Spór Baala z Jamem. KTU 1.1 – 1.2.
Ł. Toboła, Cykl Baala z Ugarit, Kraków 2008.
1. 1 v[1] |
|
(1)[đrq . g]b (2) [ltzd] |
[…posokę, grzb]iet [obyś rozżarzył,] |
[ltptq . bn ’abnm][2] |
[obyś skrępował między kamieniami.”] |
[wy]m . (3)ymm y‘tqn |
[I dzi]eń (ku) dniom przeminął, |
[lymm yrħm] |
[ku dniom miesiące.] |
[ym . ymģy] npš (4) [b‘l] |
[Jam dosięgnął] jestestwa [Baala,] |
[nhr . ymṣ’a . brlt h][3]d . |
[Nahar wytropił żywot Ha]ddu. |
tngŧnh (5) [ml’ak ym] |
Natarli nań [posłańcy Jama,] |
[t’dt . ŧpṭ nhr . w rgm] |
[sprzysiężenie sędziego Nahara – i rzekli[4]:] |
[tḥmk]. bṣpn |
[„Wieść tobie] na Safanie[5], |
(6) [hwtk . bģr . nḥltk][6] |
[słowo tobie na górze dziedzictwa twego:] |
[’išq . b ’aylt . dt t][7] nšb . b‘n |
[Pożądam jak łanie, które w]zdychają[8] u zdroju, |
(7)[b r’umm . bm][9]bkm . |
[jak bydlęta u źró]dlisk. |
y‘n (8) [ym b‘l] |
Ukorzy[10] [Jam Baala,] |
[yrŧy nhr pđh]? |
[podepcze Nahar jego samego.] |
[yd‘ l]yd‘t |
[Znać, obym] znał, |
(9)[bn lbnt]?[11] |
[pojąć, obym pojął;] |
[k t]’asrn(10)[ŧr .’il dp’id][12] |
[że s]pętasz go[13], [turze, Elu serdeczny,] |
[k] trks(11)[bn ’abnm][14] |
że zwiążesz [między kamieniami;] |
[bn ’ab]nm . ’upqt |
[między kamien]iami (będzie) skrępowan[15]. |
(12) [‘rb . bš’i . b‘l .] |
[Wkroczył w pustkowie Baal[16],] |
[k] lģr mtny |
[tak] oto poraził[17] lędźwie me; |
(14) [t‘rb b š’i ][22] |
[Wkroczysz w pustkowie,] |
k ltģr . mtnh |
tak oto porazisz lędźwie jego; |
(15)[ltzd đrq . g][23]b . |
[obyś rozżarzył posokę, grzb]iet”. |
ym ymm (16)[y‘tqn] |
I dzień (ku) dniom [przeminął,] |
[lymm lyrħm] |
[ku dniom miesiące.] |
[ym]. ymģy . npš(17) [b’l] |
[Jam] dosięgnął jestestwa Baala, |
[nhr ymṣ’a brl]t. hd .[24] |
[Nahar wytropił żywo]t Haddu[25]. |
tngŧnh (18) [ml’ak ym] |
Natarli nań [posłańcy Jama,] |
[t‘dt ŧpṭ ym w rgm] |
[sprzysiężenie Sędziego Nahara – i rzekli:] |
[t]ḥmk bṣpn |
[„Wi]eść tobie na Safanie, |
(19)[hwtk bģr nḥltk] |
[słowo tobie na górze dziedzictwa twego:] |
’išq b[26] ’aylt (20) [dt tnšb . b‘n] |
Pożądam[27] jak łanie, [które wzdychają u zdroju,] |
[b r’umm b]mbkm . |
[jak bydlęta u] źródlisk. |
y‘n (21) [ym b‘l] |
Ukorzy [Jam Baala,] |
[yrŧy nhr pđh] |
[podepcze Nahar jego samego.] |
yd‘ lyd‘t |
Znać, obym znał, |
(22) [bn lbnt] |
[pojąć, obym pojął:] |
[k] t’asrn . ŧr . ’il (23) [dp’id] |
[że] spętasz go, turze, Elu [serdeczny,] |
[k t]rks. bn . ’abnm |
[że z]wiążesz między kamieniami; |
(24)[bn ’abnm]’upqt . |
[między kamieniami] (będzie) skrępowan. |
‘rb(25) [bš’i b‘l] |
Wkroczył [w pustkowie Baal,] |
[k lģ]r mtny |
[tak oto poraz]ił lędźwie me; |
’atzd [28](26) [đrq . gb] |
rozżarzon ja - [posoka, grzbiet.] |
t‘rb . bš’i |
Wkroczysz w pustkowie, |
(27) [k ltģr mtnh] |
[tak oto porazisz lędźwie jego;] |
[đrq . gb] ltzd . |
[posokę, grzbiet] obyś rozżarzył[29]. |
ltptq[30] (28) [bn abnm] |
Obyś skrępował [między kamieniami,] |
gbh l’arṣ |
grzbiet jego do ziemi. |
1. 1 iv |
|
(1) [’il dbḥ . b bth .] |
[El zarzyna w domu swym,] |
mṣ[d . ṣd . b qrb hklh][31] |
łu[p łowów we wnętrzu pałacu swego.] |
(2) gm . ṣḥ lq[ ṣ ’ilm .] |
Głośno krzy[cz; „obyście kroili bogowie,] |
[tlḥmn ’ilm . w tštn][32] |
[jedzcie bogowie, a pijcie”.] |
(3) lrḥqm lp[’at mdbr]?[33] ṣḥ . |
Ku dali, ku kr[ańcom pustyni] krzycz: |
(4)’il . yŧb . bm[rzḥ] [34] |
„El zasiadł w w[iniarni,] |
(5) bgt[35] . ‘llmn . |
w tłoczni wina – wieczysty[36]. |
[ yšt . yn . ‘d šb‘ .] |
[Pije wino do sytości,] |
[trŧ . ‘d škr][37] |
[moszcz – na umór”.] |
(6)’ilm . bt . b‘lk [y‘msn . nn] [38] |
Bogowie domu władcy twego [podtrzymują go;] |
(7) d l . ylkn . ḥš . b’a[rṣ] |
tego, który oto idzie chyżo w z[iemię,] |
[yrd](8) b‘pr . |
[zstępuje] w proch[39]. |
ħbl ṭtm . [ ] |
|
(9)[tn] šqy . rŧ’a . |
[daj] pić zsiadłe mleko! |
tn my . |
Daj wody! |
ytn [ . ks . bdh] |
Daje [kielich w rękę jego] |
(10)krpn . bkl’at yd .[ ] |
puchar w obie dłonie [ ] |
(11)kmll . kḥṣ . tu’sp[ ] |
jak obrzynają! jak dzielą! gromadzą[42] [ ] |
[y](12)tgr . ’il . bnh . |
Wyznaczył El syna swego: |
ŧr[p‘r šm ym][43] |
tur [ogłosił imię Jama.] |
(13) wy‘n . lṭpn . ’il dp[’id] |
I odpowiedział dobroduszny[44], El ser[deczny:] |
[ym] (14) šm . bny . |
[„Jam] - imię syna mego; |
yw .’il[ m[45]dd] |
Jaw[46], bóg[ ukochany.] |
(15) wp‘r . šm .y[m šm nħr] |
I ogłosił[47] imię Ja[ma, imię Nahara.] |
(16) t‘nyn . lzntn [ ] |
Odpowiedzieli: „obyś doglądał[48] nas[ ] |
(17) ’at . ’adn . tp‘r |
Tyś gospodzinem ogłoszon[49]!” |
[wy‘n ŧr ’abh ’il][50] |
[I odpowiedział tur, ojciec jego El:] |
(18) ’ank . lṭpn . ’il [. d p’id] |
„Ja dobroduszny, El [serdeczny,] |
(19) ‘l . ydm . p‘rt [šmk ym] |
nad dłońmi (mymi) ogłosiłem [imię twe, Jamie;] |
(20) šmk . mdd . ’il |
imię twe - ukochany Ela. |
(21) [’atnk]bt kspy . d[ħrṣ] |
[Dam tobie] mój srebrny dom, ten [złocisty;] |
(22) bd ’al’ilyn . b[‘l] |
z ręki najpotężniejszego Ba[ala,] |
[bd . rkb . ‘rpt][51] |
[z ręki dosiadającego obłoków.] |
(23) kd . yn’aṣn [ ] |
Bo ten zelżył mnie [ ] |
(24) grš nn . lk [s’i .mlkh.] |
Przepędź go z tr[onu królowania jego,] |
[lnḥŧ lkḥt] (25) drkth . |
[z ostoi, ze stolicy] obejścia jego; |
[ṣ’ k‘ṣr ’udnh] [52] |
[wywiedź jak ptaka z pieleszy jego.][53] |
(26) whm . ’ap . l[tgršh . lks’i]? |
Ot, jeśli nie [przepędzisz go z tronu,] |
(27) ymṣhk . k[’imr . l a’rṣ][54] |
targnie tobą jak [barankiem o ziemię”.] |
(28) ’il dbḥ .[ b bth .] |
