Urodzona 20 sierpnia 1895 r. w majątku dziadków Garbowieckich w Drzewoszkach, pow. kutnowski w rodzinie Cezara (ok. 1864-1914) i Bronisławy z Garbowieckich (ok. 1868-1919) Obuch-Woszczatyńskich. Rodzie mieszkali na terenie imperium rosyjskiego, gdzie ojciec pracował jako sędzia śledczy (m.in. w Porchowie, Pskowie, Petersburgu). Maria rozpoczęła edukację szkolną w Petersburgu. Uczyła się wraz z siostrą Haliną (1894-1951) w prestiżowym prywatnym gimnazjum założonym przez Lubow Tagancewą, a kontynuowała naukę w Odessie, po przeniesieniu tam ojca na stanowisko sędziego apelacyjnego. W 1913 r. ukończyła 8-letnie Maryjskie Państwowe Gimnazjum Żeńskie ze złotym medalem. Następnie przez rok uczęszczała na Wyższe Żeńskie Kursy Przyrodnicze w Odessie, a po śmierci ojca przeniosła się  do Piotrogrodu. Tu ukończyła 2-letnie Wyższe Kursy Alliance Française de Pétrograd, a następnie Wyższe Kursy Polskie (1916-1918). W tym okresie poznała ks. Idziego Radziszewskiego (1871-1922), który stanął na czele Rady Kursów Polskich oraz część późniejszych profesorów zaangażowanych na Uniwersytecie Lubelskim (m.in. prof. S. Ptaszyckiego, P. Bańkowskiego, K. Chylińskiego). Do Rady należała również Maria, jako jedna z dwóch przedstawicielek studentów. Pracowała też w sekretariacie Kursów oraz angażowała się w darmowe korepetycje. Aktywnie włączyła się w życie organizacji polonijnych. Od 1915 r. działała w międzyuczelnianym stowarzyszeniu studentek Polek „Spójni”, „Ognisku” i w organizacji niepodległościowej „Zjednoczenie”, została przyjęta do konspiracyjnej Organizacji Młodzieży Narodowej „Zet”. Jako delegatka „Zjednoczenia” weszła do tajnego Komitetu Centralnego Młodzieży Polskiej.             Utrzymywała się dając korepetycje m.in. eksternistkom gimnazjum Tagancewej, prowadząc lekcje języka francuskiego w Prywatnym Gimnazjum O. Zejmana oraz podejmowała się prac biurowych.

Wyjechała z Piotrogrodu w 1919 r. Jednak przez 4 miesiące wraz z matką przebywała w Żłobinie, nie mając możliwości przekroczyć linii frontu. Po przebyciu tyfusu i pogrzebie matki, poprzez Bobrujsk i Wilno, w styczniu 1920 r., dotarła do Warszawy. Tu odnalazła swojego narzeczonego – prawnika Jana Józefa Strawińskiego (1890-1953), którego poznała w rosyjskiej stolicy w trakcie działalności w Zecie. W kościele pw. św. Aleksandra w Warszawie 8 kwietnia 1920 r. odbył się ich ślub.  Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej, prawdopodobnie w lipcu 1920 r., mąż zaciągnął się jako ochotnik na front, a ona podjęła się lekcji języka francuskiego w Gimnazjum im. Adama Mickiewicza (październik 1920-marzec 1921) oraz w zastępstwie w Gimnazjum Marty Łojkówny w Warszawie (październik 1920-luty 1921). Po powrocie męża i podjęcia przez niego pracy w sądownictwie lubelskim rodzina zamieszkała w Lublinie.

Maria zapisała się na Uniwersytet Lubelski w 1920 roku (immatrykulacja 12 stycznia 1921) na Wydział Nauk Humanistycznych. Studia podjęła jednak dopiero w marcu 1921, gdy przeniosła się z mężem na stałe do Lublina. Jak wspomina: „Ksiądz rektor poznał mnie i przyjął bardzo serdecznie zaliczając pierwsze półrocze” (M. Strawińska, Wyższe Kursy Polskie…, s. 60). Podjęła studia na filologii polskiej, studiowała też na romanistyce. W trakcie studiów uczyła języka francuskiego w Gimnazjum Państwowym Unii Lubelskiej (styczeń 1922 – marzec 1923). Absolutorium na polonistyce uzyskała w 1925 r. Na uczelni pozostała jeszcze przez rok, słuchając wykładów na pedagogice, nie przystąpiła jednak do egzaminów. W tym czasie (rok akademicki 1925/1926) została wybrana na przewodniczącą Koła Polonistów. Zorganizowała akademię żałobną ku czci zmarłego ks. prof. Cezarego Pęcherskiego (1881-1925), kuratora Koła, wieczorów poświęconych pamięci Żeromskiego i Reymonta, omawiające twórczość współczesnych literatów „wieczory czwartkowe”, uczestniczyła w międzyuczelnianym Zjeździe Delegatów Studenckich Kół Polonistów w Wilnie (maj 1926).

