Książka: Filozofia przyrody

Niniejsza publikacja jest pokłosiem kolejnego spotkania Sekcji Filozoficznej Wykładowców Uczelni Katolickich w Polsce, które odbyło się 15 marca 2012 roku. Podjęte zostały wówczas istotne obecnie problemy dotyczące współczesnej filozofii przyrody. Tom obejmuje nie tylko zaprezentowane wówczas wystąpienia, ale został poszerzony o artykuły omawiające szczególnie ważne i dyskutowane współcześnie problemy na styku filozofia – nauka, zwłaszcza w odniesieniu do nauk przyrodniczych. Zostały one uporządkowane w cztery części ubogacone dwoma artykułami o charakterze metodycznym. W pierwszej autorzy podejmują zagadnienia metaprzedmiotowe, ukazując filozofię przyrody w kontekście jej przedmiotu badań oraz zróżnicowanych relacji z naukami przyrodniczymi. Omówiono także bogate spektrum zagadnień dotyczących koncepcji filozofii przyrody zarówno w aspekcie historycznym, jak i rzeczowym, a także w kontekście współczesnej teorii nauki.

 

W części poświęconej zagadnieniom przedmiotowym prezentowane są artykuły odzwierciedlające bogatą problematykę podejmowaną przez filozofów przyrody, począwszy od zagadnienia natury, genezy i ewolucji wszechświata, jak też zjawiska życia, poprzez podstawowe kategorie fizyczne czasu i przestrzeni, a skończywszy na przedstawieniu takich szczegółowych zagadnień, jak rozumienie zdolności kognitywnych ludzi i zwierząt, języka i jego neuronalnego podłoża oraz umysłu.

 

Nie sposób tez dziś uprawiać naukę i refleksję filozoficzną w oderwaniu od szerszej wizji kultury, toteż w trzeciej części zaprezentowano kwestie dotyczące wybranych światopoglądowych implikacji filozofii przyrody. W szczególności podjęto ujawniająca się stale w nowym oświetleniu kwestię dotyczącą relacji między nauką a religią. W tym kontekście jawi się również problem zjawisk cudownych i możliwości ich wyjaśniania w aspekcie praw nauki, a także zagadnienie wolnej woli, które wydaje się być szczególnie istotne w perspektywie intensywnego rozwoju neuronauk, próbujących dziś udzielać naukowej odpowiedzi na „odwieczne” pytania filozofii.

 

Także niniejszy tom stanowi inspirację do podjęcia pogłębionej refleksji nad naturą świata i miejscem w nim człowieka, który z jednej strony jest zakorzeniony w przyrodzie, a z drugiej, poszukuje sensu swego istnienia, otwiera się na Transcendencję. Jest wyrazem multidyscyplinarnych poszukiwań prawdy o naturze wszechświata. Zaprasza do uprawiania współczesnej filozofii w bliskich relacjach z naukami przyrodniczymi, pamiętając jednocześnie o ich ograniczeniach metodologicznych i epistemologicznych.

 

 

Spis treści

 

Przedmowa

 

Zagadnienia metaprzedmiotowe

 

Zygmunt Hajduk SDS (KUL), Koncepcje filozofii przyrody

Anna Lemańska (UKSW), Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze

Janusz Mączka SDB (UPJPII), Uwagi na temat przedmiotu filozofii przyrody

 

Zagadnienia przedmiotowe

 

Marian Wnuk (KUL), Andrzej Zykubek (KUL), Pojęcie, natura i geneza życia

Józef Zon (KUL), Ewolucja i ewolucjonizm

Arkadiusz Gut (KUL), Zdolności kognitywno-językowe ludzi i zwierząt. Analiza porównawcza

Justyna Herda (KUL), Czym jest umysł? Analizy na styku nauk przyrodniczych i filozofii

Zenon E. Roskal (KUL), Przyrodnicza koncepcja materii jako tworzywa Wszechświata

Ks. Tadeusz Pabjan (UPJPII), Relacyjna koncepcja czasu i przestrzeni w naukach fizykalnych a konsekwencje filozoficzne

Ks. Dariusz Dąbek (KUL), Konstruowanie i testowanie modeli kosmologicznych

Michał Tempczyk (UMK), Przyrodniczy obraz świata – standardowy model ewolucji Wszechświata

Ks. Jacek Golbiak (KUL), Początek Wszechświata w kosmologii kwantowej

 

Wybrane światopoglądowe implikacje filozofii przyrody

 

Zuzanna Kieroń (KUL), Zbigniew Wróblewski (KUL), Filozofia przyrody a współczesna kultura

Ks. Grzegorz Bugajak (UKSW), Problem naturalizmu w dialogu nauki i religii

Ks. Marek Słomka (KUL), Problematyka „nauka – religia” w kontekście relacji Stwórcy ze stworzeniem

Dariusz Sagan (UZG), Teoria inteligentnego projektu – argumenty za i przeciw

Przemysław Gut (KUL), Współczesna postać krytyki wolnej woli

Sławomir Leciejewski (UAM ), Antropiczny charakter kosmicznych koincydencji

Ks. Adam Świeżyński (UKSW), Prawa nauki a możliwość zachodzenia zjawisk cudownych w kontekście zagadnienia naukowej niewyjaśnialności cudu

 

Refleksje dydaktyka

 

Anna Latawiec (UKSW), Jak nauczać filozofii przyrody ożywionej?

Ks. Józef Turek (KUL), Nauczanie filozofii w kontekście współczesnej kosmologii przyrodniczej – problematyka czasowego początku Wszechświata

 

 

---

Filozofia przyrody. Red. Ks. Stanisław Janeczek, Anna Starościc, ks. Dariusz Dąbek, Justyna Herda. Wydawnictwo KUL. Lublin 2013 [Seria: Dydaktyka Filozofii, t. 3, red. S. Janeczek], ss. 473 (ISBN 978-83-7702-717-2)