El zarzyna [w domu swym,] |
[mṣd . ṣd . b qrb hklh][55] |
[łup łowów we wnętrzu pałacu swego.] |
(29) p‘r . b[mrzḥ . šm . ym] |
Ogłasza w [winiarni imię Jama;] |
[šmh mdd ’il] |
[imię jego – ukochany Ela.][56] |
(30) ṭbħ . ’alp[m . ’ap . ṣ’in .] |
Rżnie woł[y; tako i owce,] |
šql (31) ŧrm . w[mr’i . ’ilm .] |
kładzie pokotem tury i [czabany znamienite[57].] |
[‘glm . dt .šnt] |
[Cielce – te roczne,] |
(32)’imr [qmṣ . ll’im] [58] |
baranki, [garść jagniąt.] |
1. 1 iii[59] |
|
(1)[’idk . ’al . ttn . pnm .] |
[Tedy zaiste zwrócą oblicza swe;] |
[tk . ḥkpt . ’il . klh] |
[pośrodku Memfis[60] – bóg wszystkości jego.] |
(2)[kptr . ]ks[’u . ŧbth .] |
[Kreta] tron[em siedziby jego,] |
[ḥkpt . ’arṣ . nḥlth] |
[Memfis ziemią dziedzictwa jego.] |
(3) b’alp . šd . |
Na wskroś tysiąca pól, |
r[bt . kmn .] |
dzie[sięciu tysięcy miar[61].] |
[lp‘n . kŧr] hbr. w ql . |
[Do stóp Kuszara] nachylili się i padli, |
t[štḥwy .wykbd .hwt] |
u[derzyli czołem i oddali mu chwałę.] |
(4) w . rgm . lk[ŧr . wħss .] |
I rzekli do Ku[szara-i-Hasisa[62],] |
[ŧny . lhyn] (5) dḥrš . y[dm .] |
|
[tḥm ŧr . ’il . ’abk] |
[„Wieść tura Ela, ojca twego,] |
(6)hwt . lṭpn [ḥtkk .] |
słowo dobrodusznego [piastuna twego[65]:] |
(7)yh . kŧr . b[nm . ‘dt] |
|
(8)št . lskt . n[skt n’mn][68] |
osadź dla polewania cz[arę łaskawego,] |
(9)‘db . bģrt . ŧ[bt] |
przysposób wśród szczytów sie[dzibę.] |
(10)ḥšk . ‘ṣk . ‘b[ṣk ] |
Ułap drzewce twe, bu[ławę twą;] |
[‘ my . p‘nk tlsmn] |
[ku mnie stopy twe pobiegną,] |
(11)‘my . tw!tḥ . ’i[šdk .] |
ku mnie niech spieszą n[ogi twe.] |
[tk . ħršn] |
[Pośrodku Hurszanu,] |
(12) ģr . ks . |
góry kielicha[69]. |
dm . r[gm .’iŧ . ly . w’argmk] |
Albowiem co rz[ec mam, rzeknę tobie[70];] |
(13) hwt . w’aŧnyk |
słowo wszak powtórzę tobie. |
[. rgm . ‘ṣ . wlħšt . ’abn] |
[Rzecz[71] drzewa i szept kamienia;] |
(14) t’unt . šmm . ‘m [. ’arṣ . ] |
|
[thmt . ‘mn . kbkbm] |
[odmętów z gwiazdami.] |
(15) rgm .ltd‘ . nš[m .] |
Rzecz nieznaną męż[om,] |
[wltbn . hmlt . ’arṣ] (16) ’at . |
[i niepojęty dla rzeszy ziemi] znak. |
w ’ank . ’ib[ģyh .] |
A ja [ujawnię to[74],] |
[btk . ģry. ’il ṣpn][75] |
[pośrodku góry mej, boskiego Safanu”.] |
(17)[76]wy‘n . kŧr . wħss |
I odpowiedział Kuszar-i-Hasis: |
[lk . lk . ‘nn . ’ilm] |
[„Idźcie, idźcie, wysłannicy bogów;] |
(18) ’atm . bštm . |
wy biegnijcie w podskokach[77], |
w’an [. šnt . ] |
i ja [pośpieszę.] |
[kptr] (19) lrḥq . ’ilm . |
[Kreta] w oddali, bogowie; |
ḥkp[t . lrḥq . ’ilnym] |
Memf[is w oddali, boscy[78].] |
(20)ŧn . mŧpdm . tḥt [‘nt .’arṣ .] |
Dwa stajania[79] pod [zdrojami ziemi,] |
[ŧlŧ . mtḥ] (21) ģyrm . |
[trzy przestworza[80]] rozpadlin”. |
’idk . lyt[n . pnm .] |
Tedy niechaj zwró[cą oblicza] |
[‘m lṭpn] (22) ’il dp’id . |
[ku dobrodusznemu,] Elowi serdecznemu[81]. |
tk .ħrš[n .] |
Pośrodku Hursza[nu,] |
[ģr. ks] |
[góry kielicha.] |
(23) ygly đd . ’i[l . ] |
Wyszli (ku) ostoi E[la,] |
[wyb’u . qrš . mlk] (24) ’ab . šnm . |
[i weszli do koleby króla,] ojca lat[82]. |
l[p‘n . ’il . yhbr . wyql] |
Do [stóp Ela nachylili się i padli,] |
(25) yštḥwy . [wykbdnh] |
uderzyli czołem [i oddali mu chwałę.] |
[wyšu’ . ’il gh . wyṣḥ ] |
[I podniósł El głos swój i zakrzyknął:] |
[tḥm] (26) ŧr . ’il . [’abk.] |
[Wieść] tura Ela, ojca twego, |
[hwt . lṭpn . ḥtkk] |
[słowo dobrodusznego piastuna twego.] |
(27) ḥš . b[htm . tbnn .] |
Hyżo do[mostwo zbudujesz,] |
[ḥš . trmmn .hklm] |
[hyżo wzniesiesz pałac[83]] |
(28) btk . [ṣrrt ṣpn] |
pośrodku [urwisk Safanu.] |
(29) bn [bht . ksp w ħrṣ] |
Buduj [domostwo srebrne i złociste,] |
[bht ṭhrm ’iqn’im] |
[domostwo klejnotów lapiz lazuli.] |
(30) ’a[lp šd . ’aħd . bt] |
Tysi[ąc pól zajmujący dom,] |
[rbt kmn hkl] |
dziesięć tysięcy miar pałac[84].] |
1. 1 ii |
|
(1)[ḥšk . ‘ṣk . ‘bṣk .][85] |
[Ułap drzewce twe, buławę twą,] |
[‘ ]my . p[‘]nk (2)[tlsmn .] |
[k]u mnie s[to]py twe [pobiegną,] |
[‘my . twt]ḥ .’išdk |
[ku mnie pospie]szą nogi twe; |
(3)[tk . ħršn .] |
pośrodku Hurszanu, |
[ģr. ks] |
[góry kielicha.] |
[dm ’a]r[gm . t] [86]ḥmk . |
[Albowiem rz]ek[nę wi]eść tobie: |
a weź [w rękę twą zapis Ela do]bro[dusznego[89],] |
|
[ŧ]r d ykn (5)[nk][90] |
[tu]ra, który uczyn[ił cię.] |
[bht ṭhrm’i][91]qn’im |
[Domostwo klejnotów la]piz lazuli, |
(6)[bht ksp w ħrṣ] |
[domostwo srebrne i złociste;] |
š’u bqrb (7)[ģry ’il ṣpn ] |
wznieś we wnętrzu[92] [góry mej, boskiego Safanu.] |
’asr (8)[b‘l] |
Niewolnikiem[93] [Baal;] |
[b y]m . ymtm |
[w mo]rzu uśmiercon będzie[94]. |
(9)[tṣ’i . km rḥ .npšh .] |
[Uleci jak wiatr dusza jego,] |
k’iŧl (10)[brlth .][95] |
jak plwocina [żywot jego.] |
[šp]m . ‘db . l’arṣ |
[Upu]st wód przygotuj dla ziemi, |
(11)[b mdbr][96] špm . ‘db |
[na pustyni] upust[97] wód przygotuj”. |
(12)[b ḥwt ngŧ]? t‘tqn |
[Przez kraj wypatrując] wędrowali, |
(13)[ b ’aylt d b ‘n tn]?šb [98] |
[jak łanie, które do zdroju wzdy]chają. |
’id!k (14) [lytn . pnm .’m] ’in{.}bb. |
Tedy [niechaj zwrócą oblicza ku] Inbub; |
b’alp ḥzr |
na wskroś tysiąca dworów[99], |
(15) [rbt . kmn .] |
[dziesięciu tysięcy miar.] |
[lp‘]n . ‘nt (16) [yhbr . wyql .] |
Do stóp Anat nachylili się i padli, |
[yšt]ḥwyn wy (17) [kbdnh .] |
uderzyli czołem i [oddali jej chwałę.] |
[yšu’ . gh . wy]ṣḥ |
[Podnieśli głosy swe i zakrzyk]nęli: |
tḥm (18) [ŧr . ’il . ’abk .] |
Wieść [tura Ela, ojca twego,] |
[hwt . l] ṭpn . ḥtkk |
[słowo do]brodusznego, piastuna twego: |
