Książka: Etyka. Cz. I: Koncepcje etyki; Cz. II: Filozoficzna etyka życia spełnionego

Wpisując się w ducha serii wydawniczej „Dydaktyka Filozofii”, której zadaniem jest zobiektywizowane przedstawienie specyfiki poszczególnych dyscyplin filozoficznych, jako przejawu autonomicznie i maksymalistycznie pojętej filozofii klasycznej, kolejny, piąty już tom dąży do integralnego ukazania bogatego spektrum problematyki etycznej. Starano się dlatego zaprosić do niniejszego wprowadzenia do etyki Autorów specjalizujących się w tematyce właściwej poszczególnym rozdziałom tej obszernej monografii, niezależnie od ich opcji filozoficznych i światopoglądowych, a nawet wychodząc z założenia, że nikt nie ukaże lepiej poszczególnych wątków jak myśliciele, którzy w jakiejś mierze podzielają omawiane poglądy.

 

Śladami innych tomów tej serii wydawniczej wyakcentowano wątki mające odniesienia światopoglądowe, co w przypadku etyki nabiera fundamentalnego znaczenia. Trwałym elementem strukturalnym poszczególnych tomów serii „Dydaktyka Filozofii” poświęconych określonej dyscyplinie filozoficznej jest ukazanie jej statusu metodologicznego, a w tym kontekście także innych nauk podejmujących analizę – w tym przypadku – różnych wymiarów moralności. Z tego powodu zamieszczono teksty z psychologii moralności, uwzględniające zwłaszcza aktualny kontekst neuronauk, oraz socjologii moralności, a w pewnej mierze również teologii moralnej. Stąd też zaproszono do niniejszego tomu nie tylko etyków, ale także przedstawicieli innych dyscyplin filozoficznych, a więc psychologii, socjologii, pedagogiki, ekonomii i prawa. W przypadku etyki fundamentalny charakter ma przedstawienie dziejów rozważań na temat moralności, które jak bodaj w żadnej innej dyscyplinie są na wskroś aktualnym datum współczesnych dyskusji etycznych. Starano się jednak wyakcentować współczesny dyskurs filozoficzny, a więc kwestie najbardziej angażujące dzisiaj etyków, gdyż są one zwykle skromniej reprezentowane w ujęciach podręcznikowych. Część z nich zyskała nawet status osobnych subdyscyplin, stąd zostaną przedstawione w dziale poświęconym problematyce metaetycznej. Wreszcie integralnym elementem serii zatytułowanej „Dydaktyka Filozofii” jest dział dotyczący nauczania etyki, co podjęto wprost w jednym z artykułów, bardziej rozbudowując koncepcje etyki właściwe trzem zmarłym już, ale jakże znaczącym i wpływowym, etykom chrześcijańskim – Karolowi Wojtyle, późniejszemu papieżowi Janowi Pawłowi II, Tadeuszowi Styczniowi SDS i Tadeuszowi Ślipce SJ.

 

Bogactwo tematyczne współczesnej etyki, która podobnie jak epistemologia, stanowi fundamentalny przedmiot rozważań współczesnej filozofii, tłumaczy nieproporcjonalne rozbudowanie tej problematyki, co wymagało zgrupowania materiału w dwu częściach tak jednak, by stanowiły one relatywne całostki monograficzne. Część I, zatytułowana Koncepcje etyki, omawia dzieje etyki, do których dodano ciąg tematyczny dotyczący zagadnienia relacji etyki i religii oraz współczesne propozycje dydaktyczne w ramach działu „Refleksje dydaktyka”. Część II, zatytułowana Filozoficzna etyka życia spełnionego, omawia współczesny dyskurs etyczny zgrupowany w dziale metaetycznym, a następnie w partii omawiającej szczególnie ważne problemy etyczne.

 

Jak wspomniano wyżej, dbałość o zobiektywizowanie wykładu skłoniła redaktorów do zaproszenia Autorów, którzy nie tylko reprezentują bogate spektrum współczesnych nurtów etycznych, ale także różne opcje światopoglądowe. Bodaj najbardziej zróżnicowanie to ujawniło się w dziale „Etyka a religia”, w którym zamieszczono także artykuły wykluczające możliwość efektywnego wsparcia etyki przez religię. Dbano, by krytyczny Czytelnik miał okazję do zaznajomienia się w każdym przypadku z wyważonym i uargumentowanym stanowiskiem wyrażonym przez zwolennika zaprezentowanego rozwiązania. Etyka współczesna, jak żadna inna dyscyplina filozoficzna, uwikłana jest bowiem we współczesny pluralizm kulturowy, z którym wykładowca etyki musi się liczyć, a nawet ma obowiązek w sposób zobiektywizowany go przedstawić, co jest warunkiem każdej rzetelnej, czyli uargumentowanej dyskusji dotyczącej nie hipostaz, ale konkretnych stanowisk, ujmowanych wraz z ich kontekstem systemowym. Jesteśmy głęboko przekonani, że intelektualna rzetelność jest fundamentalnym elementem misji uczelni katolickich, w których obowiązuje paradygmat prawdy, jako niezbędny warunek autentycznej wolności, i to nie tylko naukowej, ale także egzystencjalnej.

