KUL z szansą na uzyskanie statusu uczelni badawczej

KUL spełnia wymogi ustawowe do ubiegania się o miano uczelni badawczej, z 14 ocenianych dyscyplin naukowych aż dziewięć, a więc większość, otrzymała kategorię A+ lub A – mówi Damian Liszka, który na naszym Uniwersytecie kieruje Działem Ewaluacji Działalności Naukowej. Jak podkreśla ekspert, ocena ta przyczynia się do budowania marki KUL jako wiodącego i prestiżowego ośrodka naukowego.

W niedzielę 19 lutego – w rocznicę urodzin wybitnego astronoma i twórcy teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika – przypada Dzień Nauki Polskiej. To nowe, bo obchodzone od 2020 r. święto państwowe jest okazją, by podsumować wyniki ewaluacji jakości działalności naukowej prowadzonej na KUL.

Czy KUL – po ewaluacji jakości działalności naukowej za lata 2017-2021 oraz po złożeniu odwołań od decyzji o przyznanych kategoriach naukowych – ma szansę uzyskać status uczelni badawczej?

KUL spełnia wymogi ustawowe uprawniające do ubiegania się o status uczelni badawczej, czyli przede wszystkim posiada większość kategorii naukowych A+ i A względem kategorii B+ przy braku kategorii B i C. Ewaluacja, której dokonali niezależni, w tym także zagraniczni, eksperci wykazała, że nasz Uniwersytet może poszczycić się wysoką jakością badań naukowych. Z 14 ocenionych dyscyplin aż dziewięć, a więc zdecydowana większość, otrzymała kategorię A+ lub A. Ocena ta przyczynia się do budowania marki KUL jako wiodącego ośrodka naukowego i prestiżowego miejsca na podjęcie pracy naukowej i studiów.

Ten sukces został wypracowany dzięki ogromnemu zaangażowaniu naukowców wspieranych przez dyrektorów instytutów oraz sekretarzy ds. procesu naukowego, zaś przygotowania do formalnego procesu ewaluacji były wspomagane przez jednostki administracji ogólnouniwersyteckiej.

Uniwersytet z pewnością będzie przygotowywał się do zgłoszenia aplikacji w konkursie Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza, jak tylko zostanie ogłoszony.

Na podstawie jakich kryteriów dokonano ewaluacji na polskich uczelniach?

Pierwszym i najważniejszym kryterium był poziom działalności naukowej mierzony jakością publikacji przy zastosowaniu zasady dziedziczenia prestiżu czasopisma lub wydawcy i został oparty o wykazy czasopism naukowych oraz wydawców publikujących monografie naukowe. Drugim z kryteriów były efekty finansowe badań naukowych i prac rozwojowych, gdzie pod uwagę brano kwoty środków finansowych pozyskanych przez poszczególne dyscypliny na realizację grantów i projektów naukowych oraz liczbę i wartość zrealizowanych zewnętrznych zleceń badawczych i komercjalizacji. Trzecim i zupełnie nowym kryterium była ocena wpływu działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki oparta o doświadczenia brytyjskie osadzone w ramach ich systemu ewaluacji Research Excellence Framework (REF).

Oczywiście, celem każdej ocenianej uczelni było osiągnięcie jak najwyższych kategorii naukowych spośród możliwych: A+, A, B+, B, C, gdzie A+ było najwyższą możliwą kategorią, a B+ było nośnikiem większości uprawnień i przywilejów wynikających z przepisów.

Analizując jakość działalności naukowej na naszej uczelni eksperci z Komisji Ewaluacji Nauki brali pod uwagę osiągnięcia wszystkich naukowców zatrudnionych w KUL w podziale na reprezentowane dziedziny i dyscypliny naukowe – zgodnie z nową ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Wskazuję na to, ponieważ zaszła fundamentalna zmiana względem poprzedniej ewaluacji, która była prowadzona w odniesieniu do poszczególnych wydziałów i uwzględniała tylko najlepsze osiągnięcia od wybranych pracowników. Uzyskanie wysokich kategorii może zatem świadczyć o wysokim poziomie badań ogółu pracowników dyscyplin reprezentowanych w KUL.

Ile osiągnięć naukowych podlegało ocenie ekspertów w procesie ewaluacji?

W sumie na KUL zostały ocenione osiągnięcia 1178 osób, na które złożyło się m.in. 3976 artykułów, 545 monografii, 163 projekty naukowe, a także 66 zadań komercjalizacyjnych.

Ze szczególnym zadowoleniem należy przyjąć, że wśród tych osiągnięć znalazło się 214 artykułów naukowych opublikowanych w najbardziej prestiżowych czasopismach naukowych posiadających 140 lub 200 punktów w ramach wykazu czasopism naukowych (są to najwyższe możliwe do uzyskania wartości punktowe). Ponadto 97 prac monograficznych zostało opublikowanych w wydawnictwach klasyfikowanych na II poziomie wykazu wydawców, gdzie ujmowane są wyłącznie najlepsze międzynarodowe wydawnictwa naukowe.

Jakie są ostatecznie wyniki ewaluacji działalności naukowej na KUL?

Nasza uczelnia do parametryzacji zgłosiła 14 dyscyplin w ramach czterech dziedzin nauki – nauk humanistycznych, nauk społecznych, nauk teologicznych oraz nauk ścisłych i przyrodniczych.

Aż dziewięć z nich uzyskało kategorię A+ lub A, którą otrzymują podmioty wyróżniające się szczególnie wysokim poziomem badań naukowych. Najwyżej ocenione zostały literaturoznawstwo, nauki teologiczne oraz prawo kanoniczne.

Kategorię A otrzymały: filozofia, historia, językoznawstwo, nauki o sztuce, nauki prawne i pedagogika. Godny uwagi jest fakt, że prestiżową kategorię A+ otrzymują tylko nieliczne jednostki spośród tych, które spełniają wymagania kategorii A, a ich osiągnięcia są porównywalne z wiodącymi europejskimi ośrodkami naukowymi. Dyscypliny brane pod uwagę jako kandydujące do kategorii A+ były poddawane ocenie niezależnych ekspertów zagranicznych, co dodatkowo podkreśla nobilitację wynikającą z uzyskania najwyższej kategorii.

Z kolei kategorię B+ uzyskały: ekonomia i finanse, nauki biologiczne, nauki o polityce i administracji, nauki socjologiczne i psychologia.

Jakie znaczenie ma ewaluacja działalności naukowej?

Przyznane kategorie naukowe są bardzo ważnym parametrem dla instytucji szkolnictwa wyższego i nauki, ponieważ poza tradycyjnym oddziaływaniem na wysokość środków otrzymywanych na prowadzenie badań naukowych, kształtują także uprawnienia danej uczelni w aspekcie ustrojowym, naukowym i programowym. Dają możliwość posługiwania się tytułem uczelni akademickiej oraz badawczej, kształtują uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego, a także umożliwiają pełną autonomię podmiotu w zakresie tworzenia kierunków studiów, w szczególności ogólnoakademickich.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że KUL uzyskał uprawnienia do prowadzenia studiów doktoranckich oraz nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego w zakresie nauk społecznych w dyscyplinach: nauki o polityce i administracji oraz ekonomia i finanse oraz w ramach dyscypliny nauki biologiczne. Otwiera to nowe możliwości rozwoju dla naukowców oraz studentów wskazanych specjalności naukowych. Tym samym KUL posiada w sumie 14 uprawnień do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego w czterech dziedzinach naukowych.