Dnia 12 maja 2014 zarządzeniem Rektora KUL, ks. prof. dr hab. Antoniego Dębińskiego, została powołana do życia Katedra Historii Starożytnej i Bizantyńskiej. Powstała ona z przekształcenia trzech istniejących dotąd w Instytucie Historii katedr: Katedry Archeologii Polski, Katedry Historii Bizancjum i Katedry Historii Starożytnej. Jej kierownikiem został dr hab. Piotr Kochanek, prof. KUL.

 

Najstarszą częścią składową nowej katedry jest Katedra Historii Starożytnej, która funkcjonuje w ramach Wydziału Nauk Humanistycznych KUL od chwili utworzenia tego uniwersytetu, a zatem od roku 1918. Katedrą tą kierował w latach 1918-1935 prof. dr hab. Konstanty Chyliński (14.10.1881-5.02.1939). Po wojnie, w latach 1947-1961, katedra pracowała pod kierunkiem prof. dr hab. Jana Stanisława Łosia (21.10.1890-14.01.1974), a adiunktem w latach 1951-1955 była dr Aleksandra Chodźko-Domaniewska (11.08.1900-6.02.1955). Po przejściu prof. J. S. Łosia na emeryturę kuratorem katedry w latach 1961-1976 był prof. dr hab. Zygmunt Sułowski (2.05.1920-12.02.1997). Prof. Z. Sułowski ustąpił z funkcji kuratora w chwili, gdy w 1976 roku zatwierdzona została habilitacja prof. dr hab. Edwarda Zwolskiego (9.02.1932-19.09.1997). Edward Zwolski kierował katedrą w latach 1976-1997, mając wsparcie dwóch asystentów, a później adiunktów: dr Krzysztofa Gębury (pracował w latach 1979-1992) i dr Lecha Trzcionkowskiego (pracował w latach 1992-2013). Ponadto od roku 1997 w katedrze był zatrudniony mgr (obecnie dr hab.) Maciej Münnich, zaś w latach 2003-2009 adiunktem był również dr hab. Piotr Kochanek. Po śmierci prof. Edwarda Zwolskiego katedra była kierowana przez kuratorów. W latach 2003-2011 funkcje kierownika tej jednostki pełnił dr hab. Krzysztof Narecki, prof. KUL. Ostatnim szefem Katedry Historii Starożytnej, między rokiem 2012 a 2014 był dr hab. Maciej Münnich.

 

Nieco młodsza była Katedra Archeologii Polskiej, którą erygowano w roku 1946, a zajęcia w niej prowadził wówczas prof. dr hab. Stefan Nosek (22.03.1909-19.07.1966). Po nim wykładowcami katedry byli inni specjaliści, którzy pracę w tej jednostce podejmowali głównie w formie zajęć zleconych (rzadziej na ½ etatu), m.in. doc. dr hab. Jan Kowalczyk (23.10.1918-25.01.2007), który pracował tu w latach 1951-1952; prof. dr hab. Andrzej Nadolski (26.11.1921-24.12.1994), prowadzący zajęcia w latach 1957-1961; doc. dr hab. Krzysztof Dąbrowski (25.05.1931-25.11.1979), będący wykładowcą katedry przez 11 lat (1962-1973) oraz doc. dr hab. Elżbieta Dąbrowska-Zawadzka, mająca zajęcia zlecone na przełomie lat 70-tych i 80-tych. W tej sytuacji stanowisko kierownika katedry często było nieobsadzone. Opiekowali się nią kuratorzy, powoływani z grona mediewistów Instytutu Historii (prof. dr hab. Z. Sułowski, prof. dr hab. Jerzy Kłoczowski, prof. dr hab. Aleksandra Witkowska OSU). Katedra ta miała stale charakter usługowo-dydaktyczny. Etatowym pracownikiem katedry sensu stricto była dr Maria Chyżewska-Sułowska (13.12.1943-25.05.1994), absolwentka archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, zatrudniona w KUL w latach 1966-1992. Natomiast od roku akademickiego 2001/2002 etatowym pracownikiem tej jednostki była dr Katarzyna Pisarek. W tym czasie kuratorem katedry, a od marca 2009 do września 2011, jej kierownikiem był prof. dr hab. Czesław Deptuła. Po jego zaś przejściu na emeryturę ostatnim kuratorem Katedry Archeologii Polski został dr hab. Leszek Wojciechowski, prof. KUL, który pełnił tę funkcję w latach 2011-2014.