(19) [qryy . b’arṣ . mlḥ]mt . |
[pogrzeb[100] w ziemi woj]nę, |
št . b‘p (20) [rm . ddym .] |
osadź w pro[chu krwawym[101].] |
[sk . šlm] . lkbd . ’arṣ |
[Rozlej (olej) pokoju] pośród ziemi, |
(21) [’ar . bdd . lkbd . š]dm . |
[patokę z garnca pośród p]ól. |
ḥšk (22) [‘ṣk . ‘bṣk .] |
Ułap [drzewce twoje, buławę twoją,] |
[‘my . p‘]nk . tslmn |
[ku mnie sto]py twe niech biegną, |
(23) [‘my . twtḥ .’išd]k . |
ku mnie niech spieszą nogi twe; |
tk . ħršn (24) |
pośrodku Hurszanu, |
[ģr. ks] |
[góry kielicha.] |
[dm ’argm . tḥmk .] |
[Albowiem rzeknę wieść tobie;] |
[wšt] bdk . spr (25) [’il . lṭpn .] |
[a weź] w rękę zapis [Ela dobrodusznego,] |
[ŧr d ykn]nk |
[tura, który uczyn]ił ciebie”. |
1. 2 iii |
|
(0)[wy‘n . kŧr . wħss] |
[I odpowiedział Kuszar-i-Hasis:] |
[lk . lk . ‘nn . ’ilm] |
[„Idźcie, idźcie, wysłannicy bogów;] |
[’atm . bštm .] |
[wy biegnijcie w podskokach,] |
(1) [ w’an . š]n[t . ] |
[i ja pośpi]esz[ę.] |
(2) [kpt]r . lr[ḥ]q . [ .’ilm] |
[Kre]ta w od[da]li, [bogowie,] |
(3)[ḥkpt . lrḥq .’ilnym .] |
[Memfis w oddali, boscy.] |
[ŧn . mŧ]pdm . t[ḥt . ‘nt .’arṣ .] |
[Dwa staj]ania p[od źródłami ziemi,] |
[ŧlŧ . mtḥ . ģyrm][102] |
[trzy przestworza rozpadlin”.] |
(4) [ ’idk . ] lytn [.] pnm . |
[Tedy] niechaj zwróci oblicze |
‘m [ .’i]l . mbk [ . nhrm .] |
ku [’E]lowi (u) źródliska [rzek,] |
[qrb . ’apq . thmtm] |
[blisko łożysk (dwóch) odmętów[103].] |
(5) [ygly . ] đd ’i[l] |
[Wyszedł] ku ostoi E[la] |
wyb’u [ . q]rš . mlk [ . ’ab . šnm .] |
i wszedł do [ko]leby[104] [króla lat.] |
[lp‘n . ’il] (6) [yhbr . ]wyql |
[Do stóp Ela nachylił się] i padł, |
[ .y]štḥw[y . ] wykb[dnh] [105] |
uderzył czołem i oddał [mu] chwałę. |
[ŧ]r y[š’u . gh . wyṣḥ][106] |
[T]ur po[dniósł głos swój i zakrzyknął:] |
(7)[šm‘] kŧr . wħ[ss] tb‘ . |
[Słuchaj,] Kuszarze-i-Ha[sisie!] Odbieżaj! |
bn [.] bht . ym [ .] |
Buduj domostwo Jamowi, |
[rm]m . hkl . ŧpṭ . [nhr] |
[wznoś] pałac sędziemu Naharowi |
(8) [btk . ṣrrt .ṣpn][107] |
[pośród urwisk Safanu.] |
tb‘ . kŧr . [wħss .] |
Odbieżaj, Kuszarze-[i-Hasisie:] |
[t]bn . bht [zb]l ym |
[zbu]dujesz domostwo [księ]ciu Jamowi, |
(9) [tr]mm . hk[l . ŧpṭ] . nhr . |
[wz]niesiesz pała[c sędziemu] Naharowi; |
bt{.}k[ . ṣrrt .ṣ]pn |
pośród [urwisk S]afanu. |
(10) [ḥš . bh]th . tbn[n .] |
[Chyżo domost]wo mu zbudujesz, |
[ḥ]š . trm[mn . hkl .] |
[chy]żo wzniesiesz pałac. |
[’alp . šd . ’aħd .] bt |
Tysiąc pól zajmujący dom, |
(11) [rbt . ] kmn . hk[l] |
dziesięć tysięcy miar pałac. |
ḥš bš[r. t]t[n] .ģlm |
Chyżo dobrą nowinę podaj młodzieńcze[108] |
lšdt ymm |
ku połaciom mórz[109]: |
(12) [b‘l ] bym . ym . y[m]t. |
Baal w morzu mórz uśmiercon (będzie). |
yš[n]n .‘ŧtr . dm[lk] |
Zazgrzytał Asztar królewicz: |
(13)[št b‘l] ḥrḥrtm . |
[„Wznieci Baal] żagwie, |
w d[mr]n[ št] ’iš[t][110] |
i nisz[czyci]el [wznieci] ogień. |
[nbl’at b b]h[tm] |
Płomienie w domostwie, |
’išt [bhklm][111] |
ogień w pałacu. |
(14) [ŧr .’il ’ab]y. yblmm. l[ zbl ym] |
[Tur El, ojciec] mój, okiełzna[112] [księcia Jama,] |
ŧ[pṭ nh]r. yrd [b ’arṣ] |
s[ędzia Naha]r zstąpi [w ziemię[113].] |
[wn]’i[n ’aŧt lh ’i]n . bn |
[Wszak] nie [ma żony dlań a]ni syna[114]”. |
(15) [t‘]nn nrt[.]’ilm . špš . |
[Odpowiedzia]ła światłość bogów Szapszu, |
tš’u . gh . w[tṣḥ] |
podniosła głos swój i [krzyknęła:] |
[šm]‘ . m‘ [‘ŧ][115] (16) [tr . ] |
Słuchajże Asztarze, |
[yŧ]’ir . ŧr . ’il . abk |
zwycięży[116] tur El, ojciec twój. |
l . pn . zbl . ym . |
Przed obliczem księcia Jama, |
l pn . [ŧ]pṭ[. nh]r |
przed obliczem [sę]dziego [Naha]ra. |
(17) [’ik . ’a]l . yšm‘k . ŧr . [’i]l . abk . |
Czyż nie usłyszy ciebie tur El, ojciec twój? |
lys‘[. ’a]l[t] ŧb[tk .] |
Oby wyrwał ościeża siedziby twej, |
lyh]p[k] (18) [ks’a .]mlktk . |
oby wywrócił tron królowania twego, |
lyŧbr . ħṭ[.]mŧpṭk . |
oby połamał berło sądzenia twego[117]”. |
wy‘n [.‘ŧtr]. d[ml]k[ ] |
I odpowiedział Asztar królewicz: |
(19) [lq] ḥ . by . ŧr .’il . ab[y] . |
Obyś wziął mnie, turze Elu, ojcze mój; |
’ank . ’in . bt [. l]y[. km . ’i]lm |
ja nie mam domu dla mnie jak bogowie |
[ . w]ḥẓr[ .k bn] (20) [qd]š |
i dworu jak synowie świętego[118]. |
lb’um . ’ard . bn[p]šny . |
(Jak) lew zstąpię z żą[dno]ścią moją[119], |
’arḥṣn . k ŧrm |
stratuję[120] niczym tury. |
[yŧb] b b[ht](21) [zbl.]ym . |
[Zasiadł] w do[mostwie książę] Jam, |
bhkl . ŧpṭ nh[r] . |
w pałacu sędzia Naha[r.] |
yŧ’ir . ŧr . ’il ’abh |
Zwycięży tur El, ojciec jego, |
l pn [z]bl y[m] |
przed obliczem księcia Jama, |
(22) [l pn . ŧp] ṭ[ . nhr] |
przed obliczem sędziego Nahara. |
mlkt . [h]m . lmlkt . |
Króluję, czy nie króluję[121]? |
wn[.]’in . ’aŧt [. lk . km ’ilm] |
Wszak nie ma żony dla ciebie jak u bogów, |
(23) [wģlmt . k bn . qdš . ] |
[ani oblubienicy, jak u synów świętego[122].] |
wy[‘n] zbl .ym . |
I od[powiedział] książę Jam, |
y‘ [n] ŧpṭ . nhr . |
odpowie[dział] książę Nahar: |
(24)[ ŧr . ’il ’aby ’aŧt]? yšlḥn . |
[tur El, ojciec mój,] przyśle mi [żonę[123].] |
wy‘n ‘ŧtr |
I odpowiedział Asztar: |
1 . 2 i |
|
(1-5)[124] |
|
(6) br’išk . ’aymr [yymm] |
„W głowę twą – wszystkim precz! – [O Jamie;] |
(7) [bqdqdk ygrš ŧp]ṭ . nhr . |
[w czerep twój – płochacz – sędz]io Naharze. |
yŧb[r ḥrn (8) r’i]šk . |
Zdruzgo[cze Horon gło]wę twą, |
‘ŧtrt [šm . b‘l . qdqdk] |
Asztarte – [imię Baala - czerep twój”.] |
(9)mṭ .tpln . bg[bl šntk] |
Głęboko upadniesz u sz[czytu lat twych,] |
(10)[bḥpnk . w t‘n] [125] |
