Szeliga-Szeligowska E., Wspomnienia o ks. Idzim Radziszewskim i początkach Uniwersytetu 1917–1920, oprac. J. Jaźwierska, Lublin 2020.

Emilia Gabriela Szeliga-Szeligowska (1878–1954) to chyba najważniejsza kobieta w historii KUL-u, przez dziesięciolecia zapomniana, a pamięć o której przywrócono dopiero w ostatnich latach. Była to bliska współpracownica ks. Idziego Radziszewskiego, z zawodu bibliotekarka. W wyniku przesiedleń w czasie pierwszej wojny światowej w 1916 r. znalazła się wraz z synem Jerzym w Piotrogrodzie, gdzie poznała Rektora Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej, pomysłodawcę i pierwszego rektora naszej Almae Matris. Ks. Radziszewski w kwietniu 1918 r. zaproponował jej organizację uczelnianej biblioteki – nabycie książek (w sumie 40 tys.), ich inwentaryzację i wysyłanie do Lublina. Pani Emilia wraz z synem, oczarowani jego wielką charyzmą, podążyli do Koziego Grodu, choć bezpieczna powojenna przystań czekała już na nich w Warszawie. Po śmierci Jerzego Emilia Szeligowska, niezłamana przez zły los, pracowała już do końca życia na rzecz uczelni, mając czasem do pomocy młodziutkie wolontariuszki-studentki. Na przełomie lat 40. i 50. XX w., jako naoczny świadek powstania Uniwersytetu Lubelskiego, spisała do szuflady memuary na temat swoich przeżyć z lat 1917–1920, kiedy to kształtowała się idea i tkanka materialna Uniwersytetu Lubelskiego. Są to niezwykle ważne zapiski wywołane przez pierwszego powojennego rektora, ks. Antoniego Słomkowskiego, zapewne jedyne prywatne, lecz pisane wyjątkowo bezstronnie. Szeliga-Szeligowska na kartach brulionu uwieczniła okres piotrogrodzki, swą znajomość z ks. Radziszewskim, przyjazd do Polski i pracę w Lublinie. Na uwagę zasługują opis tworzenia książnicy przy ul. Dolnej Panny Marii 4, pozyskanie przez Ks. Rektora nowego gmachu dla Uniwersytetu w postaci koszar podomikańskich, przyjazd do Lublina Marszałka Piłsudskiego, ewakuacja uczelni do Częstochowy w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Z rękopisu, złożonego w Oddziale Zbioru Specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, wspomnienia odczytała i przypisami opatrzyła Jadwiga Jaźwierska, autorem wstępu omawiającego tło historyczne jest zaś dr Daniel Kiper. Edycja dokumentu obfituje w zdjęcia z początków Uniwersytetu pochodzące ze zbiorów BU KUL. Duże ułatwienie stanowi indeks osobowy, pozwalający na szybkie odnalezienie ważnych nazwisk związanych z historią uczelni.

dr Paulina Byzdra-Kusz