 

Najkrótszy żywot miała w tym zestawieniu Katedra Historii Bizancjum. Została bowiem erygowana decyzją Senatu KUL 27 lutego 2004 i miała rozpocząć swą działalność 1 października. Ostatecznie jednak swą faktyczną działalność rozpoczęła 1 grudnia 2008, pod kierunkiem dr hab. Piotra Kochanka, prof. KUL.

 

Powstała w ten sposób Katedra Historii Starożytnej i Bizantyńskiej zatrudniała do 30 września 2016 trzy osoby: dr Katarzynę Pisarek, dr hab. Macieja Münnicha, prof. KUL oraz dr hab. Piotra Kochanka, prof. KUL. Obecnie zatrudnieni są jedynie dwaj ostatni pracownicy.

 

Doktorantami katedry są: mgr Tomasz Chmielewski, mgr Damian Kalinowski, mgr Bartłomiej Proc, mgr Patryk Staszczuk, mgr Edgar P. Tomaszewicz, mgr Anna Wiśniewska, mgr Patryk Wolski i mgr Jerzy Fatyga.

Stopień doktora w roku 2016 uzyskał dr Sebastian Długoborski.

 

Terminy konsultacji pracowników katedry:

dr hab. Piotr Kochanek, prof. KUL: wtorek 14.15-15.00

dr hab. Maciej Münnich, prof. KUL: piątek 11.40-12.30

 

Selektywna bibliografia dotycząca historii katedry (w porządku chronologicznym):

 

1) J. Smereka, Profesor Konstanty Chyliński, “Eos”, 40 (1939), z. 1-2, s. 1-12.

2) J. Pliszczyńska-Niemirska, Pięćdziesięciolecie filologii klasycznej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Rozwój organizacyjno-personalny, “Roczniki Humanistyczne”, 16 (1968), z. 3, s. 16-19.

3) R. Bender, Historia na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL (1918-1968), “Roczniki

Humanistyczne”, 18 (1970), z. 2, s. 141-159.

4) E. Zwolski, Jan Stanisław Łoś, “Summarium”, 3(23) (1974), s. 289-291.

5) Tenże, Jan Stanisław Łoś (1890-1974), “Tygodnik Powszechny”, 28 (1974), nr 13(1314), s. 4.

6) S. Klemczak, Scribere in aqua. Słowo o Edwardzie Zwolskim, “Principia” 18-19 (1997) 304-307.

7) L. Trzcionkowski, Edward Zwolski (9 II 1932 – 19 IX 1997), “Zeszyty Naukowe KUL”, 42

(1999), nr 1-2, s. 235-244.

8) K. Gębura, Pochwała szukającego mądrości. Wspomnienie o Edwardzie Zwolskim, w: tenże, Leipomena.

Okruchy z warsztatu historyka kultury antycznej, Siedlce 2001, 93-101.

9) P. Kochanek, Katedra Historii Bizancjum, “Vox Patrum”, 23 (2003), t. 44-45, s. 741-746.

10) Tenże, Możliwości studiów bizantynologicznych na bazie Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, “Vox

Patrum”, 24 (2004), t. 46-47, s. 873-881.

11) K. Narecki, Katedra Historii Starożytnej, “Przegląd Uniwersytecki”, 17 (2005), nr 1-2 (93-94), s.

45-46.

12) Historia starożytna w Polsce. Informator, (red.) Ryszard Kulesza, Marek Stępień, Warszawa,

Zakład Graficzny UW, 2009 (Akme. Studia Historica, 5), s. 170-171.

13) Henryk Kowalski, Lublin ośrodkiem badań nad historią starożytną (1918-2010), w: Świat starożytny,

jego polscy badacze i kult panującego, pod red. Leszka Mrozewicza i Katarzyny Balbuzy, Poznań, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2011 (Gnieźnieńskie Studia Europejskie. Monografie, 4), s. 51-52.

14) P. Kochanek, Prof. dr hab. Edward Zwolski – droga intelektualnego rozwoju i dorobek naukowo-

literacki, “Vox Patrum”, 33 (2013), t. 59, s. 591-606.