[z pustą garścią twą, a upokorzon.] |
[k ’ab .] šnm . ’aŧtm .t[qḥ] |
[Jak ojciec] lat, żony weźmiesz?”. |
(11)[m]l’akm . yl’ak .ym . |
Posłańców posyła Jam |
[t‘dt ŧpṭ . nhr] |
sprzysiężenie - sędzia Nahar. |
(12) [ wtb’un b]‘lṣ ‘lṣm |
I przybyli w chwale chwał, |
npr . š[pthm ḥrb . lṭšt] |
rozwarcie warg ich mieczem ostrym, |
(13)[’išt . ’ištm . ’u] ṭ . ŧbr . ’aphm .[126] |
|
tb‘ . ģlm[m.] [’al . tŧb .] |
„Odbieżajcie młodzieńcy! Zaiste wracajcie: |
[’idk . pnm] (14) [’a]l ttn . |
[Tedy oblicza zais]te zwrócicie |
‘m . pħr . m‘d . |
ku zborowi wspólnoty, |
t[k . ģr . ’il . ] |
po[środku góry Ela[129].] |
[lp‘n . ’il] (15) ’al . tpl. |
[Do stóp Ela] zaiste padniecie, |
’al . tštḥwy . pħr [m‘d .] |
zaiste ukłonicie się zborowi [wspólnoty[130].] |
[qmm . ’aŧr . ’am] (16) |
[Powstawszy, dojdziecie do sło]wa |
wŧny . d‘tkm . |
i powtórzycie, co wiadome wam. |
wrgm . lŧr . ’a[by . ] |
A rzeknijcie do tura, oj[ca mego,] |
[ŧny . lpħr] (17) m‘d . |
[powtórzcie zborowi] wspólnoty: |
tḥm . ym . b‘lkm . |
„Wieść Jama, władcy waszego, |
’adnkm . ŧpṭ [. nhr] |
gospodzina waszego, sędziego [Nahara.] |
(18) tn . ’ilm . d tqh . |
Wydajcie bogowie tego, komuście spolegliwi[131], |
d tqyn . hmlt . |
tego, komuś spolegliwa, rzeszo[132]. |
tn . b‘l . [w‘nnh] |
Wydajcie Baala – [a ukorzę go[133];] |
(19) bn dgn . ’arŧm . pđh . |
syna Dagana – podepczę go samego[134].” |
tb‘ . ģlmm . l yŧb . |
Niech odbieżają młodzieńcy, niechaj wracają: |
[’idk . pnm] (20) lytn . |
[Tedy oblicza] niechaj zwrócą |
tk . ģr . ’i!l .[135] |
pośrodku góry Ela, |
‘m . p[ħ]r . m‘d . |
ku zborowi wspólnoty. |
’ap . ’ilm . lḥ[m] (21) yŧb . |
Właśnie bogowie (do) jad[ła] zasiedli, |
bn . qdš .lŧrm . |
synowie świętego do połci[136]; |
b‘l . qm . ‘l . ’il . |
Baal stał nad Elem[137]. |
hlm (22) ’ilm . tphhm . |
Spójrz, bogowie dostrzegli ich; |
tphn ml’ak . ym . |
dostrzegli posłańców Jama, |
t‘dt . ŧpṭ [. nhr] |
sprzysiężenie sędziego [Nahara.] |
(23)t[ģ]ly .’ilm r’išthm . |
Z[wie]sili[138] bogowie głowy swe |
lẓr . brkthm . |
ku podołkom kolan swych, |
wlkḥŧ (24) zblhm . |
ku siedziskom książęctwa ich. |
bhm . yg‘r b‘l . |
Ich to złajał Baal: |
lm . ģltm . ’ilm . r’išt(25) km |
„Dlaczego zwieszacie bogowie głowy wasze |
lẓr brktm . |
ku podołkom kolan waszych, |
wln . kḥŧ . zblkm . |
i ku siedziskom książectwa waszego? |
’aḥd (26) ’ilm . t‘ny |
Jednoto bogów, odpowiedz: |
lḥt . ml’ak . ym . |
tabliczkom[139] posłańców Jama, |
t‘dt . ŧpṭ . nhr |
sprzysiężeniu sędziego Nahara. |
(27) š’u [.]’ilm r’aštkm . |
Podnieście bogowie głowy wasze |
lẓr . brkthm . |
z podołków kolan waszych, |
lnkḥŧ (28) zblkm . |
z siedzisk książęctwa waszego. |
w’ank . ‘ny . ml’ak . ym . |
A ja odpowiem posłańcom Jama, |
t‘dt .ŧpṭ . nhr |
sprzysiężeniu sędziego Nahara”. |
(29) tš’u . ’ilm . r’ašthm . |
Podnieśli bogowie głowy swe |
lẓr . brkthm . |
z podołków kolan swych, |
lnkḥŧ [.]zblhm |
z siedzisk książęctwa ich. |
(30) ’aħr . tmģyn . ml’ak . ym [.] |
Potem dotarli posłańcy Jama, |
t‘dt . ŧpṭ . nhr . |
sprzysiężenie sędziego Nahara. |
lp‘n . ’il (31)[lt]pl . |
Do stóp Ela niechaj [pa]dną, |
ltštḥwy . pħr . m‘d . |
niechaj skłonią się zborowi wspólnoty. |
qmm . ’aŧr . ’amr . |
Powstawszy, doszli do słowa, |
(32)[ŧn]y . d’thm . |
[powtórz]yli, co wiadome im. |
’išt . ’ištm . y’itmr . |
Ogniem ogni zdali się być |
ḥrb . lṭšt (33) [ls]nhm |
mieczem ostrym [jęz]yki ich. |
rgm . lŧr . ’abh . ’il . |
Rzekli do tura, ojca ich, Ela: |
tḥm . ym . b‘lkm (34) |
„Wieść Jama, władcy waszego, |
[’adn]km . ŧpṭ . nhr . |
[gospodzina] waszego, sędziego Nahara. |
tn . ’ilm . dtqh . |
Wydajcie bogowie, komuście spolegliwi, |
dtqnyh (35) [hml]t . |
tego, komuś spolegliwa, [rzesz]o. |
tn . b‘l . w‘nnh . |
Wydajcie Baala – a ukorzę go; |
bn .dgn . ’arŧm . pđh . |
syna Dagana – podepczę jego samego”. |
(36) [wy‘n ] . ŧr . ’abh . ’il [.] |
[I odpowiedział] tur, ojciec jego, El: |
‘bdk . b’l . yymm . |
„Sługą twym Baal, o Jamie! |
‘bdk . b’l (37) [ynhr]m . |
Sługą twym Baal, [o Naharze!] |
bn . dgn . ’a[s]rkm . |
Syn Dagana nie[wolnik]iem twym. |
hw . ybl . ’argmnk . k’ilm |
On przyniesie purpurę tobie jak bogowie[140], |
(38)ybl . k!bn . qdš . mnḥyk |
przyniesie jak synowie świętego dziękczynienie tobie”. |
’ap . ’anš . zbl . b ‘[l] |
Zrazu zatracił się[141] książę Ba[al:] |
(39) [y’uħ]d . byd . mšħṭ . |
[chwy]ta w rękę nożysko, |
bm . ymm . mħṣ . |
w prawicę wrzeciądz. |
ģlmm . yš[ħṭ][142] |
Młodzieńców u[siecze!] |
(40)[ymnh . ‘n]t . t’uħd . |
[Prawicę jego Ana]t pochwyciła, |
šm’alh . t’uħd . ‘ŧtrt . |
lewicę jego pochwyciła Asztarte. |
’ik . m[ħṣt ml’ak] (41) [ym . ] |
„Czy u[sieczesz posłańców Jama,] |
[t‘]dt . ŧpṭ . nhr . |
[sprzy]siężenie sędziego Nahara? |
ml’ak . mṭ ħr . yḥb[q ] |
Posłaniec buzdygan szlachcica[143] dzier[ży,] |
(42)[ħṭ yḥbq] ml’ak . bn . ktpm . |
[berło dzierży] posłaniec między ramionami. |
rgm . b‘lh . wy[ŧny] |
Rzekł władca jego - a po[wtórzył] |
[adnh wp‘r] [144] |
[gospodzin jego - a ogłosił”.] |
(43)’ap . ’anš . zbl . b ‘l . |
Zrazu zatracił się książę Baal, |
šdmt . bg[ pn] (44) [ yṣm]dm . |
żyły niby winorośl podetnie im[145], |
ml’ak . ym . |
posłańcom Jama, |
t‘dt . ŧpṭ . nh[r] |
sprzysiężeniu sędziego Nahara. |
(45) ’an . rgmt . lym . b‘lkm . |
„Ja rzekłem do Jama, władcy waszego, |
’ad[nkm . ŧpṭ] (46) [nhr] |
gospodzina waszego, sędziego Nahara. |
