Wprowadzenie do liturgii na Wielki Czwartek

Triduum paschalne rozpoczyna Msza Wieczerzy Pańskiej, która upamiętnia ustanowienie dwóch sakramentów: Eucharystii i Kapłaństwa. W liturgię wielkoczwartkową wprowadza ks. dr hab. Waldemar Pałęcki, prof. KUL.

Liturgia Wielkiego Czwartku ukazuje Chrystusa jako Najwyższego Kapłana

W ten dzień w świętowanie misterium męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa wprowadza już Msza krzyżma, z którą związane jest błogosławienie olejów. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa najprawdopodobniej prezbiterzy dokonywali również tego błogosławienia krzyżma. Wyraźnie jednak od synodu w Kartaginie w 397 r. wyrażono zakaz poświęcenia krzyżma przez prezbiterów, a mogli to uczynić tylko biskupi.

W 1970 r. do Mszy krzyżma dołączono odnowienie przyrzeczeń kapłańskich. Błogosławieństwa oleju chorych dokonuje się przed zakończeniem Modlitwy eucharystycznej, natomiast pobłogosławienia oleju katechumenów i konsekracji krzyżma po Komunii świętej. Można jednak cały obrzęd sprawować po Liturgii Słowa. W celu udziału jak największej liczby duchownych Mszę krzyżma można sprawować w inny dzień Wielkiego Tygodnia przed Wielkim Czwartkiem.

W centrum Wielkiego Czwartku znajduje się Msza Wieczerzy Pańskiej, której treść podkreślają słowa: „Jezus, wiedząc, że nadeszła godzina Jego, by przeszedł z tego świata do Ojca, umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował” (J 13, 1). Msza Wieczerzy Pańskiej w ciągu wieków została wzbogacona o dodatkowe celebracje. Jedną z nich jest obrzęd obmycia nóg, któremu zgodnie z łacińską tradycją towarzyszy śpiew antyfony: Mandatum novum do vobis. Od pierwszego słowa tej antyfony obrzęd ten również nosi nazwę Mandatum. Początkowo nie był on praktykowany w liturgii, ale był wyrazem gościnności we wspólnotach zakonnych. W Rzymie obrzęd ten jest znany od XII w. i aż do reformy w 1955 r. był zarezerwowany dla biskupów i opatów. Obecnie można sprawować go w każdej wspólnocie liturgicznej. Od 2016 r. na wyraźną prośbę papieża Franciszka Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów pozwoliła 6 stycznia 2016 r., aby w tym sakramentale uczestniczyły również kobiety.

Z liturgią Eucharystii Wieczerzy Pańskiej jest zwyczaj przeniesienia Najświętszego Sakramentu do ołtarza wystawienia. Początkowo celem tego przeniesienia było przechowanie Świętych Postaci, aby udzielić Komunii świętej, zwłaszcza chorym. Zwyczaj ten przerodził się we wznoszenie ołtarzy, które miały charakter ciemnicy, symbolizującej uwięzienie Jezusa. Obecnie zwraca się uwagę, że ołtarz wystawienia powinien wyrażać wdzięczność Chrystusowi za święte sakramenty Eucharystii i Kapłaństwa. Znakiem natomiast ogołocenia Chrystusa jest zwyczaj obnażenia ołtarza, co według Amalariusza z Metzu ma symbolizować odarcie z szat Jezusa przed Jego ukrzyżowaniem. W średniowieczu przemywano także mensę ołtarza winem z wodą, co nawiązywało do symbolu wody i krwi, które wypłynęły z przebitego boku Jezusa. Podobnie kenozę Chrystusa ma wyrażać zgaszenie wiecznej lampki, czy używanie kołatek zamiast dzwonków i instrumentów muzycznych.

Liturgia Wielkiego Czwartku ukazuje Chrystusa jako Najwyższego Kapłana, który w Eucharystii utrwalił swoją ofiarę Krzyża. Eucharystia jest bowiem spełnieniem Paschy, w czasie której został ofiarowany prawdziwy Baranek bez skazy – Jezus Chrystus.

Waldemar Pałęcki MSF
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

===

Zapraszamy do wspólnej modlitwy podczas Triduum Paschalnego. W Wielki Czwartek - Msza Wieczerzy Pańskiej będzie sprawowana o godzinie 17.00.

Link do transmisji z Kościoła Akademickiego na kanale You Tube na TV KUL.