4. J. Goleń. Motywy zawarcia małżeństwa sakramentalnego. Studium z duszpasterstwa rodzin w świetle badań narzeczonych. Lublin 2013;
5. G. Pyźlak. Formacja świeckich pracowników duszpasterstwa rodzin. Studium z duszpasterstwa rodzin w świetle badań doradców życia rodzinnego i absolwentów diecezjalnych studiów rodziny. Lublin 2013;
6. J. Goleń, D. Lipiec (red.). Duszpasterstwo rodzin w parafii. Lublin 2016;
7. R. Kamiński. Metodyka przygotowania prac promocyjnych z teologii praktycznej. Siedlce 2017;
8. J. Goleń (red.). Towarzyszyć małżeństwu i rodzinie. Inspiracje adhortacji apostolskiej „Amoris laetitia” dla duszpasterstwa rodzin. Lublin 2017;
9. K. Glombik, J. Goleń, A. Nadbrzeżny. Droga miłosierdzia i integracji w adhortacji "Amoris laetitia". Perspektywa dogmatyczna, moralna i pastoralna. Lublin 2020;
10. G. Pyźlak. Troska o rodziny w sytuacjach trudnych. Lublin 2020;
11. J. Kobak. Stosunek małżonków do rodzicielstwa. Studium z duszpasterstwa rodzin w świetle badań w diecezji rzeszowskiej. Rzeszów 2022;
12. G. Pyźlak. Małżeństwo jako sakrament. Studium z duszpasterstwa rodzin w świetle badań młodych małżonków diecezji siedleckiej. Lublin 2022.

      Katedra Duszpasterstwa Rodzin KUL współpracuje także z watykańską Kongregacją Świeckich, Rodziny i Życia, Krajowym Ośrodkiem Duszpasterstwa Rodzin KEP w Warszawie oraz z Uniwersytetem Ludwika i Maksymiliana w Monachium.

3. Studia z duszpasterstwa rodzin w Teologicznym Studium Licencjackim oraz Szkole Doktorskiej KUL

     W związku z wejściem w życie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym… od roku akademickiego 2019/2020 dotychczasową formę studiów doktoranckich zastąpiło Teologiczne Studium Licencjackie oraz Szkoła Doktorska KUL. Do uzyskania doktoratu z nauk teologicznych konieczne jest zdobycie stopnia akademickiego licencjatu kościelnego.

    Stacjonarne studia z duszpasterstwa rodzin, prowadzone w Teologicznym Studium Licencjackim na Wydziale Teologii KUL, trwają dwa lata. Na koniec drugiego roku studenci składają egzamin licencjacki, na podstawie którego uzyskują licencjat kanoniczny. Licencjat kanoniczny upoważnia do prowadzenia wykładów z zakresu duszpasterstwa rodzin i teologii pastoralnej w uczelniach teologicznych, seminariach duchownych, itp. Umożliwia także wszczęcie przewodu doktorskiego.

    Ustawa o szkolnictwie wyższym daje obecnie dwie możliwości uzyskania doktoratu: Szkołę doktorską i Specjalistyczny Kurs Teologiczny. Aby aplikować do szkoły doktorskiej, należy spełnić określone wymogi formalne i przejść przez proces rekrutacji (zob. link: https://phd.kul.pl/).  Ze względu na limitowaną ilość miejsc w szkole doktorskiej, studenci mogą podjąć 2-letni Specjalistyczny Kurs Teologiczny w celu napisania doktoratu z tzw. wolnej stopy, co daje możliwość napisania pracy doktorskiej poza programem szkoły doktorskiej. Pozostając pod opieką naukową wybranego wcześniej promotora, studenci przygotowują rozprawę doktorską. Termin obrony doktoratu na tej ścieżce nie wiąże się ze zobowiązaniem finalizacji go w ciągu 4-lat od rozpoczęcia studiów. Studia finalizuje uzyskanie stopnia doktora nauk teologicznych w zakresie teologii pastoralnej o specjalności duszpasterstwo rodzin.