[š]m[‘] hwt . gmr . hd . |
[Słu]ch[aj] słowa Haddu – mściciela: |
lwny (47)[. ym] ’iyrh[.] |
|
thbr |
Nachylili się[148]… |
1. 2 ii[149] |
|
1. 2 iv |
|
(1-2)[150] |
|
(3)[w]b ym . mnħ l ’abd . |
[Oto] w morzu ostoja[151] dla zagłady, |
b ym . ’irtm . m[t] |
w morzu płuca[152] śmie[rci;] |
(4) [b ŧpṭ] . nhr . tl‘m . ŧm |
|
ḥrbm . ’its . |
Miecza doświadczę[155], |
’anšq (5) šhtm . |
|
l’arṣ . ypl . ’ulny . |
Ku ziemi upadnie mocarz, |
w l . ‘pr . ‘ẓmny |
a w proch potężny. |
(6)b[ph] . rgm . lyṣ’a |
Z [ust] jego rzecz nie wyjdzie, |
bšpth . hwth . |
z warg jego słowo. |
w ttn . gh . yģr |
I wydała głos swój przepaść[158] |
(7)tḥt . ks’i . zbl . ym . |
pod tronem księcia Jama[159]. |
wy‘n . kŧr . w ħss . |
I odpowiedział Kuszar-i-Hasis: |
lrgmt (8) lk . lzbl . b‘l . |
„Oto rzekłem tobie, o książę Baalu, |
ŧnt . l rkb . ‘rpt . |
powtórzyłem, o dosiadający obłoków. |
ht . ’ibk (9) b ‘lm . |
Teraz wroga twego, o Baalu, |
ht . ’ibk . tmħṣ . |
teraz wroga twego pobijesz, |
ht . tṣmt ṣrtk |
teraz zdławisz nieprzyjaciela twego. |
(10)tqḥ . mlk . ‘lmk . |
Weźmiesz królestwo wieczne twe, |
drkt . dt . drdrk . |
obejście, które z pokolenia na pokolenie twe”. |
(11) kŧr ṣmdm . ynḥt . |
Kuszar kiścienie[160] sprowadził |
w yp’r . šmthm . |
i ogłosił imiona ich: |
šmk ’at (12) ygrš . |
„Imię twoje - tyś płochacz[161]! |
ygrš . grš ym |
Płochaczu, wypłosz Jama; |
grš ym . l ks’ih |
wypłosz Jama z tronu jego, |
(13)nhr l kḥŧ . drkth . |
Nahara z siedziska obejścia jego. |
trtqṣ . bd b‘l . |
Okręcisz się[162] w ręce Baala |
km nš[r] (14) b ’uṣb‘th . |
jak sę[p][163] w palcach jego. |
hlm . ktp . zbl . ym . |
Uderz (w) ramię księcia Jama, |
bn ydm (15) [ŧp]ṭ . nhr . |
między ręce [sędzie]go Nahara”. |
yrtqṣ . ṣmd . bd b’l |
Okręcił się kiścień w ręku Baala |
km nšr (16) b ’uṣb‘th . |
jak sęp w palcach jego. |
ylm . ktp . zbl . ym . |
Uderzył (w) ramię księcia Jama, |
bn ydm . ŧpṭ (17) nhr . |
między ręce sędziego Nahara. |
‘z . ym . lymk . |
Silny Jam – oby zachwiał się, |
ltnģṣn [.] pnth . |
oby ugięły się członki jego, |
lydlp (18) tmnh . |
oby zachwiała się postać jego. |
kŧr ṣmdm . ynḥt . |
Kuszar kiścienie sprowadził |
w yp’r . šmthm |
i ogłosił imiona ich: |
(19) šmk . ’at . ’aymr . |
„Imię twoje – tyś wszystkim precz[164]! |
’aymr . mr . ym . |
Wszystkim precz! - wygnaj Jama; |
mr . ym (20) l ks’ih |
wygnaj Jama z tronu jego, |
nhr l kḥŧ . drkth . . |
Nahara z siedziska obejścia jego. |
trtqṣ (21) bd b‘l . |
Okręcisz się w ręku Baala |
km nšr b’uṣb‘th . |
jak sęp w palcach jego. |
hlm . qdq(22) d . zbl ym . |
Uderz (w) czerep księcia Jama, |
bn . ‘nm . ŧpṭ . nhr . |
między oczy sędziego Nahara. |
yprsḥ ym |
Runie Jam |
(23) w yql . l’arṣ . |
i upadnie na ziemię”. |
w yrqṣ . ṣmd . bd b‘l (24) |
I okręcił się kiścień w ręku Baala |
km [.] nšr . b ’uṣb‘th . |
jak sęp w palcach jego. |
ylm . qdqd . zbl (25) ym . |
Uderzył (w) czerep księcia Jama, |
bn ‘nm . ŧpṭ . nhr . |
między oczy sędziego Nahara. |
yprsḥ . ym . |
Runął Jam, |
yql (26) l’arṣ . |
upadł ku ziemi. |
tnģṣn . pnth . |
Ugięły się członki jego, |
w ydlp . tmnh |
zachwiała się postać jego. |
(27) yqŧ . b‘l . |
Zarzuci sieć[165] Baal |
w yšt . ym . |
i wypije morze, |
ykly . ŧpṭ . nhr |
znicestwi sędziego Nahara. |
(28) b . šm . tg‘rm . ‘ŧtrt . |
Po imieniu łajała Asztarte: |
bŧ l ’al’iyn . b[‘l] |
„Wysusz[166], o najpotężniejszy Ba[alu,] |
(29)bŧ . l rkb . ‘rpt . |
wysusz, o dosiadający obłoków: |
k šbyn . zb[l . ym .] |
Bo pojman ksią[żę Jam,] |
(30) šbyn . ŧpṭ . nhr . |
pojman sędzia Nahar”. |
w yṣa’ . b[ph . rgm .] |
I wyszła z [ust jej rzecz,] |
[bšpth . hwth] |
[z warg jej słowo[167]:] |
(31) ybŧ . nn . ’al’iyn . b‘l . |
„Wysuszy go najpotężniejszy Baal, |
w[ ybŧ . nn rkb . ‘rpt] |
tak – [wysuszy go dosiadający obłoków”.] |
[wy‘n](32) ym . |
[I odpowiedział] Jam: |
l mt . b‘lm . yml[k] |
„Oto zaprawdę[168] Baal zakról[uje,] |
[rkb . ‘rpt ] (33) ḥm . l šrr . |
|
w[ yṣa’ . bph . rgm .] |
I [wyszła z ust jego rzecz,] |
[bšpth . hwth] |
[z warg jego słowo:] |
[ybŧ . nn . ’al’iyn . b‘l . ] |
[„Wysuszy go najpotężniejszy Baal,] |
[w ybŧ . nn rkb . ‘rpt] |
[tak – wysuszy go dosiadający obłoków.”] |
(34) y‘n . ym . |
Odpowiedział Jam: |
l mt . [b‘lm . ymlk] |
„Oto zaprawdę [Baal zakróluje,] |
[rkb . ‘rpt ḥm] (35) l šrr |
[dosiadający obłoków pała] ku władzy.” |
w t‘[n ‘ŧtrt] (36) |
I odpowie[działa Asztarte:] |
b‘lm . hmt . [ymlk] |
„Baal im [zakróluje,] |
[rkb . ‘rpt ḥm] (37) l šrr . |
[dosiadający obłoków pała] ku władzy[171]. |
št[ tnn lšbm ] |
Osadź [węża - oby okiełznan (został)!] |
[rks l mrym lbnn] |
[Zwiąż na wysokościach Lebanonu[172]] |
(38) br’išh . [ ’aymr ] |
W głowę jego – [wszystkim precz!] |
[bqdqdh ygrš] |
[W czerep jego – płochacz[173]!”] |
(39-40)[174] |
|
[1]Kolumna poważnie uszkodzona. Zachowany materiał sugeruje powtarzalną strukturę tekstu. Linie 1-2 zdają się zawierać końcówkę pojawiającej się jeszcze dwukrotnie wypowiedzi (3-14//15b-28). Ta regularność umożliwia wzajemną rekonstrukcję powtarzających się fraz. Jej szczegóły objaśniam w dalszej części aparatu krytycznego. Za przypisaniem tej mowy Jamowi przemawiają nie tylko względy filologiczne, ale i podobieństwo do mowy Mota w KTU 1. 5 i (sceneria, metaforyka i stylistyka). Odnośnie analogicznej struktury skrajnych części Cyklu zob. Peterson-Woodward (1977:233- 248), Smith (1994:15-16).
