W dniu 8 lipca 2024 r. zmarła prof. Grażyna Karolewicz, absolwentka historii na KUL-u i teologii na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Doktorat z historii uzyskała na Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem prof. Stanisława Herbsta, a habilitację – na kulowskim Wydziale Teologii. W 2001 r. otrzymała nagrodę naukową Ireny i Franciszka Skowyrów za całokształt pracy naukowej, w 2002 r. Medal Komisji Edukacji Narodowej za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania, a w 2008 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Wśród kierunków jej badań naukowych poczesne miejsce zajmowały dzieje Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Jako pierwsza rozpoczęła bowiem systematyczne badania w tym kierunku. Do tej pory pojawiały się pojedyncze teksy na ten temat. Przełomem był 1972 r., kiedy dr Karolewicz postanowiła gromadzić wspomnienia pierwszych absolwentów KUL-u. Ukończyli oni studia w ciągu ostatniego półwiecza, więc najstarsi z nich mieli wówczas około 75 lat, i dr Karolewicz dotarła do nich z ankietą na temat ich studiów na KUL-u. Dało to impuls do systematycznych badań nad przeszłością Uczelni. Przedstawiony przez nią program badań został zaakceptowany przez władze Uniwersytetu w 1974 roku i od 1 stycznia 1975 r. dostała ona etat dokumentalisty na Sekcji Historii. W dniu 1 czerwca 1980 r. przeniosła się na Wydział Teologiczny, gdzie w Instytucie Historii Kościoła powołano Dział Badań nad Dziejami KUL. Jego kierownictwo objęła dr G. Karolewicz. Od tego momentu prace nad dziejami Uniwersytetu zostały zinstytucjonalizowane. Trwały one aż do jej przejścia na emeryturę 30 września 1992 r.

W latach 1994-2003 powróciła na KUL i wykładała tam na Sekcji Pedagogiki. Prowadziła zajęcia tematyczne o historii szkolnictwa wyższego w Polsce oraz była założycielem i kierownikiem Katedry Biografistyki Pedagogicznej. Publikowała także pojedyncze artykuły dotyczące historii KUL-u, będące podsumowaniem dotychczasowego stanu wiedzy na ten temat. Powołany w 2018 r. Ośrodek Badań nad Dziejami KUL (do 2019 r. jako Pracownia) jest zatem kontynuatorem i sukcesorem badań rozpoczętych przez prof. G. Karolewicz. Pionierka badań nad historią KUL-u była gościem w Ośrodku 19 lutego 2020 r., dzieląc się z pracownikami swoimi doświadczeniami.

Owocem gromadzenia przez nią wspomnień pierwszych studentów naszej Uczelni były dwa wydane tomy: Katolicki Uniwersytet Lubelski we wspomnieniach pierwszych studentów z lat 1918-1925, Lublin 1978 oraz Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1925-1939 we wspomnieniach swoich pracowników i studentów, Lublin 1989, a także Mistrzowie we wspomnieniach swoich uczniów. Kartka z dziejów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001. Przygotowała również biografie ojców założycieli: Karol Jaroszyński (1877-1929). Fundator Lubelskiej Wszechnicy Katolickiej, Lublin 1993 (wyd. 2 – Karol Jaroszyński (1877-1929). Fundator Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2000); Franciszek Skąpski 1881-1966. Fundator i współorganizator Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Warszawa 1996; Ksiądz Idzi Benedykt Radziszewski 1871-1922, Lublin 1998 (wyd. 2 – Ksiądz Idzi Benedykt Radziszewski i jego dzieło – Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 2000). Podczas swojej pracy naukowej publikowała również artykuły o lubelskich profesorach, wygłaszała referaty na konferencjach naukowych, a także prelekcje do młodzieży szkolnej i w lubelskich kościołach czy udzielała konsultacji studentom badającym zagadnienia przeszłości KUL-u. Ukoronowaniem jej pracy badawczej była dwuczęściowa monografia: Nauczyciele akademiccy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym, cz. I: Charakterystyka zespołu, cz. II: Biogramy, Lublin 1994 (wyd. 2 – Lublin 1996). Była to rozprawa habilitacyjna, będąca podstawą do uzyskania przez nią tego stopnia naukowego.

Badania prof. Grażyny Karolewicz na temat przeszłości Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ukazały ogrom pracy, jaki stoi przed badaczami tego zagadnienia. Z konieczności musiała się ograniczyć do okresu międzywojennego. Wytyczone przez nią kierunki są obecnie rozwijane i pogłębiane przez pracowników Ośrodka Badań nad Dziejami KUL.

dr Grzegorz Misiura