Jesienią 1933 r. została dopuszczona do składania egzaminów magisterskich przed Komisją Egzaminacyjną przy WNH KUL z zakresu filologii polskiej. W 1936 złożyła pracę magisterską pt. Lud w poezji Konopnickiej napisaną pod kierunkiem prof. Wiktora Hahna (1871-1959), uzyskując stopień magistra filozofii w zakresie filologii polskiej (2 października 1937 r.). Ponadto uzyskała prawo do składania egzaminu państwowego na nauczyciela szkół średnich w zakresie języka francuskiego.

Z powodu problemów zdrowotnych nie podjęła po studiach pracy zawodowej. Zorganizowała dla swoich dzieci i dzieci przyjaciół domowe przedszkole, następnie zaangażowała się w działalność patronatów szkolnych przy szkole nr 21, gimnazjów im. Staszica oraz Unii Lubelskiej (przewodnicząca patronatu). Była przez kilka kadencji do wybuchu wojny członkiem Miejskiej Rady Szkolnej. Po powołaniu w 1928 r. Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet pełniła w nim różne funkcje: referentki wychowania polityczno-obywatelskiego, sekretarki, przewodniczącej Zarządu Miejskiego i wiceprzewodniczącej Zrzeszenia Wojewódzkiego. Założyła w Lublinie Oddział Międzynarodowego Stowarzyszenia Kobiet z Wyższym Wykształceniem, które propagowała kształcenie kobiet. W stowarzyszeniu działała w Warszawie także jej siostra Halina Mrozowska. Maria Strawińska należała także do Zarządu Związku Pracy Kulturalnej. Działała wraz z mężem w Związku Patriotycznym oraz Związku Seniorów przy Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej (od 1926 r.). W 1936 r. razem z mężem brała udział w Zjeździe 50-lecia Zetu. Była też członkiem Czerwonego Krzyża (1930-1939), Ligi Morskiej i Kolonialnej (1934-1939).

Do działalności pedagogicznej powróciła w trakcie II wojny światowej. W okresie okupacji uczyła języka polskiego w zakresie szkoły średniej w kompletach tajnego nauczania. W latach 1939-1940 uczyła języka polskiego w kilkuosobowym komplecie, w kolejnych dwóch latach udostępniała tylko mieszkanie. Ze względu na działalność męża, który jako porucznik rezerwy wszedł w skład Okręgu Lubelskiego Służby Zwycięstwu Polski, następnie został wraz z żoną zaprzysiężony przez komendanta Okręgu Lublin ZWZ pod pseud. Mikołaj, starała się nie narażać się na uwagę Niemców. Maria należała do AK i została przeszkolona do przyszłych kadr, angażowała się doraźne w ukrywanie ludzi, przez jakiś czas również komendanta płk. Tadeusza Pełczyńskiego (używającego wówczas fałszywych dokumentów inż. Tadeusza Pawłowskiego, późniejszego generała brygady), a w mieszkaniu Strawińskich odbywały się spotkania członków ZWZ-AK. Po uwięzieniu męża na Zamku Lubelskiego w listopadzie 1942 r. (do 9 maja 1943), aresztowaniu syna i wysiedleniu jej z mieszkania, wznowiła nauczanie. Początkowo prowadziła tajne zajęcia dla chłopców z gimnazjum im. Zamoyskiego, a następnie dla dziewcząt ze szkoły Sióstr Urszulanek. Przygotowywała także indywidualnie do egzaminu maturalnego, w czym wspierały ją dzieci: syn Stefan Mikołaj (1921-1995), przyszły profesor Uniwersytetu Gdańskiego oraz córka Maria Jolanta (1923-1994), przyszła adwokatka (po mężu Strawińska-Krzyżanowska).

Od listopada 1946 r. wróciła do pracy w lubelskich szkołach jako nauczycielka języka polskiego kolejno w: I Państwowym Liceum Przyrodniczym im. S. Staszica (listopad 1946 – lipiec 1947), a po jego likwidacji w II Państwowym Liceum Zamojskiego oraz Liceum Ogólnokształcącym dla Pracujących im. Gen. K. Świerczewskiego (wrzesień 1947 – luty 1948); Liceum Pocztowo-Telekomunikacyjnym (wrzesień 1949 – sierpień 1951) oraz Ogólnokształcącej Szkole Korespondencyjnej (1951-1952). Należąc od 1950 r. do Związku Nauczycielstwa Polskiego pełniła tam różne funkcje m.in. kierowniczką szkolenia, wiceprzewodniczącą Ogniska nr 18.