[2]Na podstawie linii 27-28; por. przyp. 29.
[3]Na podstawie linii 16-17; por. przyp. 24.
[4]Forma czasownika tngŧnh nie jest zgodna z tytułem Haddu. Może rozpoczynać kolejny werset. Sugerowaną interwencję posłańców Jama uzasadnia dalszy tok narracji. Podobny obraz towarzyszy mowie Mota w KTU 1. 5. Rekonstrukcja formuły na podstawie wystąpień posłów Jama w KTU 1. 2.
[5]Nazwa góry Baala w czasach hellenistycznych Κασιον, obecnie Ğebel el-Aqra‘ (1759 m.n.p.m) ok.40 km na północ od Ugarit. Mityczne axis mundi – Wyatt (1995:213-237).
[6]Paralelizm ṣpn // ģr nḥlt rekonstruowany na podstawie kontekstu. Por. KTU 1. 3 iii 30.
[7]Na podstawie linii 19b. Por. przyp. 26,27.
[8]Niuans semantyczny rdzenia nšb w języku fenickim, hebrajskim i arabskim. Obermann (1939:234).
[9]Por. KTU 1. 5 i 17, gdzie w podobny sposób bóg Mot opisuje swoją żądzę władzy.
[10]Wprowadzanie drugiego rozmówcy (Smith 1994:120) tylko w oparciu o czasownik y‘n („odpowiedział”?) budzi wątpliwości. Właściwa forma to wy’n z wprowadzającym waw. Kontekst sugeruje, by wywodzić czasownik y‘n z homonimicznego *√‘ny „upokorzyć, poniżyć” i uznać go za integralny element opisu zamierzeń Jama względem Baala – w tej roli odnajdujemy go w przemowie posłańców w KTU 1. 2 i 18b//35a (w‘nnh) . Na tej podstawie rekonstrukcja wersetu.
[11]Odnośnie paralelizmu rdzeni yd‘ // bwn, por. KTU 1. 1 iii 15.
[12]Na podstawie linii 22.
[13]√’sr opisuje los zniewolonego Baala w KTU 1. 1 ii 7 i KTU 1. 2 iii .
[14]Na podstawie linii 23.
[15]Imiesłów bierny formy G z rdzenia ’pq. Smith (1994:127).
[16]Starcie na pustyni to stały element tradycji Chaoskampfu. Por. KTU 1. 83 11-13. Pitard (1998:278.280).
[17]Por. hebr. ‘wr. Shifman (1999:482).
[18]Czasownik rekonstruowany na podstawie linii 25b.
[19]W tekście – [ ]rq. Ze znanych nam ugaryckich rdzeni zawierających ten element (prq, brq, yrq, đrq) đrq najlepiej współbrzmi z kontekstem. Zob. też przyp. 20.
[20]Znaczenie hipotetyczne. Por. hebr. šrq „krwisty, rudy,” akk. šarkum „ropa”. Por. KTU 1. 5 i 5, gdzie đrq wymieniane jest w kontekście części ciała – podobnie jak tutaj.
[21]Najwyraźniej pierwsze starcie miało już miejsce. Opis doznanych cierpień przypomina aluzje mitologiczne w inkantacji KTU 1.82. Odwołuje się ona do zwycięstwa Baala nad morskim smokiem Tanninu – hipostazą Jama. Baala wspomógł Reszef, bóg wojny, zarazy i słonecznego żaru. Płonącymi strzałami przeszył nerki potwora. Van Zijl (1974:85-93).
[22]Na podstawie linii 26b.
[23]Rekonstrukcja nawiązuje do linii 27.
[24]Rekonstrukcja wersetu na podstawie paralelizmów znanych nam z innych tekstów ugaryckich; a) ymģy // [ymṣ’a] – por. KTU 1.12 i 36-37 : b) npš // [brl]t – por. KTU 1. 5 i 14-15; 1. 16 v 11-12; 1. 17 i 36-37; 1. 17 v 17-18 // 23-24; 1. 18 iv 25 // 36-37; 1. 19 ii 43-44: c) [b‘l] // hd – por. KTU 1. 4 vi 38-39; vii 35-36; 1. 5 i 22-23; 1. 12 i 40-41. Stan tekstu nie pozwala na jednoznaczne ustalenie działającego podmiotu. Konieczne jest odwołanie sie do kontekstu. Sugeruje on aktywność Jama.
[25]Imię hd „grzmiący” jest onomatopeją. Szczegóły etymologii, zob. Wyatt (1992:412).
[26]W tekście – ’išqb. Czytam jako ’išq b.
[27]Czasownik ’išq interpretuję jako intensywną formę D z rdzenia šwq / šqq „tęsknić, pragnąć, pożądać”. Por. obraz żądnego łupu niedźwiedzia w Prz 28,15 (dob šôqeq) oraz rzeczownik tešûqâ „żądza, pożądliwość, pragnienie miłosne” w Rdz 3,16; 4,7; Pnp 7,11. Odnośnie partykuły b- w znaczeniu „jak, jako”, por. KTU 1. 16 i 45 (b mgn) oraz semantyka hebrajskiej partykuły beth.
[28]Forma Lt rdzenia zwd.
[29]Synchroniczna analiza linii 12-15 i 25-27 wykazuje, iż zawierają one tą samą treść. Oś strukturalną stanowi sekwencja trzech czasowników (‘rb, lģr, ’atzd) powtórzonych później w drugiej osobie (t‘rb, ltģr, ltzd). Zob. również adekwatna zmiana zaimka towarzyszącego słowu mtn. Z podobną prawidłowością kompozycyjną mamy do czynienia w KTU 1. 4 v 49-55 // 1. 2 iii 6-11 (Watson 2000:78). Stałość formuły umożliwia precyzyjną rekonstrukcję całych fraz. Jest to opis krzywd, których doświadczywszy, przemawiająca postać każe wyrządzić swemu prześladowcy. Por. skarga Mota w KTU 1. 6 v 11-19. Mścicielem zdaje się być El (Smith 1994:131,) pretendujący do tej roli w dalszych częściach Cyklu (KTU 1. 2 iii 16-18; KTU 1. 6 vi 25-29).
[30]Forma Dt z rdzenia ’pq. Rekonstrukcja całej frazy na podstawie analogii z liniami 11 i 24.
[31]Słownictwo oraz metaforyka w liniach 1-8 wykazuje wiele podobieństw do opisu boskiej uczty w KTU 1. 114. Na tej podstawie rekonstrukcja kolejnych wersetów. Odnośnie linii 1, por. KTU 1. 114 1.
[32]Por. KTU 1. 114 2-3.
[33]Rekonstrukcja kontekstualna. Obraz zwoływania biesiadników ze wszystkich stron świata? Por. Iz 33,13;57,19.
[34]Por. KTU 1.114 15.
[35]Większość badaczy czyta bŧt: „hańba, obrzydlistwo”. Fotografie WSRP pokazują, iż hipotetyczny znak ŧ to uszkodzone g. W konsekwencji fraza *bgt znaczy tyle co „w tłoczni wina”. Taka interpretacja współbrzmi z kontekstem i odsłania paralelną strukturę dwuwiersza; ’il // ‘llmn : b mrzḥ // b gt.