 

 

 

* Etyka. Cz. I: Koncepcje etyki

 

Spis treści

 

Przedmowa

 

Dzieje etyki

 

Robert Spaemann, Wyodrębnienie moralności

Izabella Andrzejuk (WSKPiSM), Artur Andrzejuk (UKSW/PUNO), Tradycja arystotelesowsko-tomistyczna

Krzysztof Saja (US), Tradycja deontologiczna

Krzysztof Saja (US), Tradycja utylitarystyczna (wraz z konsekwencjalizmem)

Adam Cebula (UKSW), Intuicjonizm a emotywizm i preskryptywizm

Ks. Ryszard Moń (UKSW), Etyka fenomenologiczna

Natasza Szutta (UG), Współczesna etyka cnót

Agnieszka Smrokowska-Reichmann (AWF w Krakowie), Etyka dyskursu

Ks. Ryszard Moń (UKSW), Etyki odpowiedzialności

Ks. Andrzej Kobyliński (UKSW), Etyka nihilistyczna Gianniego Vattima

Kazimierz Krajewski (KUL), Personalizm etyczny w lubelskiej szkole filozoficznej

 

Etyka a religia

 

Włodzimierz Galewicz (UJ), O religijnych uzasadnieniach norm etycznych

Ireneusz Ziemiński (US), Religia a moralność

Jacek Juliusz Jadacki (UW), Struktura logiczna Dekalogu

Jacek Wojtysiak (KUL), Moralność, teizm, religia

Andrzej Szostek MIC (KUL), Religia chrześcijańska: przesłanka czy konkluzja etyki?

Tadeusz Styczeń SDS (KUL), Etyka czy teologia moralna

 

Refleksje dydaktyka

 

Tadeusz Styczeń SDS (KUL), Kardynał Wojtyła – filozof moralista

Ks. Alfred Marek Wierzbicki (KUL), Tadeusz Styczeń jako dydaktyk etyki

Roman Darowski SJ (Akademia Ignatianum w Krakowie), Tadeusz Ślipko jako etyk

Barbara Chyrowicz SSpS (KUL), Etyka dla nauczycieli etyki

 

Indeks osobowy (oprac. A. Starościc)

 

 

** Etyka. Cz. II: Filozoficzna etyka życia spełnionego

 

Spis treści

 

Status metodologiczny rozważań o moralności i szczególne typy etyki

 

Ryszard Stach (AFM), Psychologia moralności z perspektywy neuronauk

Ks. Janusz Mariański (KUL), Socjologia moralności

Ks. Stanisław Kamiński (KUL), O metodologicznej autonomii etyki

Krzysztof Stachewicz (UAM), Etyka a aksjologia

Ks. Władysław Zuziak (UPJPII), Etyka społeczna

Jan Kłos (KUL), Etyka w polityce

Przemysław Rotengruber (UAM), Etyka w gospodarce

Adam Zadroga (KUL), Etyka biznesu

Anita Ganowicz-Bączyk (UKSW), Etyka środowiskowa

Barbara Chyrowicz SSpS (KUL), Metodologia bioetyki

Tadeusz Biesaga SDB (UPJPII), Etyka medyczna

Ks. Piotr Mazurkiewicz (UKSW), Etyka seksualna

Ewa Agnieszka Lekka-Kowalik (KUL), Etyka w nauce

Joanna Madalińska-Michalak (UW), Etyka nauczyciela

Tomasz Barankiewicz (KUL), Etyka urzędnicza

Ks. Alfred Marek Wierzbicki (KUL), Etyka dziennikarska

Andrzej Waleszczyński (UKSW), Etyka feministyczna

 

Główne problemy współczesnej etyki

 

Józef Dębowski (UWM), Relatywizm a tolerancja — z punktu widzenia epistemologa

Ewa Podrez (UKSW), Relatywizm a tolerancja – z punktu widzenia etyka

Jarosław Merecki SDS (PU Lateranense), Personalizm a prawo naturalne

Ks. Jan Krokos (UKSW), Natura sumienia

Ks. Grzegorz Hołub (UPJPII), Dyskusje dotyczące początku i końca ludzkiego życia

Ks. Stanisław Fel (KUL), Prawa człowieka

Piotr Ślęczka SDS, Moralność a prawo stanowione – punkt widzenia etyka

Dawid Bunikowski (University of Eastern Finland/WSB w Toruniu), Idea neutralności moralnej prawa we współczesnych systemach prawnych

Artur Szutta (UG), Obywatelskie nieposłuszeństwo

Ryszard Wiśniewski (UMK), Wartość absolutna a problemy moralnej „praxis”

Lesław Hostyński (UMCS), Wartości w świecie konsumpcji

 

Indeks osobowy (oprac. A. Starościc)

 

 

---

Etyka. Cz. I: Koncepcje etyki, red. S. Janeczek, A. Starościc [Seria: Dydaktyka filozofii t. 5, red. S. Janeczek], Lublin: Wydawnictwo KUL 2016, ISBN 978-83-8061-185-6, ss. 439.

 

Etyka. Cz. II: Filozoficzna etyka życia spełnionego, red. S. Janeczek, A. Starościc [Seria: Dydaktyka filozofii t. 5, red. S. Janeczek], Lublin: Wydawnictwo KUL 2016, ISBN 978-83-8061-185-3, ss. 633.