Od 1951 r. uczyła już języka rosyjskiego w Liceum Sztuk Plastycznych (listopad 1951 – sierpień 1961). Równolegle z pracą w liceum od września 1957 r. była kierowniczką Sekcji języka rosyjskiego przy Okręgowym Ośrodku Kształcenia i Doskonalenia Kadr Pedagogicznych w Lublinie, w ramach którego hospitowała nauczycieli, organizowała konferencje, na których omawiano zagadnienia dydaktyczne, przygotowywała artykuły dotyczące dydaktyki. Ukończyła też kurs języka rosyjskiego w Gdańsku. Po reorganizacji w 1960 r. Ośrodka odeszła, gdyż „praca się rozrosła, a ja nie chciałam rzucić zajęć na KUL” (Życiorys, k. 4).

Maria Strawińska od 1952 r. związała się ponownie z Katolickim Uniwersytetem, początkowo prowadząc zajęcia zlecone z języka rosyjskiego, a od stycznia 1960 r. została zatrudniona na 2/3 etatu. Lektorat prowadziła głównie dla historyków sztuki, dodatkowo porządkując bibliotekę sekcji. Od września 1958 do sierpnia 1960 była ponadto kierownikiem Sekcji Języka Rosyjskiego. W 1965 r. przeszła na emeryturę, prowadząc na KUL nadal lektorat dla studentów sekcji historii sztuki. Jak sama wspomina: „Te grupy bardzo absorbowały, bo dodatkowo należało poprawiać referaty pisane przez studentów II roku i wyszukiwać reprodukcje dla episkopatu…, ale lubiłam pracę z młodzieżą, toteż dopiero w 1972 r. ostatecznie rozstałam się z pracą pedagogiczną i z KUL`em” (Życiorys, s. 5). W tym okresie prowadziła również zajęcia zlecone z języka rosyjskiego na UMCS (do 1962 r.). W 1956 r. złożyła przepisane egzaminy i uzyskała kwalifikacje do nauczania języka rosyjskiego w szkołach wyższych. 

Maria Strawińska została odznaczona Medalem Niepodległości za działalność niepodległościową w Piotrogrodzie oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi (1937) za działalność patronacką. W 1959 otrzymała Dyplom Uznania od Prezydium Rady Miejskiej Rady Narodowej w Lublinie w uznaniu ofiarnej pracy zawodowej i społecznej.

Ukazały się drukiem jej wspomnienia o pierwszych latach uczelni (Wyższe Kursy Polskie w Petersburgu ...) oraz ks. rektorze Idzim Radziszewskim (Wspomnienie o ks. Idzim Radziszewskim, Zeszyty Naukowe KUL, r. 2 (1959), nr 1, s. 168-170) oraz teksty dydaktyczne, drukowane na powielaczu.

Zmarła 7 lipca 1983 r., została pochowana w rodzinnym grobie na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie. Na zamieszczonej na uniwersytecie klepsydrze napisano: „[…] długoletni, ofiarny pracownik Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego […] szczerze oddana młodzieży akademickiej, dobra koleżanka i prawy człowiek”.

Bibliografia: Archiwum Uniwersyteckie KUL, akta studenckie Marii Strawińskiej H 687, akta pracownicze A 437; Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, sygn. 15956/II (Niepełny wykaz członków Związku Młodzieży Polskiej »Zet« i Związku Patriotycznego oraz organizacji pochodnych młodzieży i starszego społeczeństwa w okresie 1886–1966 r., oprac. Z. Dłużewska-Kańska, T. Piskorski, S. Szwedowski), s. 666-669 (dzięki uprzejmości B. Gąsieniec); Zbiory Ośrodka Badan nad Dziejami KUL, M. Strawińska, Życiorys;  Maria Strawińska, w: Działalność Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w czasie okupacji (relacje i dokumenty), wst. i red. J. Ziółek, s. 156-157; M. Strawińska, Wyższe Kursy Polskie w Petersburgu 1916-1918. Uniwersytet Lubelski. Polonistyka. Romanistyka. Pedagogika 1921-1926, w: Katolicki Uniwersytet Lubelski we wspomnieniach pierwszych studentów z lat 1918-1925, wst. i red. G. Karolewicz, Lublin 1978, s. 55-66; B. Gąsieniec, Związek Młodzieży Polskiej „Zet” w Petersburgu / Piotrogrodzie: https://www.polskipetersburg.pl/hasla/zwiazek-mlodziezy-polskiej-zet-w-petersburgu-piotrogrodzie (dostęp: 13.01.2025); ZET w walce o Niepodległość i budowę państwa, red. T. W. Nowacki, Warszawa 1996, s. 256, 274, 484-485; J. Marczuk, Strawiński Jan Józef, PSB, t. 44, s. 283-284; L. Stempniewicz, Strawiński Stefan Mikołaj, PSB, t. 44, s. 292-293.

Irena Wodzianowska

Fot.: AU KUL, A 437 (zdj. ok. 1953).