[36]√‘lm + suffiks –n.
[37]Por. KTU 1.114 16.
[38]W kontekście sąsiednich wersetów fragment ten wydaje się być wariantem KTU 1. 114 18- 19, gdzie pijanego Ela podtrzymują dwa bóstwa pomocnicze, ŧkmn w šnm.
[39]Metafora upojenia. Por. KTU 1. 114 21- 22: ’il km mt // ’il k yrdm ’arṣ „El jakoby umarły // El jak zstępujący (w) ziemię”.
[40]Problematyczny termin ħbl pojawia się w korpusie tekstów z Ugarit tylko dwa razy. Tutaj oraz w gospodarczym tekście KTU 4.689 5. Może to sugerować, że nie jest to samodzielny termin, lecz wariant powszechnego ḥbl „zgraja, chmara,” będącego określeniem stada drapieżnego ptactwa.
[41]Por. aram. tewat (Dan 6,19).
[42]Hebr. √mll, √ḥṣṣ. Zob. Shifman (1999:479).
[43]W nawiązaniu do l. 15.
[44]Arab. laṭif. Gibson (1977:150).
[45]Początek trzeciego znaku jest widoczny. Czyta się go zwykle jako t. Może to być także pozostałość znaku m.
[46]Imię to obrosło w wiele śmiałych interpretacji, aż po identyfikację z biblijnym JHWH i sanskryckim dyaus. Zjawisko wymiany fonemów w/m, zachodzące również w języku akadyjskim, oraz brak innych wystąpień imienia yw w korpusie tekstów z Ugarit sugeruje, iż jest to po prostu wariant imienia ym (sugestia Pana Profesora Edwarda Lipińskiego, konsultacje indywidualne).
[47] Hebr. √p‘r, syr. pě‘ar, arab. faģara, „otwierać szeroko usta, paszczę”.
[48] Akk. zanānu „troszczyć się, zaopatrywać”.
[49]Traktuję to jako formę rzeczownikową z prefiksowanym taw.
[50] Stereotypowa formuła, której moglibyśmy oczekiwać w tym miejscu.
[51]Rekonstrukcja na podstawie standardowego paralelizmu tytułów ’al’ilyn b‘l // rkb ‘rpt.
[52]L. 24-25 rekonstruowane na podstawie KTU 1. 3 iv 1-3.
[53]Odnośnie tego idiomu, por. Prz 27,8.
[54]Por. Driver (1956:77). Na podstawie KTU 1. 3 v 1.
[55]Por. linia 1.
[56]Rekonstrukcja w nawiązaniu do l. 19-20.
[57]’ilm jako stopień najwyższy: Smith (1994:154).
[58]Paralele służące rekonstrukcji l. 30-32 pojawiają się w innych opisach uczt – por. KTU 1. 4 vi 40-43, KTU 1. 22 i 12-14.
[59]Rekonstrukcja l. 1-8 na podstawie KTU 1. 3 vi 12-25.
[60]Por. 1. 3 vi 12-16. Zob.. także, KTU 1. 17 v 20- 21, 30 -31.
[61]Por. KTU 1. 3 iv 38. Odnośnie czołobitnego hołdu z należytego dystansu – wzmianki w listach KTU 2, 12. 6-11; 2. 64. 5-8. Por. także Wj 24,1.
[62]„Zręczny-i-obeznany”. Por. hebr. kšr (akk. kašārum) oraz akk. ħasīsu.
[63]Aram. hawnā’ „umiejętność, zdolność, moc”.
[64]Dosł. „temu o biegłych rękach”.
[65]Linie 4-6 odzwierciedlają strukturę dyplomatycznej korespondencji (l- X rgm tḥm Z). Por. KTU 2. 13. 1-8.
[66]Arab. hawa? (Caquot-Sznycer 1974:304).
[67]Por. KTU 1. 4 vii 15.
[68]Zob. KTU 1. 101 13.
[69]Kielich losu dzierżony przez Ela. Hebr. menat kōs (Ps 11,6;16,5). Szczegółową analizę tej idei oraz jej biblijne echa przedstawia: Lipiński (1970:75-88).
[70]Rekonstrukcja l. 12-16 na podstawie KTU 1. 3 iii 20-29.
[71]Propozycja przekładu zachowująca zgodność etymologiczną z czasownikiem „rzec”, za pomocą którego przekładam √rgm. Staropolska „rzecz” to „zdolność mówienia, mowa, dar słowa”, co ilustruje cytat z Biblii Królowej Zofii: „Usłyszał Pan głos rzeczy waszych” (Pwt 1, 34). W takim znaczeniu terminu „rzecz” pojawia się również na kartach Psałterza Dawidów J. Kochanowskiego.
[72]Akk. ti’âmtu = hebr. tehôm; dosł. „ryczący = wzburzone morze, odmęt”. √hmh /hwm?
[73]Rozmowa niebios z krainą umarłych? Odnośnie takiego znaczenia ’arṣ, zob. KTU 1. 5 ii 16; 1. 6 ii 19. Por. także, KTU 1. 5 v 15; vi 8-9. 25.27 (29 i 31 – rekonstruowane) 1. 6 i 8.18; ii 16.
[74]Por. hebr. √b‘h III „znaleźć” – dosł. „obnażyć, uczynić jawnym”. Zob. Wj 22,4, Ob 1,6.
[75]KTU 1. 1 ii 24; iii 12; 1. 3 iii 29.
[76]Odnośnie rekonstrukcji l. 17-21a, por. KTU 1. 3 iv 31-36.
[77]Kontekst sugeruje porównanie z hebr. √pwš. Fonetyczna zamiana p/b.
[78]Odnośnie identyfikacji topograficznej, zob. Smith (1994:166-167)
[79]Znaczenie niepewne. √ŧpd – „postawić, umieścić (nogi)”. Por. KTU 1. 4 iv 29.
[80]Hebr. √mtḥ „rozciągać, rozcapierzać” (Iz 40,22).
[81]Tytuł dp’id – dosł. „ten z sercem”. Arab. đu fū‘ad, Gibson (1977:155). Odnośnie tej cechy Ela, por. imiona ḥn’il, ḥnn’il „Łaskaw-El”.
[82]Nieregularne šnm zamiast poprawnej formy šnt. Możliwe, że słowo to miało pierwotnie dwie formy mnogie. Jedna z nich przetrwała wyłącznie jako element tytułu boskiego. Interpretację tę potwierdzają inne charakterystyki Ela. Znana jest jego siwa broda (šbt dqnk: KTU 1. 3 v 25; KTU 1. 4 v 4). W KTU 1. 10 iii 6 pojawia się tytuł drdr „Ten, który z pokolenia (na) pokolenie”.
[83]Linie 27-29 = KTU 1. 4 v 18.
[84]Linie 28-30 – por. Driver (1956:75).
[85]Rekonstruowane na podstawie KTU 1. 1 iii 10 i paralelnych wystąpień.
[86]Linie 3-5 wydają się być modyfikacją stereotypowej formuły epistolarnej – zob. przyp. 65. Odnośnie elementów rekonstrukcji - por. KTU 1. 1 iii 12.
[87]Por. linia 24.
[88]Odnośnie fonemu ẓ jako dialektycznego wariantu ṭ̣, por. lẓpn (lṭpn) i ẓhrm ( ṭ̣hrm) w KTU 1. 24. Zob. też Dietrich - Loretz - Sanmartín (1975:103-108)
[89]Wiadomości były przekazywane przez posłańców za pośrednictwem tabliczek. Zob. KTU 1. 2 i 26.
[90]Por. linia 25.
[91]Por. KTU 1. 4 v 18-19. 34-35.
[92]Modyfikacja zwyczajowego b tk? Możliwy błąd kompozycyjny niedoświadczonego skryby.
[93]Termin ten wiąże się ściśle z osobą Baala. Por. KTU 1. 2 i 37 oraz KTU 1. 1 v 9. 22.
[94] Por. KTU 1. 2 iii 12.
[95]Tradycyjna metafora umierania. Por. KTU 1. 18 iv 24-25; 36-37; KTU 1. 19 ii 38-39; 43-44.
[96]Por. KTU 1. 23 4.
[97]Shifman (1999:475).
[98]Bardzo niepewna rekonstrukcja obu wersetów. Forma t‘tqn pojawia się w korpusie tekstów z Ugarit tylko jeszcze jeden raz (KTU 2. 36 17). Odnośnie linii 13 - por. KTU 1. 1 v 6.
[99]Modyfikacja tradycyjnej formuły (šd // kmn; por. KTU 1. 1 iii 2 i inne) prawdopodobnie podyktowana odmiennym kontekstem (motyw budowy pałacu).
[100]Hebr. √qrr.
[101]Zbieżność tematyczna i leksykograficzna z egipskim mitem o unicestwieniu ludzkości. Bóg Re uśmierza gniew krwawej Hator, każąc rozlać piwo zabarwione ochrą (ddyt). Bogini bierze je za ludzką krew, a upiwszy się, musi zaniechać dzieła niszczenia. Na uwagę zasługuje podobna charakterystyka postaci Hator i Anat oraz paralelizm sytuacyjny (Smith 1994:204-205).
[102]Rekonstrukcja linii 0-3 na podstawie KTU 1. 1 iii 17-21a.
[103]Centrum kosmosu – serce dwóch otchłani (Smith 1994:225-234).
[104]Ugr. qrš oznacza solidny namiot wsparty na drewnianej więźbie. Smith (1994:188-189).
[105]Rekonstrukcja linii 4-6 na podstawie KTU 1. 6 i 32-38.
[106]KTU 1. 4 iv 58.
[107]Por. KTU 1 . 4 v 55.
[108]Zob. KTU 1. 4 v 26-27.*bšr ttn. Por. idiom ntn ql (KTU 1. 2 iv 6; 1. 10 iii 33; 1. 16 i 13) Shifman (1999:496).
[109]Dosł. „ku polom morza”.
[110]Rekonstrukcja bardzo niepewna. Punkt wyjścia stanowi hipotetyczna obecność tytułu dmrn.
[111]Rekonstrukcja bardzo niepewna. Por. KTU 1. 4 vi 25-35.
[112]Podobna metafora, ale z użyciem synonimicznego √šbm, pojawia się w KTU 1. 83 5.
[113]Idiom oznaczający śmierć, powszechnie używany w poezji ugaryckiej.
[114]Żona, która mogła urodzić dziedzica, stanowiła o przyszłości króla.
[115]Zrekonstruowana tutaj formuła *šm‘ m‘ pojawia się także w 1. 4 vi 4; 1. 6 vi 23-24; 1. 4 v 59.
[116]Akk. ša’ārum.
[117]Odnośnie linii 17-18, por. 1. 6 vi 23-29.
[118]Lament ten powraca w skargach Baala: 1. 3 iv 46-48, v 38-39, 1. 4 i 9-10 raz iv 50-51.
[119]Podobnej metafory używa bóg Mot, opisując swoją żądzę władzy (KTU 1. 5 i 14).
[120]Interpretuję √rḥṣ jako odpowiednik hebr. √r‘ṣ „rozbijać, rozszarpywać”. Wymiana ḥ/‘.
[121]Por. KTU 1. 4 vii 43.
[122] Asztar zwraca się w tym miejscu do Jama.
[123]Rekonstrukcja bardzo niepewna – wyłącznie na podstawie kontekstu, de Moor (1987:38).
[124]Tekst bardzo fragmentaryczny, pewny przekład niemożliwy.
[125]Rekonstrukcja formuły przekleństwa na podstawie KTU 1. 16 vi 54-57.
[126]Rekonstrukcja l.12-13 nawiązuje do l. 32-33.
[127]Por. hebr. ’ēṭ.
[128]Dosł. „parskanie [rozdarć/pęknięć] nosów ich”.
[129]Por. linia 20.
[130]Większość tłumaczy interpretuje ’al jako partykułę przeczącą. Jeśli jednak posłańcy nie składają należytego hołdu, problematycznym staje się czasownik qmm „powstać”. Co więcej, w dalszej części narracji to Baal łamie zasady atakując posłańców. Istoty dramaturgii nie stanowi sugerowana zuchwałość posłańców lecz kontrast pomiędzy dworskim formalizmem a bezradną złością zniewolonego Baala. Por. Wyatt (1998:62-63).
[131]√yqy może posiadać zarówno konotację „posłuszeństwa wobec”, jak i „troski o”.
[132]Hebr. hamullâ.
[133]Por. linia 35a: √‘ny „upokorzyć”.
[134]√yrŧ „udeptywać, miażdżyć”. Frazę pđh wiążę z arab. fađđ „sam, pojedynczy”. Por. van Selms (1970:260).
[135]W tekście hapax legomenon ll. Błąd skryby?
[136]Dosł. „to, co pokrojone, posiekane”. Por. akk. šarāmum.
[137]Idiom oznaczający czuwanie, stróżowanie, w dalszym rozumieniu, podporządkowanie. Smith (1994:288).
[138]√‘ll. Por. BH we‘olalettiy be‘āpār qārenî „i poniżyłem w prochu róg mój”, Hi 16,15.
[139]Odnośnie tabliczek uwierzytelniających słowa legatów, zob. Smith (1994:304).
[140]Akk. argamannu, hebr. ’argāmān. Przenośnie trybut, haracz.
[141]Akk. enēš, hebr. ’nš: „być słabym, wstrząśniętym” użyte w opisie króla Dawida omdlewającego z bólu przy agonii syna (II Sam 12,15).
[142]Rekonstrukcja czasownika na podstawie linii 40.
[143]Dosł. „człowieka wolnego”.
[144]Rekonstrukcja – van Selms (1970:261).
[145]Por. KTU 1. 23: 10-11.
[146]√lwn +sufiks y. Por. hebr. telunnôt „szemranie” z tego samego rdzenia.
[147]Ugr. √yrw, hebr. √yrh.
[148]Posłańcy odchodzą z taką samą dworską kurtuazją, z jaką przybyli (Elgavish 2000: 73–90). Kolejny argument za pozytywnym odczytem partykuły ’al w poprzednich scenach.
[149]Stan kolumny uniemożliwia jej rekonstrukcję.
[150]Tekst niezrozumiały,
[151]Hebr. mānôaḥ, meûnāḥ.
[152]Akk. irtu „pierś”, arab. ri’atu „płuco”. Driver (1956:135).
[153]Metafora wykorzystująca przewrotną grę słów; szkarłat (znak godności królewskiej) i robactwo (obraz chaosu) z tego samego rdzenia √tl‘ (notabene, szkarłatny barwnik pozyskuje się z różnych gatunków owadów).
[154]Hebr. šammâ.
[155] √nsy (Gt) „wypróbować, doświadczyć”.
[156]Wyraz poddaństwa – por. Ps 2,12.
[157]Hebr. šā’ā.
[158]Hebr. me‘ārā.
[159]Por. Hab. 3, 10.
[160]√ṣmd „wiązać, przywiązywać, spajać”. Opis walki przy użyciu tej broni przywodzi na myśl cep bojowy. W tłumaczeniu wykorzystuję staropolską nazwę o etymologii analogicznej do ugaryckiego odpowiednika.
[161]√grš (forma – D jussivum). Por. hebr. yām nigrāš (Iz 57,20).
[162]Arb. √rqṣ „tańczyć, wirować”. Driver (1956:155).
[163]Zwykle tłumaczone jako „orzeł”. Biblijne opisy, które ukazują tego ptaka jako łysego (Mich 1,16) i żywiącego się padliną (Hi 39, 27-30), poddają w wątpliwość taką interpretację. Równie niejednoznaczne są źródła akadyjskie. H. P. Müller (1995:137-139).
[164]’aymr = ’ay „wszyscy, wszystko” + √mry „wyganiać”.
[165]Hebr. √yqš.
[166]Hebr. √ybš.
[167]Na podstawie linii 6.
[168]Skrócona forma regularnego ’imt.
[169]Podobną konotację żądzy posiada inny rdzeń związany z doświadczeniem gorąca – zwd. Por. KTU 1. 24 8. 12. Odnośnie rekonstrukcji, por. Driver (1956:83).
[170]Oto główny rywal Baala, przestraszony słowami bogini, staje się pierwszym zwiastunem jego królowania. Struktura sceny przypomina zakończenie sporu z Motem (KTU 1. 6 vi 30-35). W obu przypadkach pojawiają się cztery elementy: a) walka; b) upadek przeciwnika Baala; c) interwencja bogini; d) pokonany wróg Baala ogłasza jego panowanie.
[171]Dobra nowina o królowaniu Baala zostaje powtórzona trzykrotnie. Układ linii 30-37 sugeruje powtarzalną, hymniczną strukturę poetycką, która ułatwia rekonstrukcje uszkodzonego tekstu.
[172]Rekonstrukcja niepewna. Por. KTU 1. 83 8-10.
[173]Ogłosiwszy panowanie Baala, Jam najwyraźniej uchodzi z życiem. W przeciwnym wypadku trudno wytłumaczyć jego obecność w dalszych partiach narracji (por. KTU 1. 4 iii 12-13).
[174]Tekst poważnie uszkodzony – rekonstrukcja niemożliwa.
Ostatnia aktualizacja: 21.12.2014, godz. 22:13 - Maciej Münnich